CAR: In Bocaranga zijn er vandaag geen moslims meer

Tussen twee missies in Afrika door is Djamilou, logistiek medewerker van Centraal-Afrikaanse afkomst en momenteel expat in Niger, even in Europa. Hij vertelt het met geweld doorspekt verhaal over zijn familie die na de uittocht uit de CAR uiteen is gevallen en nu in drie verschillende landen verblijft.

De vluchtelingencrisis heeft een grote invloed op de buurlanden van de CAR

“Ik ben opgegroeid in Bocaranga, in het noorden van de CAR. Tot voor kort waren er geen problemen tussen christenen en moslims. Wij werden aan het eind van het jaar uitgenodigd door de christenen om samen Kerst te vieren, en zij kwamen bij ons op bezoek tijdens de ramadanfeesten. Er waren geen moeilijkheden, we leefden vredig samen. De school was gemengd, we amuseerden ons samen, we speelden samen voetbal, er waren zelfs gemengde koppels …

Nadat ik mijn diploma haalde, werd ik handelaar, zoals zo veel van mijn familieleden die in Bocaranga verschillende winkels hadden. In 2008 werd onze streek echter door een zware hongersnood getroffen. Artsen Zonder Grenzen (AZG) opende hier toen een therapeutisch voedingscentrum. Niet lang daarna werd ik door AZG aangeworven als assistent logistiek medewerker. Toen het project in Bocaranga in 2011 werd beëindigd, verhuisde ik eerst naar Paoua, waar ik aan de slag ging als logistiek medewerker voor het ziekenhuis/biomedisch technieker. Daarna ben ik naar Bangui gegaan als “vliegend logistiek medewerker”. Ik stond in voor de ondersteuning van onze verschillende projecten in de CAR, onder meer in Bria, Paoua en Carnot … Ik had intussen al de nodige ervaring en begeleidde ook buitenlandse logistiek medewerkers bij aankomst op hun eerste missie. Bovendien hield ik me bezig met kleine urgenties inzake vaccinatie, hygiëne, sanering enz. Ik viel ook in voor andere personeelsleden en werd biomedisch verantwoordelijke van de Centraal-Afrikaanse missie. Ik bleef groeien en ben uiteindelijk als buitenlands logistiek medewerker vertrokken naar Burkina Faso, om aan het werk te gaan bij programma’s tegen ondervoeding en om vluchtelingen bij te staan.

Ver van huis toen het conflict losbarstte

Ik was in Burkina Faso toen de Seleka-coalitie in maart 2013 de macht greep in Bangui. Twee weken later was ik terug in het land. De sfeer was anders en verre van sereen. Door de onveilige situatie kon ik niet terug naar Bocaranga. Ik ben in Bangui gebleven, van waaruit ik geregeld naar het oosten trok om evacuaties in goede banen te leiden en het AZG-project in Bria op poten te zetten.

Het land viel uiteen. Alle gemeenschappen kregen met geweld af te rekenen. De christelijke gemeenschap werd het meest geviseerd, maar wij moslims kregen het ook hard te verduren. Ikzelf werd aangevallen toen ik het bureau van AZG verliet. Die dag werden mijn motorfiets, mijn papieren, mijn laptop en mijn geld gestolen. Mijn familie in Bocaranga werd tot tweemaal toe afgeperst. We zagen het wantrouwen alleen maar groeien, niets was nog hetzelfde als vroeger …

Plots was ik zelf een doelwit

Op 5 december 2013 werd Bangui aangevallen door de christelijke anti-Balaka milities. Overal weerklonken schoten, de straten lagen er verlaten bij. Ik was bang en ging meerdere dagen de deur niet uit. Ik verbleef toen in de christelijke buurt Benz Vi. Iedereen wist dat ik moslim ben. Ik probeerde mezelf gerust te stellen met de idee dat de mensen in de buurt er rekening mee zouden houden dat ik humanitair hulpverlener ben en dus niets te maken had met alle gebeurtenissen die het land al maandenlang op zijn grondvesten deed schudden. De anti-Balaka milities kregen echter geleidelijk aan meer controle over steeds meer buurten. De moslims werden vervolgd en vermoord, alleen omwille van hun religieuze overtuiging. Toen de moslims in Benz Vi geviseerd werden, begreep ik dat ik moest vluchten. Toen stelde AZG me voor om naar Niger op missie te gaan. Toen de luchthaven van Bangui terug de deuren opende, stuurden mijn collega’s een wagen om me op te pikken. Ik ben op 18 december vertrokken.

Enkele weken later werd mijn broertje, met wie ik in Bangui samenleefde, in Benz Vi aangevallen. Hij werd gelyncht en voor dood achtergelaten op straat. Soldaten van het Franse leger hebben hem gevonden. Toen ze beseften dat hij nog leefde, hebben ze hem naar het Hôpital Communautaire van Bangui gebracht, waar AZG aan het werk was. Hij kon gereanimeerd en gered worden. Achteraf ben ik er nog in geslaagd hem uit Centraal-Afrika weg te krijgen en naar Kameroen te sturen. Tot dan toe was het geweld tegen moslims enkel in Bangui geconcentreerd, dus toen mijn broer vertrokken was, dacht ik dat de problemen voorbij waren.

Mijn hele familie getroffen

In januari bereikte het geweld de rest van het land en uiteindelijk ook Bocaranga, waar mijn familie woonde. Nadat de Seleka-rebellen de stad hadden verlaten, vielen ook de christelijke milities de stad aan. De moslims moesten vluchten om niet uitgemoord te worden. Er heerste paniek. Een deel van mijn familie wist Tsjaad te bereiken, een ander deel reisde naar Kameroen. Onze boetieken, huizen en winkels werden één voor één geplunderd en vernield. We hebben niets meer. In Bocaranga zijn er vandaag geen moslims meer. Onze familie is uiteengevallen over drie verschillende landen. Mijn zussen verblijven nu in Tsjaad, in tenten in een vluchtelingenkamp. Mijn broers en hun gezinnen hebben onderdak gevonden bij verre familie in een stad in het noorden van Kameroen. Mijn twee kinderen en vier van mijn broers wonen nu in Niger, waar ik ze in veiligheid heb gebracht.

Mijn missie in Niger is net afgelopen. Het is erg moeilijk om voor AZG te werken en tegelijk een dertigtal mensen in drie verschillende landen vanop afstand te steunen. In het begin wilde ik iedereen gewoon in veiligheid brengen, maar nu stellen we ons vragen over onze verre toekomst en blijkt alles veel ingewikkelder. Vóór mijn familie ons thuisland verliet, waren ze heel actief. Ze waren het gewoon om hard te werken, maar vandaag hebben ze niets te doen en daar hebben ze het erg moeilijk mee.

Terugkeren is onmogelijk

Het is momenteel onmogelijk om naar de CAR terug te keren. Mijn familie verblijft op plaatsen waar ze niemand kennen, waar ze de gewoontes niet kennen … Dus kijken ze de kat uit de boom. Op een dag zullen ze hun leven weer kunnen oppikken, maar nu kunnen ze enkel wachten. In feite zouden de vluchtelingen nog het liefst hun koffers opbergen en zeggen: “ziezo, hier gaan we nu een tijdje wonen”. Want hoewel ze zich soms inbeelden dat ze op een dag – als de vrede is weergekeerd – kunnen terugkeren, weten ze dat ze niets meer hebben, dat alle huizen vernield zijn en dat we geen geld meer hebben om onze oude bezigheden weer op te nemen … Moeten we dan de hoop op een terugkeer naar ons vaderland opgeven en ons leven elders opnieuw opbouwen? We zijn Centraal-Afrikanen, of de mensen dat nu willen of niet. In ons hart zijn we nog steeds Centraal-Afrikaan. We zijn daar immers geboren en opgegroeid en hebben er ons leven opgebouwd. Als vreemde beschouwd worden omdat we moslim zijn … dat is ronduit afschuwelijk.”

Hier leest u alles over onze acties in de Centraal-Afrikaanse Republiek.