'De samenleving' dat zijn wij

Net terug Brazilië, uit Rio’s levendige favela Rocinha, kijk ik met andere ogen naar alles om me heen. Wat me vooral opviel de laatste dagen was hoe vaak een dergelijke gesprek hier in Vlaanderen voorkomt. Mensen hebben het te druk. Ze vinden de huidige maatschappij te stressvol en te veeleisend. De kranten bevestigen dat gevoel. Talrijke analyses en opiniestukken gaan over hoe het zo niet verder kan, over hoe jachtig, uitputtend en onmenselijk onze ‘samenleving’ wel is.

Hard en genadeloos

En inderdaad. Voor veel te veel mensen is de huidige ‘maatschappij’, de ‘samenleving’, ongetwijfeld hard en genadeloos. Voor alleenstaande ouders, zieken, kansarmen, werklozen, mensen die geen sociaal vangnet hebben en nog zoveel anderen, kunnen de financiële lasten en de sociale druk moordend zijn.

Voor velen kan het wél anders

Er lijkt echter een taboe te liggen op het feit dat het voor velen wel anders kan.

Verschillende van de mensen die klaagden over hun drukke leven, lieten me hun huis zien. Het ging meestal om grote woningen, vaak in een volledig nieuw kleedje gestoken, met alle moderne toestellen, van een home-trainer tot een gigantisch flatscreen, aanwezig. Soms met twee auto’s op de oprit en twee laptops op tafel. Laten we niet vergeten dat Vlaanderen één van de rijkste regio’s ter wereld is.

Te druk? U kan me om deze uitspraak verwensen, maar soms is dat wel degelijk een eigen keuze. Want er zijn alternatieven. Halftijds werken bijvoorbeeld. Of die hogere functie laten varen, en zo minder moeten overwerken. Of die extra bijbaan opgeven. Dat betekent misschien een iets kleiner huis, of geen twee auto’s. Dat betekent misschien geen dure vakantie voor het hele gezin, maar wel meer tijd samen. En was dat niet wat we zo graag wilden?

Het lijkt wel alsof we iets heel erg voor de hand liggend, vergeten: ‘de samenleving’, dat zijn wijzelf.

‘De samenleving’

Het lijkt wel alsof we iets heel erg voor de hand liggend, vergeten: ‘de samenleving’, dat zijn wijzelf. Het is geen abstract iets dat boven onze hoofden zweeft, het is geen samenzwering van de goden, maar wel de omgeving die wij creëren door samen-te-leven. Als ‘de samenleving’ jachtig en veeleisend is, dan is dat omdat wij jachtig en veeleisend zijn. Wachten op verandering heeft dus weinig zin. We beginnen er beter nu aan. Er is nog genoeg werk aan de winkel.