Brazilië: 'Ouvre les Frontières'

Het wetsvoorstel bevat 11 hoofstukken en 118 artikels waarover nog in de kamer van volksvertegenwoordigers moet gestemd worden.

De kans dat dit voorstel het haalt in de stemming is zeer reëel omdat het wetsvoorstel er komt onder aanvoeren van de conservatieven die de Kamer domineren.

De feiten

Dit wetsvoorstel geeft immigranten en vluchtelingen dezelfde rechten als ‘Joao met de pet’. Dat wil vooral zeggen dat ze allen recht zouden hebben op alle sociale programma’s.

Na de immigratie uit de buurlanden zijn de Congolezen, Syriërs en Haitianen de grootste groepen van vluchtelingen die een tijdelijke verblijfstatus krijgen. Brazilië heeft een traditionele grote groep van Afro-Brazilianen die de banden met hun thuisland kwijt zijn geraakt. 

De Libanese gemeenschap is groter dan de bevolking van Libanon. Ze hebben volgens denktank Janaina Huriana enkel nog een folkloristische band met Libanon. Volgens John Tofik, auteur van ‘an other arabesque’: ‘Ondanks het feit dat er een commerciële heropleving is van hun identiteit (zoals de vermarkting van Enersto ‘Che’ Guevara) na de aanslagen van 11/09, hebben de VS schrik dat de 13 miljoen Arabieren in Brazilië zullen radicaliseren.’

Migranten

De Haïtianen komen naar Brazilië omwille van het werk van de MINUSTAH in Haiti. Dit zijn de Braziliaanse militairen aan het werk in het land. Zo kwamen de Haïtianen in contact met een land waarin ze goed gedijen door het gedeelde verleden. 

De Syriërs worden aangetrokken door de banden tussen Syrië en Brazilië. Dit wordt versterkt omdat de migratie naar het Westen moeilijker is geworden, net zoals begin deze eeuw, waardoor ze hun geluk ergens anders wagen.

Het aantal Libanezen in Brazilië (4 miljoen) is een wijdverspreid gegeven in het Midden-Oosten. Toch slaat de term Syrio-Libanees op de eerste migratiegolven naar Brazilië toen Syrië en Libanon nog “één” waren. Het geweld van Syrië in Libanon heeft er nu voor gezorgd dat Syriërs toch niet zo goed behandeld worden door de Libanese gemeenschap.

Veel Syriërs van de eerste en tweede generatie in Brazilië geven zich bij hun Libanees-Braziliaanse vrienden uit voor Libanezen. In Sao Paulo en Fortaleza zitten vooral Christelijk Orthodoxe Syriërs en in Rio de Janeiro vooral Alawieten.

Toekomst

Het wetsvoorstel voor een opengrenzenbeleid is er gekomen onder impuls van de conservatieven. Zo zullen de oude en nieuwe breuklijnen in de Braziliaanse samenleving nu dus bloot komen te liggen: Afrikanen / Afro-Brazilianen, Haïtianen / Latino’s en Afro-Brazilianen, Libanezen / Syriërs. Ik vraag me afof het wetsvoorstel dient om Brazilië naar rechts te doen opschuiven? 

Er hangt in Brazilië altijd een xenofoob randje aan dit soort discussies. Dat randje bestaat sinds de militaire dictatuur en de regering van Getulio Vargas, maar eigenlijk al sinds Portugezen het land zijn binnengevallen. Vergeet niet: Ik spreek hier over het nieuwe Brazilië op mijn blog, de indigena’s zijn nog niet aan bod gekomen.

Gaan er in Brazilië dezelfde extreemrechtse politieke partijen groeien en ontstaan zoals in Europa? Of hebben de conservatieven goede bedoelingen? Ik heb geleerd dat achter alle goede bedoelingen in de politiek steeds een verborgen agenda zit: Verdeel-en-heers is nog lang niet de wereld uit.

Willemjan Vandenplas is fotograaf, bekijk zijn werk op zijn website.