Burundi op weg naar een burgeroorlog?

Eind mei kiezen de Burundezen een nieuwe president. De voorbije maanden werd duidelijk dat dit zorgt voor een uiterst gespannen sfeer in Burundi. Vandaag werd gestemd of president Nkurunziza voor een derde ambtstermijn zou gaan en men koos voor een ‘radicale ja’. Hiermee schendt hij niet alleen de grondwet maar ook de vredesakkoorden van Arusha. De sfeer in Burundi is licht ontvlambaar…

Een speculatieve aanloop…

Vanaf eind mei vinden verkiezingen plaats in Burundi. Dit zorgde  voor heel wat speculatie de voorbije maanden daar president Nkurunziza liet blijken dat hij mogelijks voor een derde ambtstermijn zou gaan, wat constitutioneel verboden is en ingaat tegen de Arusha-vredesakkoorden.

Nkurunziza en zijn entourage zijn het daar niet mee akkoord en interpreteren de grondwet op hun manier.

Nkurunziza en zijn entourage interpreteren de grondwet op hun manier.

Volgens Artikel 96 wordt de president verkozen aan de hand van een universeel stemrecht voor een periode van 5 jaar dat 1 keer kan hernieuwd worden.

Een tweede artikel in de grondwet dat deel uitmaakt van een sectie ‘bijzondere bepalingen voor de eerste post-transitiefase’, is echter volgens aanhangers van Nkurunziza voor interpretatie vatbaar.

Uitzonderlijk zou de eerste president van de republiek tijdens de post-transitiefase verkozen worden door een volksvergadering en dus niet door een universeel stemrecht wat zou willen zeggen dat Nkurunziza’s eerste mandaat een constitutionele uitzondering is en zijn huidig kandidaatschap als 2^de termijn meetelt.

Een wankel evenwicht tussen burgeroorlog en autoritaire stabiliteit

Na maanden speculeren kwam er dan eindelijk een beslissing: Nkurunziza en zijn aanhangers maken van eigen wil wet en gaan voor een mogelijk 3^de ambtstermijn. Filip Reyntjens (politicoloog aan de universiteit van Antwerpen, gespecialiseerd in de regio) gaat uit van 2 mogelijke scenario’s voor de komende maanden: 

De komende uren zijn cruciaal daar het gros van de Burundezen gespannen afwachten hoe de oppositie de aanhangers van de president zullen confronteren.

Ofwel is er gematigd protest waarbij protestanten worden opgepakt en mogelijks vermoord. De internationale gemeenschap veroordeelt de daden van Nkurunziza en dreigt met sancties. Nkurunziza wint uiteindelijk de verkiezingen maar zijn partij versplintert nog verder. Burundi recupereert, en gaat een tijdperk in van een nog meer doorgedreven authoritair bewind.

Het 2^de scenario is (nog) minder positief en voorziet uitgebreid en hevig protest. Grote getalen demonstranten en zij die het gedachtengoed van Nkurunziza niet ondersteunen worden vermoord en geviseerd door de militante jongerenbeweging: imbonerakure (verbonden aan de CNDD-FDD, partij van de president).

De politie ondersteunt de president in zijn strijd om de macht terwijl het leger versplintert in 2 kampen: pro- en contra-Nkurunziza en elkaar met harde hand bevechten. Oppositieleden en leden van de civiele maatschappij  gaan ondergronds of verlaten het land. Burundi bevindt zich in een toestand van belegering en de verkiezingen worden uitgesteld zonder precisiering, aldus Reyntjens.

Stemmen vanuit Burundi

De Belgische vertegenwoordiging in Burundi neemt zijn voorzorgsmaatregelen en stuurde een extra veiligheidsdelegatie au cas de besoin. Één van mijn informanten wijst erop dat geweld onvermijdelijk is, maar waar en wanneer het zich zal voordoen niet te preciseren valt. De komende uren zijn cruciaal daar het gros van de Burundezen gespannen afwachten hoe de oppositie de aanhangers van de president zullen confronteren.

Een andere informant, wonend in één van de sloppenwijken van Cibitoke liet mij weten dat hij paraat staat om met harde hand te manifesteren en roept op aan alle Burundezen om niet te vluchten maar te protesteren tegen de ‘dictatuur van Nkurunziza’.

Vele Burundezen vluchtten de voorbije dagen preventief naar Rwanda of Congo uit schrik slachtoffer te worden van uit-de-hand-gelopen geweld. De toestand in Burundi is bijzonder licht ontvlambaar en erg ontmoedigend voor het merendeel van de Burundezen die ‘conflictmoe’ zijn en hopen op een vredevolle aanloop naar de verkiezingen met vruchtbare toekomstperspectieven.

Wordt vervolgd…