Uniek integratieproject in Duitsland laat studenten en vluchtelingen samenleven

De stad aan de rand van het Zwarte Woud kampt net als vele andere Duitse steden met een huisvestingstekort voor de meer dan 1 miljoen vluchtelingen die zich momenteel in Duitsland bevinden. Daarbovenop heeft Freiburg al sinds jaar en dag een groot gebrek aan behuizing voor de meer dan 30.000 studenten die zich jaarlijks in de universiteitsstad aanmelden, met lange wachtlijsten en hoge huurprijzen tot gevolg. Met dit nieuwe project werden beide problemen in één klap aangepakt.

Wat oorspronkelijk enkel als een opvangcentrum voor vluchtelingsfamilies bedoeld was, werd uitgebreid naar een sociaal project waar studenten bijdragen aan allerlei integratieprojecten in ruil voor een betaalbare woning. Van de 72 studenten werden er 25 officieel aangesteld als sociaal werkers, die wekelijks bijdragen aan een verscheidenheid aan sociale projecten: van taalcursussen, huiswerkbegeleiding, kinderopvang of schaakbijeenkomsten, tot het bieden van administratieve hulp aan de vluchtelingen in de residentie.

Alle andere studenten staat het vrij om zich ook te engageren bij de geplande activiteiten, of zelf een integratieproject op te starten. Zo opende een student een klein fietsatelier om samen met de vluchtelingen hun fiets op te knapen, en begon een andere student met kookavonden.

De residentie groeide op deze wijze langzaam en ongedwongen uit tot een gemeenschap, en vormt een lichtpunt en toonbeeld in de hevige integratiediscussie die in Duitsland heerst.

Toonbeeld van integratie

Diaa Alaloh vormt een schoolvoorbeeld van integratie: de 25-jarige Syriër spreekt vloeiend Duits, en  geeft twee maal per week lessen Duits aan zijn medebewoners. Diaa was een jonge dokter in Syrië, maar werd twee jaar geleden gedwongen zijn land te ontvluchten. Aangezien Syrische diploma’s niet herkend worden in Duitsland herhaalt hij nu zijn studies, deze maal in het Duits.

‘Duitsland voelt ondertussen aan als mijn tweede vaderland, ik voel me hier thuis.’

‘Duitsland voelt ondertussen aan als mijn tweede vaderland, ik voel me hier thuis en draag bij aan de samenleving. Door lessen Duits te geven aan mijn Arabische vrienden tracht ik beide culturen samen te brengen.’

Ook de 9-jarige Achmed en zijn broer Mohammed voelen zich ondertussen thuis in de residentie. Ze gaan naar school, hebben vrienden, en wonen met hun ouders in één van de kamers in de residentie.

Twee maal per week gaan ze op bezoek in de studentenkeuken van het aangrenzende gebouw, waar studenten hun helpen met hun huiswerk. Dikwijls komen ze ook op bezoek wanneer ze geen huiswerk hebben, om met hun oudere Duitse vrienden in de keuken rond te hangen of een gezelschapsspel te spelen.

Ook de studenten halen veel voldoening uit het woonproject. Onder hen bevinden zich studenten Arabistiek, pedagogiek, sociaal werkers en politieke wetenschappers in spe, die hun studies onmiddellijk in praktijk kunnen omzetten. Maar ook zij die minder sociaal gerichte studies volgen voelen zich thuis in de residentie: ‘van in het begin zat de dynamiek hier goed, we worden tot niets gedwongen en iedereen kan op zijn tempo toenadering zoeken tot de andere groep. Hier ontstaat echt multicultureel leven’ weet één van de studenten me te vertellen.

Media-stress en faalangst

Het integratieproject kon van meet af aan op veel media-aandacht rekenen doorheen heel Duitsland. De burgemeester van Freiburg, Ulrich von Kirchbarch, is dan ook apetrots op zijn verwezenlijking. ‘Dit project bevordert oprechte integratie, hier ontmoet men elkaar halverwege’ klinkt het.

De residentie wordt dan ook angstvallig bewaakt en is omheind door een groot hek, om buitenstaanders met slechte bedoelingen af te weren.

Het slagen of falen van deze onderneming kan echter een proportioneel grote invloed hebben op onderhandelingen, zoals bijvoorbeeld de coalitie-onderhandelingen van de CDU (de partij van Angela Merkel) die tijdens het weekend van 11 en 12 februari in München plaatsvonden en die o.a. de vluchtelingscrisis en integratiemaatregelen als onderwerp hadden.

De residentie wordt dan ook angstvallig bewaakt en is omheind door een groot hek, om buitenstaanders met slechte bedoelingen af te weren, maar ook om er zeker van te zijn dat het project niet misbruikt wordt door mediakanalen met een overdreven sensatiezucht.

Hoewel deze vrees voor negatieve reacties zeker niet ongegrond is (verscheidene opvangcentra werden in Duitsland reeds aangevallen of in brand gestoken in de laatste jaren) verleent het de residentie een surreële aanblik: een streng bewaakte interculturele toenadering.

Voortijdige dood of geslaagd proefstuk?

Hoewel de initiatiefnemers en de media ondertussen wat minder op de tippen van hun tenen lopen, blijft het afwachten of dit integratieproject gevolg zal krijgen in de rest van het land, of dat het experiment een stille dood zal sterven. De staatsoverheid maakte namelijk recent bekend dat het project vanaf volgend academiejaar uitsluitend voor de opvang van vluchtelingen zal dienen, en dat studenten een ander onderkomen dienen te vinden. De reden voor het vroegtijdig beëindigen van het project ligt bij het aanhoudende tekort aan opvang voor vluchtelingen.

De studentenkamers, elk 10m² groot, zouden in plaats van één student een heel gezin kunnen vestigen. De leefruimte die per vluchteling voorzien dient te worden, werd namelijk sinds 1 januari 2016 herleid van 7m² per persoon naar 4,5 m² per persoon, wat een studentenkamer nu geschikt maakt voor de opvang van een heel gezin. Het integratieproject wordt bijgevolg in augustus 2017 stopgezet.

Een petitie tegen dit vroegtijdig stopzetten, ondertekend door zowel studenten als vluchtelingen, werd bij het gemeentehuis ingediend, maar dit integratieproject blijkt desalniettemin een kort leven beschoren.

Laten we hopen dat de studenten en vluchtelingen van Freiburg ons tenminste een iets meer rooskleurig toekomstbeeld hebben bezorgd, en dat toekomstige integratie-inspanningen er een voorbeeld aan nemen.