Verdedigt de EU het klimaat of de multinationals?

Het wordt er niet beter op. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) waarschuwt dat de lagebreedtegraadlanden zonder drastische vermindering van de C02-uitstoot vaker te maken krijgen met extreem weer. Orkanen, droogte en overstroming zullen alleen maar toenemen, in omvang en in frequentie. We zagen het onlangs met de overstromingen en stormen door El Niño in Latijns-Amerika.

Studies voorspellen dat in 2050 het aantal ondervoede mensen stijgt met 49 miljoen. Tussen 2030 en 2050 kunnen we meer dan 250.000 extra sterfgevallen per jaar verwachten door ondervoeding, malaria, diarree en warmtestress. In 2050 zullen er naar schatting 200 miljoen klimaatvluchtelingen zijn.

Is de overeenkomst van Parijs een echte doorbraak?

De wereld staat voor een klimatologische ramp. Daarom wordt op 22 april in New York het internationale akkoord bekrachtigd dat eind 2015 in Parijs is bereikt. Daarmee liggen de wereldwijde ambities vast voor de strijd tegen de klimaatverandering.

Voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie was trots: ‘Wij waren lange tijd de leidende partij bij klimaatbescherming, het akkoord van Parijs weerspiegelt onze ambitie nu wereldwijd.’

Het zwakke punt is dat niemand aangeeft wat er nodig is om deze ambities uit te voeren.

Het goede nieuws is, dat het gaat om de eerste mondiale klimaatovereenkomst, een internationale verbintenis om de opwarming tot 1,5 graad te beperken. Maar het zwakke punt is dat niemand aangeeft wat er nodig is om deze ambities uit te voeren. Zo zijn er bijvoorbeeld geen specifieke maatregelen gericht op de lucht- en de zeevaart met hun CO2-uitstoot die in 2050 maar liefst 40% van de emissies omvat. De druk van sociale bewegingen en burgers zal nodig zijn om manifest te maken dat deze klimaatovereenkomst het risico in zich draagt dat het bij mooie woorden blijft.

Voor wie werkt de EU eigenlijk?

We hebben een radicaal ander economisch model nodig om de strijd tegen de klimaatverandering te kunnen voeren en om te zorgen voor een rechtvaardige en duurzame samenleving. Een model, dat het ecologische evenwicht vooropstelt, dat productie- en consumptiesystemen herverdeelt, dat duurzame energie ontwikkelt en dat de samenwerking tussen burgers bevordert om de beschikbare middelen eerlijk te verdelen.

Maar ondanks haar klimaatambities blijft het vrijhandelsbeleid van de EU de motor achter de overexploitatie van hulpbronnen en werknemers, tot overproductie en tot vervuiling.

De EU doet via haar handelsbeleid precies het tegenovergestelde van wat ze belooft op het gebied van het klimaat.

In een uitgelekt document dat tijdens de Europese Raad van 20 november 2015 is ingediend staat dat de EU in de klimaatovereenkomst van Parijs tegen ‘iedere uitdrukkelijke verwijzing naar de handel’ is. De EU doet daarom via haar handelsbeleid precies het tegenovergestelde van wat ze belooft op het gebied van het klimaat.

In feite helpen vrijhandelsakkoorden, zoals de TTIP (tussen EU en VS) of CETA (EU en Canada) de multinationals om nog meer winst te maken, ten koste van de bevolking en de planeet. Deze akkoorden zijn louter bedoeld om multinationals in staat te stellen zich zonder beperkingen te vestigen in landen met grondstoffen en goedkope arbeidskrachten. Ze leiden tot ontbossing, uitputting van de bodem en het opdrogen van waterreserves.

Een voorbeeld. Toen Coca-Cola zich vestigde in het Indiase dorp Plachimada, pompte het bedrijf dagelijks 1,5 miljoen liter water naar boven en slorpte daarmee alles op. Of neem Colombia; daar is 77.000 kg zaad, geteeld door kleine boeren, vernietigd als gevolg van een vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten dat de boeren dwingt “gecertificeerd zaad” te gebruiken. Dat wil zeggen: zaad van Monsanto of een andere multinationale zaadproducent.

Een dergelijk EU-handelsbeleid is destructief voor het milieu en het werkt multinationals in de kaart. Het eerste gevolg hiervan is een toename van de CO2-uitstoot en vervuiling in het algemeen. En dat druist volledig in tegen de ambities van ‘Parijs’ en is strijdig met de EU-klimaatdoelstellingen.

Als de EU niet zorgt voor coherentie tussen haar handels- en haar klimaatbeleid, zal de situatie verergeren en zien we een catastrofale situatie tegemoet. Het sluiten van handelsakkoorden zoals CETA en TTIP en verergeren de situatie.

Wat zijn de oplossingen?

2015 was volgens de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Agency het warmste jaar ooit. De effecten van de klimaatverandering worden steeds meer gevoeld. Het is hoog tijd dat de EU effectief de strijd aanbindt tegen klimaatverandering. Wij geloven dat het essentieel is dat er een totaal ander handelsbeleid komt. Hoe? Door meer hernieuwbare energie, door lokale landbouw, door burgerinitiatieven en lokale werkgelegenheid en door te investeren in het openbaar vervoer in plaats van het subsidiëren van bedrijfsauto’s, met name door het toepassen van strenge sancties op multinationale bedrijven die milieu- en klimaatwetten schenden.

De EU houdt zich doof voor het verzet van sociale bewegingen rond het TTIP-handelsverdrag en de Parijse klimaatovereenkomst. Maar, geconfronteerd met de groeiende mobilisaties, zal ze een stelling moeten in nemen: kiezen voor het welzijn van de mensen en de planeet of blijven werken ten dienste van de grote multinationals en economische elites.

Anne Denis is beleidsmedewerker bij G3W