Rennend door Beijing

Rennend door Beijing is een verhalenbundel die het leven schetst van drie jonge gasten die het Chinese platteland ontvluchten en hun plek zoeken in het overvolle Peking. Hun drang om ‘het te maken’ stuwt hen voort in de krioelende hoofdstad, maar veelal blijven ze in de marge sukkelen. Sukkelen met zichzelf, met hun liefdesleven en hun sociaal netwerk en hun ondernemers-ambitie. De Chinese plattelandsvlucht een gezicht geven is een interessante insteek, maar het boek blijft steken in vage contouren en oppervlakkige beschrijvingen.

Allereerst wel een pluim voor de titel. Rennend door Beijing mag je letterlijk nemen. De personages hollen met een gejaagdheid door het leven waaraan de gedopeerde Russische estafetteploeg een puntje kan zuigen. De (hoofd)personages verkopen valse papieren of dvd’s, rennen voor de politie, nemen een liefje, nemen een ander liefje, gaan ervan door, keren terug, schrokken in rode peper gekookte vis, verkopen nog meer valse papieren … Kortom, rennend door Beijing. 

Zechen zit zijn personages op de huid, hij volgt en beschrijft hun handelingen en bewegingen heel nauwgezet. Maar hij blijft steken in het pure registreren van hun rusteloze doen en laten. Waar het boek tekortschiet is bij de psychologische uitwerking van zijn personages. 

Waar het boek tekortschiet is bij de psychologische uitwerking van zijn personages. 

Waar Dunhuang, Yiding en Hongqi letterlijk hun weg zoeken in de smogvolle stad, leer je meer het stratenplan van de universiteitswijk kennen dan de motieven die deze personages voortstuwen. En dat zorgt voor een wezenloze blik van buitenaf. Als lezer bouw je weinig sympathie op met de drie hoofdpersonages, simpelweg omdat je je niet identificeert met hun verleden, heden of hoofd vol toekomstdromen. Ze maken gedachtesprongen en sprongen in handelen waarmee je geen voeling hebt.

Wanneer in het derde verhaal een Dunhuangs hersenen kortsluiting maken, gooit hij het eetstalletje van een grootmoedige verkoopster op de grond. Even onverwachts als zijn agressieve uithaal, komt hij tot inkeer en gaat hij zijn excuses aanbieden.

Zechen beschrijft het allemaal, maar geen moment heb je het gevoel dat je als lezer in het hoofd van je personage zit en begrijpt waarom zijn potje overkookt en waarom hij daar al snel spijt van heeft. En dat maakt de personages niet geloofwaardig. Voelen ze zich in het nauw gedreven? Zijn ze emotioneel vermoeid? Waarom besluiten ze het roer om te gooien op een dag.

Zinnen als “Het was niet gewoon dat de dvd-verkoop slecht ging, maar het was ook niet ongewoon.” zijn illustrerend voor die oppervlakkige beschrijvingen. Om maar te zwijgen van de scène op p. 245 die gerust een nominatie als ‘slechtst geschreven seksscène ooit’ mag krijgen. 

Met de karakterschets van de vrouwen in het boek is het al helemaal pover gesteld. Vrouwen krijgen geen uitgewerkt karakter, maar enkel een rol toebedeeld: liefje, minnares, vriendin, ex, verhuurder…

Het maakt de (bewuste of onbewuste) variatie op de beroemde openingszin van Anna Karenina een beetje pijnlijk. “Elke lelijke kont is lelijk op zijn eigen wijze, terwijl mooie konten er allemaal zo’n beetje hetzelfde uitzien” lees je op pagina 222. En dat voelt een beetje als een blammage voor Tolstoj, de meester van de psychologische karakterschetsen. 

Het echte hoofdpersonage van deze verhalenbundel lijkt Beijing wel. Een metropool die zich presenteert als vervuilde stad vol grootse beloftes. Maar Bejing kan ook genadeloos uithalen, intens verdrukken, genadeloos verraden. Zechen slaagt er dan wel niet in zijn personages tot leven te wekken, met Beijing lukt dat wel. 

Toch blijft dit een gemiste kans om een generatie jongeren een gezicht te geven. Rennend door Beijing blijft door de povere karakterschetsen niet aan de ribben kleven en dat is jammer. 

Rennend door Beijing van Xu Zechen is uitgegeven bij De Geus, ISBN: 9789044536584.