Boeven inschakelen om de macht te behouden, kan de president van Congo echt zo laag vallen?

De koevoetbendes van  Butembo hebben een tandje bijgestoken sinds ik er voor het eerst over schreef. Les kasukwistes, zoals ze hier worden genoemd, zijn alsmaar beter georganiseerd. Hun bendes groeien aan, en het aantal vuurwapens dat ze meedragen ook. In de nacht van 21 op 22 augustus waren bendes aan het werk in elk van de vier deelgemeentes van Butembo. Duidelijk goed gecoördineerd, op precies hetzelfde uur.

De georganiseerde jongeren van de Veranda Mutsanga die het beu zijn lijdzaam toe te kijken en de overheid op hun verantwoordelijkheid willen wijzen, riepen meteen op tot een dag van algemene staking in Butembo, een ville morte. Hoewel het meest gebruikte actiemiddel, heeft een ville morte  altijd relatief weinig bijval gekend in de handelsstad Butembo. Staken is inkomsten verliezen, terwijl de personen tot wie de stakers zich richten er niets van voelen. Daarom is dat actiemiddel niet erg populair hier. Maar voor geweldloos verzet zijn er niet veel alternatieven.

Politiekolonel Richard Mbambi Kingana riep de vooravond op tot het negeren van de stakingsoproep van de jongeren. Dat had precies het omgekeerde effect: de hele bevolking is woest op hem en de burgemeester omdat ze niets ondernemen om de inbraakplaag te lijf te gaan. De staking werd deze keer massaal gevolgd. De stad lag lam.

In de loop van de namiddag kregen sommige jongeren het op hun heupen en organiseerden ze kleine geïmproviseerde betogingen, die door de felle reactie van de politie snel ontaardden. Eén burger werd verwond door een verloren kogel. Een wijkkantoor ging in de vlammen op. Het loket voor de inning van de stedelijke heffingen op personentaxi’s op een parking werd ineen geramd.

Bidongeroffel

De nacht erop, tussen 21 en 4 uur, greep iedereen, volgens afspraak, naar een plastic bidon waarop met maniokspatels kan worden geroffeld als op een trom, of naar potten en pannen en fluitjes, om flink kabaal te maken. Intussen patrouilleerden de jongeren onversaagd door de straten om aan de kasukwistes duidelijk te maken dat het genoeg is geweest.

In plaats van dieven kwamen ze de politie tegen. Dertig onder hen belandden in de cel, tot grote woede van de bevolking, die roepen dat de jongeren een bondgenoot zijn, dat ze zich van vijand vergissen door de jongeren aan te pakken in plaats van de dieven.

Artisanale bommen

De overheid moest iets verzinnen om zich goed te praten. Op 24 augustus deed burgemeester Sikuli Uvasaka Makala een oproep om iedereen aan te geven die van ver of dichtbij betrokken is bij de Kasukwistes. Maar tegelijk waarschuwde hij de jongeren van Veranda Mutsanga dat hij niet zal toestaan dat ze zich ’s nachts op straat bevinden met bidons om zo de patrouilles te misleiden en de dieven in de kaart te spelen. Hij noemde de jongeren anarchisten en populisten, die van de onveiligheid misbruik willen maken om zich politiek te profileren.

De politiekolonel deed er nog een schepje bovenop door hen, zonder enig bewijs, te beschuldigen van zich te bewapenen en artisanale bommen aan te maken voor terreurdaden.

Dat is uiteraard olie op het vuur van de jongeren. Al jarenlang hebben ze systematisch elke dief die ze konden vatten overhandigd aan het stadsbestuur MET alle wapens, en dan nu zo beschuldigd te worden van zich te bewapenen is wel een erg flagrante belediging. Hadden ze dat gewild, dan hadden ze al een heel arsenaal kunnen opbouwen!

De nacht erop werd weer in één van de wijken alarm geslagen, zoals alle nachten. De noodoproep verspreidde zich snel binnen het netwerk van Veranda Mutsanga. De dappere jongeren begaven zich naar de huizen van waaruit de noodkreten vertrokken, maar stootten op een gewapende overmacht. Zonder aarzelen schoot een wachtpost van de dieven een jongere neer met drie kogels. Hij zou een uur laten overlijden. Van de politie… geen spoor.

Zou het kunnen?

Vermoedens van medeplichtigheid van politie en stedelijke overheid worden op die manier natuurlijk steeds hardnekkiger. Waarom pakken ze geweldloze jongeren zo hard aan en ondernemen ze niets, op wat verbaal geblaf na, tegen die misdadigersbendes? Steeds meer Bubolezen zien er de uitvoering in van een plan, in opdracht van president Kabila lui-même, om onveiligheid tot de spits te drijven tot de noodtoestand moet worden afgekondigd en verkiezingen voor onbepaalde tijd moeten worden uitgesteld. Daarvoor is heel wat gespuis nodig, dus daarom moesten zovele gevangenispoorten worden geforceerd.

Ik huiver bij de gedachte dat dit mogelijks zo gepland zou zijn. Kan iemand zo verblind zijn door macht en weelde dat hij daar zonder verpinken een heel land, de hele bevolking zou aan opofferen? Kan iemand werkelijk zo inslecht zijn? Ik kan daar met mijn verstand onmogelijk bij.

Bewijsmateriaal

Vorige nacht dan, om 20 over middernacht, stopten twee wagens vlakbij de woning van de leider van de Veranda Mutsanga, Tembos Yotama. Bewapende onbekenden stapten uit en probeerden zich een toegang te forceren tot het huis. Tembos en zijn gezin, die intussen geleerd hebben licht te slapen, zagen hoe een man in een zwarte jas en met handschoenen aan probeerde binnen te geraken. Hij slaagde erin enkele foto’s te maken. Hij activeerde ook meteen zijn GSM-alarmnetwerk.

De verandisten doken in een mum van tijd aan alle kanten op, waarop de onbekenden zich terug naar hun wagens haastten en bliksemsnel verdwenen. De hele nacht door zijn de jongeren blijven patrouilleren.

Was het een poging om wapens te gaan verstoppen bij de leider van de Veranda Mutsanga, om dan de ochtend erop een huiszoeking te doen en het “bewijsmateriaal” te “vinden”? De politie beweerde vanochtend dat het allemaal verzinsels zijn van Tembos, om zich interessant te maken en de aandacht af te leiden van zijn terroristische daden.

Eén ding is alvast duidelijk: zoals in het Manifest Esili wordt opgeroepen om president Kabila aan de kant te schuiven en zonder hem verkiezingen te organiseren, zo klinkt in Butembo steeds luider de roep om tegelijkertijd de politiekolonel én de burgemeester de laan uit te sturen. Nooit was de kloof tussen overheid en bevolking zo diep!

Naschrift - 28 augustus 2017

Vannacht was het prijs in de wijk van een collega. De nachtwacht van een GSM-mast heeft per toeval kunnen de kasuku-bende afluisteren net toen ze aankwamen. Blijkt dat ze beschikken over lijsten met namen van inwoners van de wijk die moeten worden “bezocht”. Dit kan alleen maar wijzen op medeplichtigheid van wijkbewoners of overheden. Gelukkig zijn de jongeren ook nu weer massaal naar buiten gekomen met bidons en fluiten. Eén van hen had zelfs een sirene bij. Dat snijdt door merg en been. De dieven zijn gevlucht zonder schade aan te brengen. De sirene wordt nu ongetwijfeld verheven tot nieuw geweldloos wapen van de aan hun lot overgelaten bevolking.