Chirurgische handschoenen opblazen om kinderen af te leiden

Hoe is de situatie nu in de regio waar dat hospitaal van Artsen Zonder Grenzen is opgezet?

Marie-Christine: “In de regio waar wij werken zien we, behalve de lokale bevolking, ook veel mensen die uit andere streken gevlucht zijn. Ze wonen in de verlaten huizen van familie of vrienden, die zelf naar Turkije gevlucht zijn, of ze verblijven in tenten. De frontlijn is vlakbij en het is er moeilijk om je te verplaatsen. Er zijn overal controleposten langs de wegen, er wordt gevochten en er is een gebrek aan brandstof.”

“De levensomstandigheden van de bevolking zijn, zeker nu het winter is, bijzonder moeilijk. Er bestaat een ongelooflijke solidariteit tussen de Syriërs, maar de overlevingsmechanismen raken stilaan uitgeput na twee jaar. Er is niet genoeg voedsel – vooral aan brood en melk is er gebrek –, het is moeilijk om brandstof te vinden en voor verwarming te zorgen. Alles is moeilijk en de mensen zijn uitgeput.”

“Bovendien is het een uitzonderlijk gewelddadige oorlog. De artilleriebeschietingen en de bombardementen door helikopters, met vaten die gevuld zijn met explosieven en stukken metaal, terroriseren de bevolking. In de vallei hoor je explosies heel goed. Het geluid weerkaatst tegen de bergwanden en doet de ruiten van ons hospitaal trillen.”

Wie behandelen jullie in het ziekenhuis?

Marie-Christine: “Een deel van onze patiënten zijn gewonden, slachtoffers van de bombardementen. Toen ik in het ziekenhuis was, kwamen er 36 gewonden in één keer toe, uit een nabijgelegen dorp: mannen, vrouwen, kinderen, bejaarden… Dan moet je heel snel handelen. De gewonden moeten getrieerd worden, volgens de ernst van hun verwondingen: de minst ernstige gevallen die wel even kunnen wachten, de mensen die onmiddellijk verzorgd moet worden, de mensen die met spoed geëvacueerd moeten worden naar Turkije.”

“Gelukkig is niet elke patiënt zo zwaar gewond. Verwondingen met granaatscherven kunnen er heel spectaculair uitzien zonder dat ze noodzakelijk ernstig zijn. Maar het is hoe dan ook heel pijnlijk, zeker voor kinderen. Om hen af te leiden terwijl we de scherven verwijderden, bliezen we chirurgische handschoenen op tot ballonnen.”

“Maar naast de gewonden zien we ook andere spoedgevallen, zoals slachtoffers van verkeersongelukken. En er is een enorme behoefte aan eerstelijnsgezondheidheidszorg. En dan zijn er de patiënten met chronische ziektes, zoals suikerziekte, en moeder- en kindzorg: de opvolgen van zwangere vrouwen, en bevallingen.”

“De nood aan psychologische zorgen is ook enorm. Ongeveer een derde van onze raadplegingen gaat daarover. Vooral kinderen: je ziet hen oorlogje spelen en ze lijden aan slaapstoornissen. Bij zwangere vrouwen lokt de stress miskramen uit, of vroegtijdige bevallingen.”

“We willen onze hulpverlening in het hele grensgebied uitbreiden met mobiele hulpposten, die de bevolking ook psychologische steun bieden, naast primaire gezondheidszorg. En we gaan kinderen vaccineren.”

Hoe reageren de Syrische collega’s?

Marie-Christine: “We hebben inderdaad Syrische medewerkers, die ook uit deze regio komen. Naast de stress van dit werk, hebben zij ook te maken met een constante angst. De dag dat er tientallen gewonden werden gebracht, waren wij in een dorp aan het werk toen we werden opgeroepen. Mijn Syrische collega’s kwamen uit het dorp dat gebombardeerd was. Ze zwegen en waren gespannen tijdens de hele rit terug naar het ziekenhuis.”

“Toen we kwamen, haastten ze zich om te kijken of er geen familieleden bij de gewonden waren. Dat was die dag niet het geval, maar enkele dagen later wel. Maar ondanks die angst leveren ze bewonderenswaardig werk.”

Hoe verloopt de bevoorrading met geneesmiddelen?

Marie-Christine: “We slagen er in om ons te bevoorraden, maar we beschikken niet altijd over de medicatie die we nodig hebben. Mensen met kanker, bijvoorbeeld, kunnen niet meer naar het ziekenhuis gaan waar ze werden opgevolgd. Wij kunnen dan alleen maar palliatieve zorgen bieden. Het is frustrerend en choquerend dat we onze patiënten niet kunnen geven wat ze nodig hebben. We botsen hier op onze limieten.”

Zijn er nog andere problemen voor de medische team?

Marie-Christine: “De operaties vinden plaats in moeilijke omstandigheden. Het ziekenhuis dat ik bezocht is geïnstalleerd in een oude boerderij. Daar was niets, dus we hebben voor alles zelf moeten zorgen: een operatiekwartier, een spoedafdeling, sterilisatieapparatuur… Al dat materiaal moest gebracht worden via kleine bergwegen. Dat zijn moeilijke werkomstandigheden.”

“En naast de onveiligheid, is er de koude. In het ziekenhuis is het ijskoud. We drinken thee om ons te verwarmen, en proberen te profiteren van elke straaltje zon. Maar als de zon doorbreekt, worden ook de bombardementen weer hernomen…”

“Een ander probleem is het verwijzen van de zwaarstgewonden naar Turkije. Dat is een echt waagstuk. We moeten onze weg zoeken door de bergen, om dan te wachten aan een grensovergang die je alleen te voet over mag. Dan moeten we de patiënt dragen op een brancard. Er komt veel bij kijken. Je moet bijvoorbeeld de infusen van de patiënt beschermen tegen koude, anders raakt hij onderkoeld. En je moet zo’n overbrenging naar Turkije goed coördineren met de hulpdiensten aan de Turkse kant van de grens, en dat is niet altijd vanzelfsprekend.”

Hoe kijk je terug op dat korte verblijf in Syrië?

Marie-Christine: “Wat me het meest geraakt heeft, naast de gewonden en de droefheid van de mensen, is dat het leven toch verdergaat. Zwangere vrouwen bevallen, kinderen gaan naar school in bepaalde dorpen. Ik heb veel bejaarden gezien die, heel knap en heel waardig, zaten te discuteren onder olijfbomen en er wat verloren uitzagen. Ik had graag met hen gesproken om te begrijpen wat zij van deze oorlog vonden, die aan hen voorbijgaat.”

In het noorden en noordwesten van Syrië werkt Artsen Zonder Grenzen in drie hospitalen die liggen in gebied dat gecontroleerd wordt door gewapende oppositiegroepen. Ondanks herhaalde vragen heeft Artsen Zonder Grenzen nog steeds geen toestemming gekregen van de Syrische regering om patiënten te verzorgen in zones die de regering controleert. Van eind juni 2012 tot begint januari 2013 hebben teams van Artsen Zonder Grenzen meer dan 10.000 raadplegingen gehouden en meer dan 900 chirurgische ingrepen uitgevoerd. In buurlanden van Syrië helpt Artsen Zonder Grenzen vluchtelingen met medische, psychologische en chirurgische zorgen.