And the Oscar goes to....

‘Let’s not take this planet for granted’, declameerde DiCaprio tijdens de Oscaruitreiking. Overschot van gelijk Leo. Maar al te vaak en al te overdadig tarten we deze aarde, en negeren handig haar overduidelijk beperkte draagkracht. In het dominante denken en leven is ze een ding geworden dat we gebruiken , en is niet , of niet meer, een geheel waar we als mensen noodzakelijkerwijze deel van uitmaken, in evenwaardigheid met haat andere bewoners.

DiCaprio voegt de daad bij het woord, hij uit zijn bezorgdheid over de klimaat crisis, het noodzakelijke beschermen van het Amazonegebied en de inheemse territoria niet enkel in woorden, maar stortte ook ettelijke miljoenen dollars aan grote en kleinere NGO’s die rond deze thema’s werken.

Toen in januari en februari dit jaar de 45 jaar oude pijpleidingen die het noorden van het Peruaanse amazonegebied doorkruisen, het - weer eens - op verschillende plaatsen begaven en minstens 3000 olievaten direct geloosd werden in de rivieren, twitterde Oscarwinnaar DiCaprio dit probleem de wereld in. Als bij toverslag reageerde de Peruaanse overheid, althans met ronkende verklaringen.

Zo sprak Peruaans milieuminister Vidal zich publiekelijk uit over de erbarmelijke staat van de pijpleidingen en werd het territorium van 16 inheemse gemeenschappen in een mum van tijd milieurampgebied verklaard. De zoveelste. In 2013 al worden vier stroomgebieden in Loreto milieu rampgebied verklaard, als gevolg van 45 jaar olie vervuiling. Dat alles wel pas na jarenlang hard werken van inheemse milieumonitoren en leiders en wanneer harde bewijzen op tafel lagen die niet langer genegeerd konden worden.

Dat lekken van de oude, corroderende pijpleidingen is al jaren aan de gang en wordt door de overheid en de bedrijven meestal als ‘sabotage door inheemse terroristen’ beschouwd, met zelfs bijhorende strafrechtelijke vervolgingen.

De inheemsen van hun kant zetten het probleem van de steeds wederkerende olie lekken en de noodzakelijke vervanging van de pijpleidingen al jaren geleden op de agenda. Geen haan, oscarwinnaar of minister die er toen naar kraaide. Ik was er getuige van hoe het thema werd stil gezwegen tijdens de ontelbare rondetafelgesprekken voor olie blok 192 en uiteindelijk in geen enkel akkoord een oplossing werd opgenomen.

In het geval van de laatste olielekken wordt staatsoliebedrijf Petroperu met de vinger gewezen. Dat is handig, en de getoonde actiebereidheid van de overheid dient zeker en vast een aantal verdoken doeleneinden.

Niet iedereen in Peru was immers even blij met de debatten van vorig jaar om het staatsbedrijf weer olie te laten ontginnen: na serieuze druk vanuit de lokale overheden, werd door het parlement beslist dat Petroperu opnieuw een actieve rol zal opnemen in olie blok 192 vanaf 2017 .

Multinationals zoals Occidental Petroleum en Pluspetrol kiepen intussen al decennia lang het zelfde gebied vol met zware metalen en kunnen- nog steeds- vrijwel ongestraft hun gangen gaan. Pluspetrol kreeg in augustus 2015 weliswaar geen verlenging van zijn contract in olie blok 192 maar is nog steeds actief in het aangrenzende olie blok 8. Daar doen andere inheemse organisaties, zoals die van bajo Corrientes en Chambira , eveneens zwaar vervuilde rivieren, ook hun best om gehoord te worden, met veel minder succes.

Aan de jarenlange rondetafelgesprekken rond de historische vervuiling in blok 192 weigerde Pluspetrol deel te nemen en het bedrijf hield het bij onder-de-tafel gesprekken, het gerechtelijk vervolgen van de belangrijkste inheemse leiders en het gerechtelijk bestrijden van alle boetes die het opgelegd kreeg.

Het is bovendien niet ondenkbaar dat het bedrijf in 2017 probeert opnieuw een aandeel te krijgen in olie blok 192. Daar werd immers- na een ingewikkelde onderhandelingsronde en een al even ingewikkeld consultatie proces met de inheemse bevolking- enkel een tweejaren contract toegekend aan Pacific Stratus Energy.

Olielekken in het Amazonegebied hebben verstrekkende gevolgen. Het gaat niet enkel om een zwart smurrie die je al dan niet kan opscheppen en in zakken wegvoeren….De giftige stoffen en metalen zoals arsenicum, cadmium, lood, komen terecht in het grondwater, zorgen voor vergiftiging van bomen, planten, vissen en dieren, en komen dus in de voedselketen terecht.

Een studie van de universiteit van Berkeley zou nu bevestigen dat planten en bomen aangetast door petroleum ook minder CO2 opnemen en dus minder bijdragen aan het milderen van de klimaatcrisis.

De getroffen gemeenschappen krijgen niet alleen af te rekenen met directe gezondheidsproblemen zoals huidinfecties, ademhalingsproblemen en diarree. Aangezien dit gemeenschappen zijn die nog voornamelijk leven van wat de natuur hen biedt, is plots sprake van voedselonzekerheid en een gebrek aan drinkbaar water.

Ook de indirecte gevolgen zijn niet te overzien: onwaardig werk (opkuis van smurrie door minderjarigen, zonder bescherming etc) , aanwezigheid van derden die het sociale leven beinvloeden, ondervoeding..etc..

Het voorstel van olie onder de grond te houden, dat door bepaalde NGO’s wordt gepromoot, is niet zo makkelijk voor de beleidsmakers en lokale bevolking in Loreto. De economie van van ‘s lands grootste departement hangt nog steeds voor meer dan 30% af van de olie ontginning en de regionale en lokale overheden werken voornamelijk met budgetten uit de canon petrolera, een belasting die afhangt van de opbrengsten uit olie en mijnontginning en die door de nationale overheid deels wordt doorgestort.

De keldering van de internationele olie prijs had daarom desastreuze gevolgen , niet enkel voor de onderhandelingen vorig jaar van de inheemse bevolking in het consultatie proces voor Peru’s belangrijkste olie blok , maar in het algemeen voor de hele regio.

Lokaal economist Roger Grandez voorspelt weinig goeds voor 2016: minder inkomsten voor Loreto, minder tewerkstelling. In een regio met een heel jonge bevolking, waar van diversificatie geen sprake is , kan dit enkel leiden tot meer corruptie, meer criminaliteit (Loreto, dicht bij de Colombiaanse grens, is een draaischijf van drugshandel) , kortom, meer menselijke miserie.

In 1971 schreef de beroemde uruguaan Eduardo Galeano reeds over zijn Latijns Amerika als een continent met opengehaalde aders. En zie daar, het leegbloeden gaat gewoon door. In Peru zorgt een kleine elite voor de goedkeuring van wetten die straffeloosheid van multinationals in de hand werken, voor de vervolging van sociale leiders die de gronden en gezondheid van het volk verdedigen, voor de ondertekening van vrijhandelsverdragen die het land verdoemen tot eeuwige export van primaire grondstoffen.

Brengen de presidentsverkiezingen die doorgaan op 10 april dit jaar soelaas? Twee grote kandidaten werden een maand voor de verkiezingen uitgesloten wegens onregelmatigheden. Een andere kandidaat is oud president Alan Garcia die de 35 doden van het Baguazo op zijn geweten heeft.

En dan is er natuurlijk Keiko, dochter van oud president Fujimori die achter de tralies zit voor schending van de mensenrechten. Een alternatief voorstel komt van presidentskandidate Veronika Mendoza, een jonge vrouw uit Cusco, ervaren parlementslid en vastbesloten op te komen voor de kwestbare groepen, voor zij die slachtoffer zijn van dit hardnekkig gevestigde neoliberale model, en van het diepgeworteld racisme van de Peruaanse elite.

Vanop een afstand zie je de dingen vaak klaarder. Ik kijk van hier naar mijn Loreto en en zie weer het helle licht, de echte kleuren, ruik tot hier de geur van bos en oorspronkelijkheid in het Peruaanse Amazonegebied. De hoop van een samenleving in de maak. Vamos Vero. Vamos con todo. Komaan Veronika. Het is niet meer voldoende om wat te twitteren over olie lekken en doekjes voor het bloeden uit te delen.