Yanis Varoufakis: ‘De EU is een kartel van NIMBY-regeringen’

Initiatiefnemer Yanis Varoufakis is voormalig Grieks minister van Financiën die samen met de Syriza-regering van februari tot juli 2015 de strijd aanbond met de Trojka en nieuwe besparingenplannen. Ondanks het referendum dat een nieuw soberheidsmemorandum massaal (61%) afwees, ging Alexis Tsipras door de knieën voor de chantage van de Europese instellingen.

In plaats van een schuldherschikking werd een verse lading cash aangeboden om openstaande schulden te herfinancieren en dit in ruil voor nog meer besparingen en privatiseringen. Yannis Varoufakis nam ontslag en hield de eer voor zich.

Postmodern fascisme

Vanop de Volksbühne maakte hij zijn comeback, ditmaal met de ambitie om een continentale politieke alliantie uit te bouwen. Varoufakis, dinsdag in Berlijn: ‘Europa gaat ten onder aan haar onvermogen solidaire oplossingen te vinden. Noch de schuldencrisis, noch de vluchtelingencrisis noch de klimaatcrisis worden op gepaste wijze aangepakt. De EU is een kartel van NIMBY-regeringen geworden. Oplossingen die er geen zijn zoals eindeloze besparingen doen miljoenen mensen afzien. De EU omringen door muren en prikkeldraad zorgt niet voor veiligheid maar gaat net het onveiligheidsgevoel aanwakkeren. En ja, overal nemen nationalisme, racisme, autoritarisme toe.’

‘Europa gaat ten onder aan haar onvermogen solidaire oplossingen te vinden.’

‘De desintegratie van de EU kan een ineenstorting veroorzaken zoals we die in de jaren ’30 hebben meegemaakt met de nazi’s’, aldus Sretko Horvath, mede-auteur van het manifest van DiEM25, die niet aarzelt niet om over de dreiging van een ‘postmodern fascisme’ te spreken.

‘Democratie is ver zoek in Europa. Alle beslissingen worden achter gesloten deuren genomen – zoals de onderhandelingen met TTIP bewijzen – met als doel te burgers te verhinderen een democratische controle uit te oefenen op wat er met het geld gebeurt, financiën, arbeidsomstandigheden en milieu’, lezen we in het manifest van DiEM25.org

Basisprincipes en eisen

DiEM25 werd gelanceerd om de huidige situatie, waarbij ‘wij de regeringen’en ‘wij de technocraten’ het alleenrecht hebben inzake beslissingen, om te buigen naar een situatie waar we kunnen spreken van ‘wij de volkeren van Europa’. Yanis Varoufakis: ‘We willen het demos opnieuw in democratie krijgen.’ (demos is het griekse woord voor volk.).

Democratie gaat over meer dan transparantie. Het betreft ook de levensvoorwaarden. Volgens DiEM zijn er vier basisprincipes waaraan niet mag getornd worden: 1) Er is geen vrijheid in Europa zolang ook maar ergens de democratie wordt verkracht. 2) Er is geen waardigheid mogelijk zolang anderen hun waardigheid wordt ontkend. 3) Niemand in Europa kan hopen op welvaart zolang anderen in permanente armoede en schuldslavernij worden gehouden. 4) Niemand kan zich ontwikkelen zonder basisvoorzieningen, menselijke ontwikkeling, ecologisch evenwicht en de wil om een fossielbrandstof vrije ruimte te worden.

Niemand in Europa kan hopen op welvaart zolang anderen in permanente armoede en schuldslavernij worden gehouden

Als onmiddellijke eisen stelt DiEM25 dat alle Europese topontmoetingen live streaming moeten krijgen en dat er een register met alle lobbyisten met de namen van hun klanten moet bekend gemaakt worden. Het kan niet zijn dat beslissingen achter de rug van de burgers genomen worden en democratie wordt gekaapt door the powers that be.

Binnen twaalf maanden wil de beweging, binnen het kader van bestaande verdragen en instellingen, dat er oplossingen worden gevonden op niveau van openbare schuld, de bank-unie (‘die enkel die naam draagt maar het omgekeerde concretiseert’), het gebrek aan investeringen, de vluchtelingencrisis en stijgende armoede.

Yanis Varoufakis herhaalde in alle duidelijkheid tijdens de persconferentie dat de vluchtelingencrisis op humane en solidaire wijze opgelost kan worden, met respect voor conventies met betrekking tot asielrecht en de universele mensenrechten. Het afsluiten van Europa achter hekken en prikkeldraad doet net het omgekeerde.

Binnen de twee jaar wil de DiEM25 een constituante in de steigers zetten om de toekomst van Europa vorm te geven tegen 2025. Hiermee bedoelt men een volwaardige democratie met een soeverein parlement dat nationaal zelfbeschikkingsrecht respecteert en de macht deelt met nationale parlementen, regionale assemblees en gemeenteraden. Om dit na te streven wenst DiEM25 dat de constituante vergadert op basis van een transnationale representativiteit. Burgers, activisten, vertegenwoordigers uit alle landen nemen de verantwoordelijk op zich om een ontwerp van Europese grondwet uit te schrijven dat zal voorgelegd worden aan de volkeren van Europa.

Uit de discussies in Berlijn bleek duidelijk dat men zich terdege bewust is van de totaal nieuwe politieke dynamiek waarin dit initiatief zich moet ontwikkelen, dat democratie zonder lokale verankering er geen is, en dat het initiatief niet mag ontaarden in een Europese superstaat.

Eenheid in verscheidenheid

Sretko Horvat en Yanis Varoufakis stelden tijdens de persconferentie dat DiEM25 open staat voor alle democraten, of ze nu radicaaldemocratisch, links, sociaaldemocratisch of groen of liberaal-democratisch zijn. ‘Er rest ons niet veel tijd meer en de kans dat we in onze opzet lukken is klein maar elke kans moet gegrepen worden.’

De deelnemers van de eerste werkconferentie vormden een mooie afspiegeling van de opiniestromingen die zich tot dusver achter de vlag van het initiatief scharen: de Spaanse burgemeesters van de rebelse steden en Podemos, de Sloveense nieuwe linkerzijde, de Groenen uit Frankrijk, Hongarije en het VK, de Duitse piratenpartij, anti-TTIP collectieven uit allerlei landen, vakbondsmensen van IG Metal tot en met hackers en Blockupy (zij hebben al meermaals de ECB omsingeld).

Brian Eno: ‘Start Worrying. Details will follow…’

Vanuit de Ecuadoraanse ambassade in Londen (waar hij nog steeds vertoeft) riep Julian Assange op tot ongehoorzaamheid en het lekken van alle mogelijke documenten.

De bekende filosoof Slavoj Zizek wees er in een videoconferentie verder op dat perfect valabele eisen die formuleerbaar zjin binnen het systeem, er daarom nog niet realiseerbaar door zijn, maar dat ze de politieke confrontatie wel tot wasdom doen komen.

Muzikale duizendpoot Brian Eno verwees naar David Bowie toen deze Heroes in Berlijn opnam en zichzelf opnieuw wist uit te vinden. ‘We can do the same’ , zei hij, op voorwaarde dat we out of the box durven denken én handelen. Hij eindigde met een leuke (joodse) grap, gericht aan het Europees establishment: ‘Start Worrying. Details will follow…’

Het manifest van DiEM25 kan gelezen worden op www.diem25.org