De Thaise koning is dood, wat nu?

Vandaag is het al meer dan een week geleden dat Zijne Majesteit Bhumibol, de koning van Thailand, is overleden… De vraag die vele mensen zich stellen, is of Thailand instabiel zal worden, omdat de koning werd gezien als de man die het “land bijeenhield”. Wat is er van aan? Wendy Wuyts studeert aan de Asian Institute of Technology, samen met honderden studenten uit Thailand en andere Aziatische landen. 

  • Kent Clark (CC BY-NC-ND 2.0) Koning Bhumibol Kent Clark (CC BY-NC-ND 2.0)
  • Pornchai Chaweewat (CC BY-NC-SA 2.0) Verwelkte bloemen in Thailand Pornchai Chaweewat (CC BY-NC-SA 2.0)
  • Pornchai Chaweewat (CC BY-NC-SA 2.0) Voortgaan en toch hetzelfde blijven Pornchai Chaweewat (CC BY-NC-SA 2.0)
  • © Wendy Wuyts Het zwart lintje ten teken van rouw. © Wendy Wuyts
  • Adaptor- Plug (CC BY-NC 2.0) Koning Bhumibol Adaptor- Plug (CC BY-NC 2.0)

Er is een jaar rouw afgekondigd, en in de eerste dertig dagen “moet” entertainment op het laagste pitje draaien. Soi cowboy, een beroemd red light district in Bangkok, heeft naar het schijnt zijn deuren gesloten… maar om toerisme toch draaiende te houden, zijn nu veel museums en parken gratis. Sommige buitenlandse bezoekers morren dat er geen feestjes zijn, maar ze hebben geen idee wat deze koning juist betekende voor het land dat ze bezoeken. 

Intussen is er nog steeds geen nieuwe Thaise koning, wat “niet normaal” is als je naar de geschiedenis kijkt. De kroonprins is niet zoals zijn beroemde en geliefde vader (ik gebruik een eufemisme, want ik wil graag nog een tijdje in Thailand blijven) en veel mensen willen liever de prinses op de troon zien, dus het is dan niet vreemd dat de kroonprins zei dat hij “een rouwperiode nodig heeft voordat hij de troon bestijgt”.

De vraag was of de dood van koning - Rama 9 -, het icoon van de Thailanders, de maatschappij en het land zou veranderen. In de Belgische media voorspelde een opiniemaker dat Thailand instabiliteit zou riskeren, maar ik zie daar niet meteen iets van. Het enige wat ik zie, is hoe dit kleurrijke land in een zwart-wit landschap veranderde. 

Wanneer historische figuren sterven kan je geschiedenis en cultuur niet ontlopen. Ineens leer ik zeer veel over thaise cultuur en geschiedenis. O.a. over brahmanisme. Ik wist dat ze in Thailand vooral in boeddhisme en geesten geloven. Bij elk gebouw staat zo’n mini huisje dat speciaal voor de geesten van hun voorouders is. Daarnaast zijn ze dol op geestenfilms. Thaise vrienden hebben al trailers gedeeld van Thaise horrorfilms die me echt kippenvel bezorgden.

Brahmanisme

Maar wat ik niet wist, was dat hun cultuur ook fel door brahmanisme wordt beïnvloed. Dit Indisch geloof vormt de reden waarom de koningen als halfgoden worden gezien. De Thailanders houden van hun ceremonies en cultuur. Al vanaf de eerste dag in Thailand leer ik de wai groet, waarbij je jouw handpalmen tegen elkaar drukt en ter hoogte van je borstkas houdt en licht je hoofd buigt. Dan heb je hun 50 shades of smiles, die allemaal een andere betekenis hebben: sympathie, schaamte, plezier, sarcasme…

‘Ik ben niet blij met de Thaise koninklijke familie en hun politiek, maar zijn persoonlijkheid is zo’n grote bron van inspiratie voor ons allemaal dat we hier willen blijven.’

… en ik leerde ineens vanalles over de Koning van Thailand.  Voor donderdag 13 oktober, 18.00 lokale tijd wist ik eigenlijk niet zoveel over de Thaise koning, zelfs niet zijn naam (ik ken zelfs niet de naam van de meeste Thaise vrienden hier, alleen hun bijnaam), totdat hij stierf.  

Ik hoorde wel geruchten dat hij ziek en zeer oud was. Ik wist dat mijn school en veel studenten hier fel naar hem opkijken, omdat hij in de afgelopen jaren honderden beurzen aan studenten had uitgereikt om “de ontwikkeling in andere Aziatische landen te bevorderen”. Ik had zelfs foto’s gezien waarin leden van de Thaise koninklijke familie persoonlijk aan studenten hun diploma gaven. Ik wist dat de Thailanders zoveel van hun koning hielden, maar ik wist niet waarom.  Ik voelde me dan ook een beetje beschaamd in de daaropvolgende dagen en besefte dat de koning het hart van Thailand was.

Enkele dagen geleden verwoordde een Thaise vriendin het als volgt: ‘Ik ben trots dat ik Thailander ben omwille van zijn persoonlijkheid. Ik ben niet blij met de Thaise koninklijke familie en hun politiek, maar zijn persoonlijkheid is zo’n grote bron van inspiratie voor ons allemaal dat we hier willen blijven.’ Na een korte pauze voegde ze toe: ‘Thailand gaat nooit meer hetzelfde zijn zonder hem.’

Adaptor- Plug (CC BY-NC 2.0)

Koning Bhumibol

Westerse jongeren

Ik denk dat ik veel over de wereld weet, maar toch… Waarom ken ik wel “leiders” als Trump, maar niet Bhumibol? Na een week getuige te zijn van hoeveel impact de dood van deze koning op zijn landgenoten heeft, vraag ik me af wat er mis is met onze media dat we teveel aandacht geven aan figuren zoals Trump, maar niet aan hem.

Er zijn redenen waarom ik niet zoveel over de Thaise koning las. Ten eerste ben ik relatief jong. Ik ben zelf pas in laatste tien jaar me voor de wereld gaan interesseren. In de afgelopen jaren had de koning veel gezondheidsproblemen, dus ja, het is dan logisch dat ik niet zoveel over hem las. Maar toch -vraag ik me af- waarom ik tijdens geschiedenislessen dan wel over Clinton leerde, maar niets over Bhumibol heb gelezen.  

Voor de reis kreeg ik het advies niet te veel over de koninklijke familie te praten. Thailanders kunnen gevangenisstraf van enkele jaren riskeren en buitenlanders worden onmiddellijk buitengezet. 

Goed, intussen is Google een van mijn goeroe’s geworden, maar nog steeds vroeg ik niet aan mijn nieuwe leraar om meer uitleg over Bhumibol. Voor de reis kreeg ik het advies niet te veel over de koninklijke familie te praten. Thailanders kunnen gevangenisstraf van enkele jaren riskeren en buitenlanders worden onmiddellijk buitengezet.

Ik kom uit West-Europa, wat betekent dat het recht van vrije meningsuiting zeer belangrijk is voor mij, dus ik vraag me af wat de Thailanders verbergen. Maar aan de andere kant merkte ik onmiddellijk hoeveel de mensen in Bangkok van hem hielden, dus ik was verward.

Ik wist dat je geelhemden en roodhemden had. De geelhemden waren supporters van de koninklijke familie, en dus de militaire junta, en de roodhemden waren achter de familie Shinawatra, die enkele jaren geleden aan de macht waren. Sommigen noemen hen corrupte populisten, anderen noemen hen mensen van het volk, omdat ze bijvoorbeeld ziekenhuizen hebben opgericht in het arme noorden en oosten.

Ik heb nooit een kant gekozen. Of ja, als ik een kant moet kiezen, is dat niet van rood of geel, maar van de mensheid.  Ik kon inderdaad een heel onderzoek doen in de politiek van Thailand, om te kijken wie “het meest” de mensheid dient, maar intussen heb ik geleerd dat de wereld complex is en dat simpele antwoorden op zulke vraagstukken niet bestaan.

Wat ik wel wist, is dat ik niets wist over de Thaise koning en het verklaarde waarom ik niet zoveel verdriet voelde wanneer het nieuws onze campus bereikte.

Donderdagavond 13 Oktober, na 18.00 lokale tijd

‘Vandaag is Zijne Majesteit Koning Bhumibol Adulyadeje van Thailand vredig gestorven om 15.52 in het Siriraj Ziekenhuis. Hij was 88 jaar oud. Tijdens zijn zeventig jaren op de troon was Zijne Majesteit geliefd door zijn volk. Hij wordt ook gezien als de man die de drijfveer was van de ontwikkeling van het moderne Thailand.’

Een Thaise vriend met wie ik toen aan een groepswerk sleutelde, vertelde me dat ik me in een interessante periode in Thailand bevindt. ‘We hebben geen machtswissels gehad gedurende zeventig jaar en de geschiedenis heeft ons geleerd dat machtswissels altijd grootse transities teweeg brengen.’

Hij leek bezorgd en voegde toe dat hij geen idee had wat er nu zou gebeuren. Hij vertelde dan over de koningen van Thailand en vooral over “Rama 9”, de 9e koning, en dat deze ingenieur van opleiding heel wat technologie had laten invoeren. Mijn Thaise vriend is zelf ingenieur, dus ik was een beetje achterdochtig, want vaak vergeten ingenieurs dat technologie niet altijd alles oplost, dus ik besloot om zelf mijn onderzoek te doen.

In een Belgisch nieuwsbericht las ik dat ‘de vader van modern Thailand’ bijvoorbeeld achter de uitvinding van chai pattana stond. Dat is een apparaat dat zuurstofarm water van zuurstof voorziet.

Zwarte vierkantjes

Iedereen weent op vrijdag 14. Iedereen, ook niet-Thailanders, veranderen de profielfoto van hun facebook in een zwart vierkant. Ik las die ochtend dat we “gepaste kledij” moesten dragen. Ik vroeg toen aan mijn vriend Google of zwart de kleur van rouw was. Je weet maar nooit. Het bleek dat zwart en wit gepast waren. Rood is uit ten boze.

Ik leerde toen ook dat kleuren speciale betekenis hebben in de Thaise cultuur. Naar het schijnt heeft elke Thailand een kleur volgens de dag dat hij geboren is. Bijvoorbeeld geel staat voor maandag en roze is dinsdag. Deze kleuren ook trouwens met de koning geassocieerd, en die dag zag ik al vele Thailanders met gele en roze polsbandjes. Deze dag voelt een beetje vreemd aan.

En toen toch de tranen

In mijn favoriete koffiebar op de campus was ik aan het chatten, via de Thaise versie van whatsapp, met een Thaise vriendin. Ze beschreef hem als excellent. ‘Hij heeft veel gedaan voor zijn gemeenschap. Hij was een goede wandelaar die elk bos kon overmeesteren en elke plek kon helpen om daar te gaan helpen. Hij was zeer creatief en innovatief. Lees ook over zijn sufficiency economy. Hij moedigde Thailanders aan om zuinig om te gaan met hun hulpbronnen en leefde zelf ook vooral een zeer simpel leven. Het is alsof we onze grootvader verloren zijn.’

En toen klikte iets in mij, want ineens kon ik me helemaal inleven in de Thailanders.

En toen klikte iets in mij, want ineens kon ik me helemaal inleven in de Thailanders. Ik had zelf een grootvader verloren die bijna helemaal aan die beschrijving voldeed. Hij was dan geen koning, maar wel een half-god voor mij. Intussen is het tien jaar geleden dat hij verongelukt was, maar plots begon ik ook te wenen. Mijn tranen vloeiden omwille van alle ongelooflijke mensen die zoveel voor hun familie, gemeenschap en zelfs land hebben verwezenlijkt… en die we hebben verloren… en ook vooral omwille van de depressieve waarheid dat deze mannen en vrouwen meer uitzonderingen zijn dan de norm.

Die avond schaarde ik me dan ook bij mijn vrienden en brandde een witte kaars voor de koning en woonde de minuut stilte bij. Ik dacht aan een versje dat mijn grootvader me had geleerd wanneer ik zeven jaar oud: “je t’aime deux choses. Toi et la rose. La rose pour un jour, toi pour toujours.” Hij legde toen uit dat bloemen verwelken en schepen vergaan, maar dat liefde tussen mensen altijd blijft bestaan, zelfs als ze sterven.

De koning is niet echt dood… in een zekere zin. 

Hoe Thailand kleurloos wordt

© Wendy Wuyts

Het zwart lintje ten teken van rouw.

Zoals ik al eerder schreef, had elke dag een kleur, maar in de afgelopen week zag ik vooral hoe zwart en wit de straten, metro’s en virtuele ruimten vulden. Iedereen draagt zwart en witte kledij.

Zelfs op de markt verkopen ze precies alleen zwart-witte kledij, en zelfs hele websites en televisieprogramma’s zijn ineens alleen maar in zwart-wit. Het lijkt alsof we zijn teruggekeerd naar het verleden.

Voor diegenen die niet genoeg zwarte of witte kledij hebben is er ook een alternatief: een zwart lintje dat je aan je mouw opstelt. De regering heeft zelfs een statement moeten maken dat dit ook geaccepteerd is, omdat er veel mensen lastiggevallen werden als ze geen zwart en/of wit droegen. 

Intussen zijn de voorbereidingen voor de crematie begonnen. De voorbereiding kan maanden duren en zal waarschijnlijk uiteindelijk plaatsvinden in Prha Mane, waar alle koningen sinds 1782, wanneer Bangkok de hoofdstad werd, verbrand werden.

Intussen hoor ik dat Prem - 96 jaar oud - regent zal zijn totdat de kroonprins “klaar” is. Diezelfde kroonprins heeft trouwens - heb ik horen zeggen - toegelaten dat de seksindustrie toch mag blijven draaien. 

Pornchai Chaweewat (CC BY-NC-SA 2.0)

Voortgaan en toch hetzelfde blijven

Wijze mannen planten zaadjes

Niet alleen Thailand is in een transitie, maar ook ik krijg ineens veel inzichten en inspiratie, zelfs moed om ook dingen te organiseren en een leider te zijn zoals hen.

Ik moet denken aan de theorie van Clarissa Perkola Estés, sinds jaren één van mijn favoriete auteurs, die sprookjes gebruikt als een therapie, om mensen dingen te doen beseffen. Elk sprookje begint vaak met de dood van een te goede moeder. Pas na de dood van hun ouder vertrekken helden op reis, dus volgens Clarissa moeten soms oude ideeën sterven zodat nieuwe ideeën in de plaats kunnen komen.

Pas na de dood van hun ouder vertrekken helden op reis, dus volgens Clarissa moeten soms oude ideeën sterven zodat nieuwe ideeën in de plaats kunnen komen. 

De koning is dood, maar dat betekent niet het einde van Thailand. Ik geloof dat de koning intussen veel Thailanders geïnspireerd heeft die zijn werk en ideeën verder dragen in de toekomst. Enkele dagen geleden maakte ik kennis met Jon Jandai op de Asia Fair Trade Summit. Ik zat toevallig tegenover hem en had geen idee dat hij “beroemd” was, totdat verschillende mensen tegen me zeiden hoe hard ze naar hem opkeken.

Later vertelde hij mij over Pun Pun Center en zijn missie om zoveel mogelijk zeldzame zaden terug in gebruik te stellen en over zijn kleine uitvindingen. Hij heeft een prachtige glimlach. Geen 50 shades of smile. Zijn glimlach straalde maar een enkele boodschap uit: Geluk. Plots besefte ik dat hij veel weg had van de herinnering aan mijn grootvader.

Diezelfde Thaise vriendin die zei dat ‘Thailand nooit meer hetzelfde zal zijn zonder hem.’ kwam bij ons staan en vertelde me later dat Jon een personificatie is van de sufficiency economy ideas van koning Bhumibol. Deze koning is dood, maar het is duidelijk dat hij zoveel zaden heeft verspreid onder Thailand, waardoor dit land nu bloeit.

Ooit deelde iemand met mij deze Griekse wijsheid: ‘Een maatschappij groeit wanneer oude mannen bomen planten waarvan ze weten dat ze nooit onder diens schaduw zullen zitten.’ Dit geldt voor Thailand en Koning Bhumibol.

De Koning is Dood, maar hij leeft verder in de bomen die hij heeft geplant.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Wendy Wuyts deed haar bachelor in geografie aan de Katholieke Universiteit van Leuven en haar Erasmus Mundus Master in Industrial Ecology aan de Universiteit van Graz (Oostenrijk), Asian Institute

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.