De Westelijke Jordaanoever is open voor toerisme

Politiek toerisme kent vele gezichten

De toerist uithangen in een gebied zo uitzonderlijk als bezet Palestijns gebied, vraagt om een uitzonderlijke vorm van toerisme. Maar politiek toerisme in de Westelijke Jordaanoever bestaat en is een groeiend fenomeen dat veel verschillende vormen aanneemt. Voor elke geïnteresseerde is er wat wils: van een eerste korte kennismaking met de politieke realiteit tot een actief verblijf waarbij je het leven zoals het is onder de bezetting aan den lijve kan ervaren.

Steeds meer mensen, niet in de laatste plaats kritische Israëli’s, willen de Palestijnse zaak van naderbij komen bekijken. Er bestaan mogelijkheden om georganiseerde dagexcursies te maken; in hoeverre de drijfveer voor de tour operator puur politiek of eerder commercieel is, valt vaak moeilijk in te schatten. Na verschillende interviews durf ik toch www.toursinenglish.com aanbevelen als een portaalsite die je tours aanbiedt waarbij je niet alleen het hier-en-nu te zien krijgt, maar ook zeker voldoende historische context mee zult krijgen. Dit soort dagtours leidt al eens tot ietwat vreemd ogende fenomenen zoals een bus vol bejaarde Duitse Bijbeltoeristen die in hun reisprogramma ook “een dagje politiek” inpasten en dan met de hele groep door een vluchtelingenkamp geleid worden waarna ze bij een Joodse settler op bezoek gaan en zelf hun conclusies mogen trekken.

Of reis je liever onafhankelijk, als backpacker? Het kan, ik deed het als onderzoeker in zekere zin ook. Contacten leggen is uitermate gemakkelijk, gastvrijheid is gegarandeerd, gebruik desnoods  een reisgids. De Westelijke Jordaanoever is niet zo groot, je zoekt best een vaste verblijfplaats als uitvalsbasis om van daaruit je uitstapjes te maken; het openbaar vervoer is erg goed.

De meeste en vooral de meest geëngageerde bezoekers zijn degenen die op solidariteitsreis of vredespelgrimage zijn. Vaak maken ze op het thuisfront deel uit van de solidariteitsbeweging, internationale vakbondsorganisatie of zijn ze activist. Sommigen opteren ervoor om een tijdje te gaan inwonen bij een Palestijns gezin en dan mee te helpen in de olijvenoogst of aan de heropbouw van vernietigde huizen. Opvallend is ook dat sommige NGO-medewerkers – en dan vooral de erg jonge mensen die maar voor enkele maanden blijven – zelf hun aanwezigheid omschrijven als een vorm van gevorderd toerisme.

Onverwachte toeristische sites

Je kunt Palestina niet bezoeken zonder de muur te zien en een checkpoint te passeren. De Israëlische militaire infrastructuur is tot een bezienswaardigheid verworden. Er worden zelfs vanuit Israël excursies georganiseerd om enkel de muur te gaan bekijken. Vind je dit soort uitstapjes vreemd? Ongepast? Of juist erg leerrijk?

Palestina kent veel van die bevreemdende plekken, die eigenlijk erg interessant zijn, maar waaraan een bezoekje met de verkeerde houding net zo goed tot “aapjes kijken”, ramptoerisme of ongepast avonturisme kan verworden. Het is een belangrijke evenwichtsoefening, die je het best kan maken door goed geïnformeerd en discreet te zijn. Een Palestijn die langs een checkpoint moet bijvoorbeeld, vindt dat steevast een vernederende ervaring. Niemand van de bewoners van een vluchtelingenkamp is fier op hun armoede. Moet je daar dan als toerist op staan kijken? Het is goed om te weten hoe deze zaken in de praktijk in hun werk gaan, velen zullen het interessant vinden om met eigen ogen te zien, maar laat die camera maar zitten. Foto’s maken van mensen is op dat moment een eerder lugubere bezigheid; neem enkel discrete kiekjes, tenzij je echt journalist bent.

Niet enkel het macaber spectaculaire militaire machtsvertoon (de muur, wachttorens, checkpoints, road blocks, …) krijgt bekijks, ook de meer kunstzinnige politieke toeristen komen in plaatsen als Bethlehem en Ramallah aan hun trekken. Hier dient de Palestijnse kant van de muur als een doorlopend en vrij canvas voor een van ’s werelds grootste openlucht-gallerijen van street art. De Britse artiest Banksy maakte de meest geruchtmakende werken en is nu een lokale beroemdheid. Ik werd zelfs aangeklampt door een taxichauffeur die me voor te veel geld een rondleiding langs al Banksy’s werken beloofde. De meeste locals vinden het maar een gekke bedoening, niet alle tekeningen en opschriften zijn duidelijk politiek geïnspireerd, er zijn ook opvallend weinig Arabische slogans te bespeuren.

Proef eens een dagje van het leven als activist. En kom daarna misschien terug voor het echte werk. Zoals ik in een van mijn vorige posts reeds aanhaalde, kan je als bezoeker van dichtbij meemaken hoe de dag van een activist eruitziet. Of ga je liever voor het gewaagdere werk? De wekelijkse betogingen in Bel’in – de afscheidingsbarrière scheidt hier illegaal het dorp van haar landbouwgrond – lijken een vaste stop te worden in een rondreis van politiek geëngageerden, vakbondsafgevaardigden en andere solidariteitsbezoekers. Maar de rubberkogels, traangasgranaten en bijhorende opstoten van adrenaline lokken ook hoe langer hoe meer niet-geëngageerde bezoekers. Bel’in is “warfare light”, hoewel niet geheel ongevaarlijk is de kans relatief klein dat er doden zullen vallen. Ik ontmoette er tot mijn ontsteltenis meer dan één adrenalinetoerist, ongeïnformeerde avonturier en zelfverklaarde fotograaf op zoek naar strijdvaardige kiekjes om z´n portfolio mee op te peperen.

En wanneer je na zo´n drukke dag een slaapplaats zoekt, kan je zoektocht in Palestina weer tot onwaarschijnlijke vondsten leiden. Wat dacht je bijvoorbeeld van een guesthouse gelegen ín een vluchtelingenkamp? Je bent welkom in het IBDAA Center in het Dheisheh vluchtelingenkamp van Bethlehem. Gevaarlijk? Helemaal niet, alleen ´s nachts blijf je maar beter binnen, want dan durft het Israëlische leger al eens op bezoek komen.

Wees vrij van exotisme – of noem het oriëntalisme – vergeet de stereotypen (de negatieve én de positieve), en kom met een open en leergierige geest naar dit land van onvoorstelbaarheden. Er is heel wat te leren, het ontvangst zal ongetwijfeld hartelijk zijn, en misschien word je dan wel gebeten door de microbe die reeds zovele bezoekers vóór jou in de ban bracht van Palestina.

Bezoek Palestina,

Dieter.