Dossier: 

Wat openbare barbecues doen met een stad

De Vlaming had altijd al een baksteen in de maag, en op zomerdagen waaien de barbecuegeuren op uit het tuintje achter die bij voorkeur vrijstaande woning. In de grote stad, waar er steeds minder tuinruimte is, groeit daarom de behoefte aan openbare braadgelegenheid. Samen braden levert overigens meer op dan aangebrand vlees, te warme wijn en grapjes van de flauwe oom.

  • © Brecht Goris © Brecht Goris
  • © Brecht Goris © Brecht Goris
  • © Brecht Goris © Brecht Goris
  • © Brecht Goris © Brecht Goris

Aan een drukke verkeersas in de Brusselse kanaalzone ligt het Monument voor de Arbeid, omgeven door een minuscuul stukje naamloos groen. Elke zondag stromen buurtbewoners van diverse pluimage er toe voor Au Bord de l’Eau: een gezellig samenzijn met barbecue, swingdans, gekeuvel, plonsbadjes en springkastelen. Met dit initiatief willen buurtbewoners zich het parkje weer toe-eigenen als plek voor ontmoeting en ontspanning.

In 1995 verloor het terrein die functie nadat het monument gevandaliseerd was. De stad haalde de bankjes weg en zwarte hekken rondom het beeld perkten de openbare ruimte drastisch in. Sindsdien waren de belangrijkste bezoekers volgens de buurtbewoners jongeren die joints kwamen roken en sluikstorters en hondeneigenaars die het terrein bevuilden.

Dat veranderde toen Au Bord de l’Eau zich in april 2015 engageerde om er met de buurt weer een plek voor de buurt van te maken. Uit het overleg kwam een publieke barbecue als een van de eerste ideeën uit de bus. ‘Dit is een arme wijk, waar mensen kleinbehuisd zijn’, zegt initiatiefneemster Lotte Stoops. ‘Er is een groot gebrek aan open ruimte. Een barbecue past hier perfect: weg van de bebouwing en vlak bij het water.’

© Brecht Goris

 

Brussel heeft echter geen openbare barbecues, omdat dat niet mag van het politiereglement. Groen-fractieleidster Annemie Maes stelde er in 2015 een parlementaire vraag over in het Brusselse parlement en kreeg van minister Christine Frémault te horen waarom Brussel weigerachtig staat tegenover het idee. Samengevat: brandgevaar, meer werk voor de groendienst, zwerfvuil, ongezonde voeding en conflicten tussen gebruikers, vooral wanneer er alcoholconsumptie mee gemoeid is.

‘Nochtans drinkt de meerderheid van de buurtbewoners hier geen alcohol’, zegt Stoops. ‘De reactie die we van de stad en de politie ook krijgen is dat ze geen openbare barbecue willen in zo’n achtergestelde buurt, terwijl er in Antwerpen wel zonder probleem barbecues zijn in Noord en de Luchtbal. Je moet de mensen ook niet voor onnozelaars houden.’

Langzaamaan krijgt Au Bord de l’Eau ook schot in de zaak. De organisatie krijgt van de stad een participatiebudget voor buurtprojecten. Bovendien zijn de hekken rond het monument sinds april weggehaald, voor een proefperiode. Tevoren haalde de organisatie ze ’s zondags weg voor de duur van het evenement. ‘Toen de hekken er stonden, kwam ik hier nooit’, zegt buurtbewoonster Kadija. ‘Ik dacht dat het privé was. Nu ik weet dat het mag, kom ik hier elke zondag met mijn kinderen.’

Achter de barbecue staan Hadi, Behzad en Mohsen. Het drietal kwam via het Brusselse onthaalbureau voor inburgering bij Au Bord de l’Eau terecht en krijgt een vrijwilligersvergoeding om mee te werken. Sonya, een Amerikaanse die recent naar Laken verhuisde, doet de bar: ‘Ik werk mee om mensen in de buurt te leren kennen en omdat ik betrokken wil zijn. Er heerst een leuke sfeer waarin de verschillende culturen uit de gemeenschap elkaar ontmoeten.’

Publieke ruimte is tuin van Antwerpenaar

Een bewolkte maandagavond met koude wind. Zelfs naar Belgische normen is het zomerweer ondermaats, maar toch is het een drukke bedoening bij een van de twee publieke barbecues in Park Spoor Noord. Een vriendengroepje wacht zijn beurt af om de barbecue te gebruiken, terwijl Francis er voor zijn gezelschap bergen vlees op staat te bakken.

Twee andere groepjes staan elk met hun eigen barbecue op de betonnen ondergrond rondom de publieke barbecue. Verderop in het gras zitten nog een grote familie en een vriendengroep, elk met hun eigen barbecuestel. Volgens het Antwerpse politiereglement mag je alleen de vaste barbecue gebruiken, maar die is duidelijk overvraagd.

‘Als ik iets aan deze plek zou kunnen veranderen, zou ik de vaste barbecue langer maken. Misschien in een soort driehoek, zodat er meer mensen tegelijk kunnen barbecueën’, zegt Ulrich, terwijl hij de kippenbouten op zijn eigen barbecuestel omdraait.

© Brecht Goris

 

‘Ik vind deze plek zo fijn! Door hier te barbecueën heb ik al veel mensen leren kennen. Koken is mijn hobby en mijn beroep. Ik vind het leuk om hier samen te staan met pakweg een Afghaan, een Irakees, een Dominicaan of een Marokkaan. Die bereiden hun kip allemaal totaal anders en zo leer je van elkaar.’

Tijd om de boutjes van het vuur te halen, maar Ulrich snelt weg en is twintig seconden later al terug met aluminium bakjes: ‘Zie je, zo gaat het hier. Ik ben mijn bakjes voor het vlees vergeten en ik krijg ze van de buur.’ De verschillende groepen barbecueërs wisselen druk materiaal en eten uit.

Niemand van de barbecueërs hier heeft een eigen tuin. ‘Veel mensen in de stad hebben geen tuin of terras, zeker in wijken als Antwerpen-Noord, waar Park Spoor Noord ligt’, zegt Jeroen Lagrou van de dienst stadsbeheer. ‘We willen de publieke ruimte promoten als hun tuin, dus moeten ze er ook kunnen barbecueën. Veel mensen in de buurt van Park Spoor Noord hebben ook een buitencultuur.’

Het onderhoud van de barbecues bezorgt de stad behoorlijk wat extra werk: ‘De reinigingsdienst van de stad geeft de barbecuestellen dagelijks een stoombeurt en leegt de asladen. Dat is een grote kostenpost, maar die investering is het absoluut waard’, zegt Lagrou.

Antwerpen heeft dertien openbare barbecues. ‘Bij de keuze van de locaties waren er buurten die spontaan naar ons toekwamen omdat ze een barbecueplek wilden, en andere buurten die ons lieten weten dat ze die uitdrukkelijk niet wilden. Daar hebben we rekening mee gehouden’, zegt Lagrou. De stad betrekt de burgers niet bij de invulling van de barbecueplekken, maar geeft aan dat ze openstaat voor suggesties. Aan klachten wordt wel snel gehoor gegeven. Zo werd de barbecue in het Brilschanspark na klachten tweemaal verplaatst en uiteindelijk verwijderd.

Kortrijk: geen noodzaak, maar extra troef

Kortrijk investeert in publieke barbecues opdat burgers de publieke ruimte meer gebruiken. ‘Veel Kortrijkzanen zijn voorstander van meer groen en parken, maar gebruiken die amper omdat ze een eigen tuin hebben’, zegt schepen van Leefmilieu Bert Herrewyn. Herrewyn is ook voorzitter van het groene domein De Warande, de locatie van een van de drie openbare barbecues.

Daar treffen we aan de picknicktafels op de barbecueplek een groep oud-leiding van de Chiro. Hoewel ze gereserveerd hebben, barbecueën ze niet.

‘We zijn op uitstap en hebben gereserveerd zodat we zeker rustig kunnen zitten’, vertelt Koen. ‘We wisten eigenlijk niet dat hier een openbare barbecue was, tot we het zagen op de website. Wij hebben allemaal een eigen tuin, dus ik barbecue liever daar dan al mijn spullen mee te zeulen.’

Conciërge Henk Vandeginste verwacht voor dit lente- en zomerseizoen in totaal 25 à 30 reservaties. In vergelijking met de barbecues in Antwerpen en Gent die bij goed weer constant in gebruik zijn, is dat weinig.

‘Je mag de situatie hier niet vergelijken met een grootstedelijke context. Daar is een openbare barbecue een noodzaak, hier is het een extra troef’, zegt Vandeginste.

‘Ook het feit dat in Gent iedereen de barbecues altijd kan gebruiken, speelt waarschijnlijk mee’, vult Herrewyn aan. ‘Maar dat systeem brengt ook overlast en sluikstorten met zich mee.’

© Brecht Goris

 

In Kortrijk is het reglement dus wat strenger. Wie een barbecue wil gebruiken, reserveert en haalt het rooster en een barbecuekit af, in ruil voor een waarborg van 50 euro. Als je het materiaal terugbrengt en alles netjes achterlaat, krijg je de waarborg terug. ‘We creëren een schonerer en kwaliteitsvollere omgeving en in ruil daarvoor willen mensen die kleine drempel er graag bijnemen’, zegt Herrewyn.

Door het reservatiesysteem kan er ook maar één groep tegelijk de barbecue gebruiken. Terwijl openbare barbecues in andere steden vaak als ontmoetingsplek fungeren, dienen ze in Kortrijk dus meer om bestaande banden te versterken. Zo worden ze regelmatig door jeugdbewegingen of buurtverenigingen gebruikt.

Dit artikel werd geschreven voor het herfstnummer van MO*magazine. Voor slechts €20 kan u hier een jaarabonnement nemen!

‘Maar we trekken een erg divers publiek’, zegt Henk. ‘Er komen bijvoorbeeld geregeld Iraanse of Pakistaanse families en dit jaar hebben we voor het eerst een vijftal iftarbarbecues gehad. Het ging om jonge gasten die voordien niet wisten dat er publieke barbecues waren en daarom met hun eigen barbecues naar de parken trokken. Ondertussen hebben ze hun weg naar hier gevonden.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Freelance journaliste

    Na omzwervingen doorheen verschillende jobs in de cultuur- en sociale sector besliste Ebe dat het hoog tijd was om na te denken over wat ze écht wilde doen.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.