Burkina Faso: honderd dagen Roch

Stellen dat daar helemaal geen kritische kanttekeningen bij worden gemaakt, zou de waarheid geweld aan doen. Op sociale media en in de maquis krijgt de nog nieuwe regering van Burkina Faso het vaak hard te verduren. Er loopt een officiële peiling via de présimètre maar vanmorgen las ik hoe iemand Roch na honderd dagen alvast zijn persoonlijke punten gaf: de president scoort vooral hoog als het aankomt op de afleiding van de aandacht van de bevolking van de essentie, op het organiseren van audiënties, en op het genadeloos afmaken van voormalig premier Zida en de transitieregering. De scores voor de opvolging van grote juridische dossiers, het blootleggen van fraude en het antwoorden op de eisen van vakbonden en de grote noden van de bevolking komen nauwelijks boven het nulpunt uit.

Overschot van krediet

Ik verwonder me niettemin elke dag over de mildheid waarmee de overgrote meerderheid van de Burkinabè voorlopig naar dit schouwspel kijkt. Sinds zijn overwinning tijdens wat de geschiedenis zal ingaan als de eerste werkelijk democratische verkiezingen in Burkina Faso, lijkt Roch recht te hebben op een overschot van krediet. De voorbije maanden voerden hij en zijn kompanen niet eens subtiel een bloeddorstige lastercampagne tegen Yacouba Isaac Zida, de man die na de volksopstand van oktober 2014 heel even het land leidde en later premier werd in de transitieregering van Michel Kafando. Zida zou in de loop van de transitie de staatskassen hebben leeggezogen en hij zou zichzelf op onrechtmatige wijze een aantal percelen in de luxueuze wijk Ouaga 2000 hebben toegekend. De regering Roch deed vervolgens zijn benoeming tot ambassadeur in de VS teniet en mogelijk gebeurt binnenkort hetzelfde met zijn benoeming tot generaal. Natuurlijk staat Zida niet boven de wet en als hij fouten heeft gemaakt, moet hij daarvoor heel zeker boeten, maar het zou de machthebbers sieren als ze de opstart én de afronding van een juridische procedure zouden afwachten. Van de veelbesproken percelen in Ouaga 2000 deden Zida en zijn echtgenote intussen vrijwillig afstand.

Terug naar af

De huidige regering lijkt ook snel en vakkundig brandhout te willen maken van de overwinningen van de transitie: één voor één komen de burgemeesters en notabelen die onder de transitie in beschuldiging gesteld waren voor fraude en oplichting vrij, de grote juridische dossiers (Thomas Sankara, Norbert Zongo) lijken opnieuw voor de eeuwigheid geklasseerd, de voorzichtige assertiviteit ten opzichte van buurland Ivoorkust en de internationale aanhoudingsbevelen tegen Blaise Compaore en Guillaume Soro zijn weer met de mantel van de stilzwijgende liefde bedekt.

Vanmorgen nog raakte bekend dat de staatskas, die zogezegd geplunderd was onder de transitie, plots toch nog vol genoeg zit voor een dotatie van in totaal 500 miljoen FCFA (bijna 800 000 euro) aan zes politieke partijen (waaronder zowaar de CDP, de partij van ex-president Blaise Compaore). Enkele weken geleden werd de algemene invoering van de gratis zorgen voor zwangere vrouwen en baby’s, die nochtans met veel bombarie was aangekondigd in het regeringsprogramma, teruggeschroefd naar een zeer gedeeltelijke invoering via een aantal pilootprojecten, omwille van, jawel, budgettaire redenen.

Een stinkend rijke journalist

Minister van Buitenlandse Zaken Alpha Barry, voormalig journalist en oprichter van de populaire Radio Omega, beet gisteren de spits af met zijn ‘déclaration de biens’. De verplichting voor alle ministers om de lijst van hun bezittingen publiek te maken, is onder de transitie ingevoerd met het oog op meer vertrouwen en transparantie. Barry wordt in alle talen geloofd voor zijn initiatief. Maar een enkeling lijkt zich vragen te stellen bij de misselijkmakende lijst van eigendommen en bezittingen die dan nog niet eens gewag maakt van bankrekeningen in Burkina Faso of offshore. Het is een bevestiging van mijn vermoeden dat ‘de middelen hebben’ hier voorlopig flink meer respect afdwingt dan ‘een visie hebben’.

Een oppositie zonder stem

Het is bovendien bijzonder opvallend dat de politieke oppositie nog onzichtbaarder is dan de regering zelf. Dat is een verontrustende ontwikkeling voor de democratische groei van Burkina Faso. Het gebrek aan een mondige en frisse oppositie doet het ergste vrezen voor de vernieuwing van de politieke klasse, die nochtans zo hard nodig is, en het gevaar voor een nieuwe alleenheerschappij in een ander kleedje, en mét de zegen van de internationale gemeenschap, is groot.

Werk genoeg

Als de partij van Roch op 22 mei ook de gemeenteraadsverkiezingen wint, zal dat toch vooral zijn omdat ze er in geslaagd is om publiek af te rekenen met haar directe voorgangers en zo de aandacht van de Burkinabè telkens weer te doen wegdrijven van wat echt belangrijk is: de gezondheidszorg, het onderwijs, de gigantische energiecrisis, de massale werkloosheid. De onveiligheid, het banditisme en de uit de hand gelopen manier waarop de plattelandsbevolkingen zich daar met hun koglweogo hebben tegen georganiseerd, komen daar nog boven op. Ook hier dreigt het terrorisme van groepen als AQIM en IS trouwens. De kans dat grote bedrijven en instellingen na de aanslagen van 22 maart uit Brussel zullen wegblijven, is miniem. Burkina Faso krijgt ook die klap nog wél te verduren.

Een droom met een staartje

Helemaal ongelijk geef ik ze natuurlijk niet, die investeerders. Net als op zoveel andere plekken in de wereld loopt er in Burkina Faso van alles fout en het huidig evenwicht blijft breekbaar en onzeker. En toch is wat het land nodig heeft vertrouwen, perspectief en de kracht om zelf aan de toekomst te bouwen. Wie dat in elk geval helemaal hebben begrepen, zijn mijn ouders. Net op de valreep voor hun terugkeer naar België begin dit jaar sloten ze de verbintenis tot de aankoop van een flinke lap grond op een twintigtal kilometer van Ouagadougou. Die koop is intussen helemaal rond en we zijn volop bezig met het smeden van plannen voor hoe we dat mooie plekje aan de rand van één van Burkina’s petits barrages kunnen omvormen tot een duurzaam gemengd landbouwproject. Het is een ietwat onverwachte maar welgekomen omwenteling in mijn ondernemersleven hier. Als alles loopt zoals verwacht, dan kunnen we over niet al te lange termijn de cirkel van lokale productie en consumptie helemaal rond maken en alweer een paar jobs creëren. Dat mijn droom hier nu een staartje krijgt, is een mooi persoonlijk tegengewicht in deze wereld waar uiteindelijk alles dan toch zo vaak weer is als voorheen.