Duizenden Sankara's

Thomas Sankara en zijn ideeën leven meer dan ooit. Ook de drang naar klaarheid over zijn dood en gerechtigheid is alleen maar groter geworden nu die eindelijk in het verschiet lijken te liggen. Het onderzoek naar de moord verloopt langzaam maar zeer zeker. Na de opgraving van de stoffelijke resten in wat vermoedelijk het graf was van Sankara en zijn kameraden in mei van dit jaar werden begin deze week eindelijk de onderzoeksresultaten aangekondigd.

Verder DNA-onderzoek moet absolute zekerheid leveren, maar er bestaat nog weinig twijfel over de identiteit van het lichaam in het graf. Familieleden identificeerden aan de hand van de resten van kledij ook hun geliefden onder de mannen die samen met Thomas Sankara zijn begraven. Het lichaam van Thomas Sankara zelf is doorzeefd met kogels. Het was een afrekening voor eens en voor altijd op 15 oktober 1987, of dat was toch de bedoeling. Sankara, die wist welke dreiging hem boven het hoofd hing, sprak profetische woorden en kreeg in elk geval geen ongelijk. “Tuez Sankara, des milliers de Sankara naîtront.”

Kanteling

Het zijn die duizenden jonge Sankara’s die op 30 en 31 oktober vorig jaar de geschiedenis deden kantelen. Het zijn dezelfde jongeren die in september van dit jaar de barricades in de wijken bouwden en de kogels van de RSP trotseerden. Zij zijn het die een overheid hebben afgedwongen die zich oprecht lijkt te bekommeren om de democratische toekomst van het land. Het onderzoek naar de moord op Sankara heeft intussen tot een tiental arrestaties geleid, in de meeste gevallen gaat het om militairen.

Een van de kroongetuigen, Hyacinthe Kafando, is nooit op het appel van de onderzoeksrechter verschenen. Kafando maakte deel uit van het moordcommando in oktober 1987 en kan dus zonder twijfel erg veel vertellen over de precieze omstandigheden en zijn opdrachtgever(s). Er is een aanhoudingsbevel tegen hem uitgevaardigd.

Arrestaties aan de lopende band

Ook in de nasleep van de ‘stomste staatsgreep ter wereld‘ volgen de arrestaties en interpellaties elkaar in sneltempo op. Op 1 oktober leverde de ambassade van het Vaticaan Gilbert Diendere uit aan de Burkinabè autoriteiten. Daar waren bijna twee dagen onderhandelingen aan vooraf gegaan, onder meer over asiel in een buurland voor zijn vrouw en kinderen. Na de arrestatie vertrok president Kafando alsnog naar New York, waar hij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toesprak als een vrij en hoopvol man.

Gilbert Diendere en de voormalige buitenlandminister van Blaise Compaore, Djbrill Bassolé, werden op 6 oktober officieel beschuldigd van aanslag op de staatsveiligheid. Er wordt hen verder ook samenwerking met buitenlandse krachten om de binnenlandse veiligheid te verstoren aangesmeerd, alsook moord en vrijwillige slagen en verwondingen. Verder werden onder meer de vice-president van de touaregbeweging MNLA (Mouvement national de libération de l’Azawad) en verschillende sleutelfiguren uit de CDP op het matje geroepen, er gebeurde een huiszoeking in het pand van Guillaume Soro (de voorzitter van het parlement in Ivoorkust, land dat asiel verleent aan Blaise Compaore) in Ouaga 2000 en Sidi Pare (de gedelegeerd minister van veiligheid op het moment van de staatsgreep) werd in de boeien geslagen.

Een nieuw tijdperk

Ook voor veel gewone burgers is de cultuur van nepotisme een tweede natuur geworden.

Met de arrestatie van Diendere en de feitelijke ‘onthoofding’ van de CDP – voorzitter Eddie Komboïgo is halsoverkop naar de VS uitgeweken en alle andere zwaargewichten van de partij zijn in beschuldiging gesteld – kan er nu ook echt een einde komen aan het tijdperk Compaore. Kan. Want de uitwassen van het ‘systeem’ in de samenleving én in de politieke klasse zijn talrijk. Op twee na hebben alle presidentskandidaten ooit deel uit gemaakt van de clan van Compaore.

Zijn meest fervente tegenstanders, de favorieten van de Mouvement du Peuple pour le Progrès (MPP), hebben zich er amper twee jaar geleden uit losgerukt. Ook voor veel gewone burgers is de cultuur van nepotisme, van corruptie en van grijpen waar het kan een tweede natuur geworden. Maar het kan. En het zal, meer dan waarschijnlijk. Want die duizenden Sankara’s, die kijken ook wel in eigen boezem. Die duizenden Sankara’s gaan met argusogen het verkiezingsproces volgen en vervolgens zullen ze niet aarzelen om ‘hun’ democratisch verkozen president op de rooster te leggen, zo vaak en zo hard als dat nodig is.

Sluimerend gevaar

In New York was president Kafando nog enigszins cryptisch: ‘Ce coup d’Etat est venu révéler un certain nombre de choses. Il va falloir les mettre sur la table, discuter et trouver des solutions.’ Een nieuw chronogram voor de verkiezingen zou pas mogelijk zijn daarna. Helemaal ongelijk had en heeft hij niet met zijn voorzichtigheid. Tot op vandaag hebben niet alle soldaten van de RSP zich aangemeld in hun nieuwe kazernes. In het kamp Naaba Koom bleken ook lang niet alle wapens van het gevreesde regiment te liggen opgeslagen. Waar de andere dan wel zijn, weet voorlopig niemand. De aanslag op de gendarmerie van Samarogouan, een stadje in het westen van het land tegen de grens van Mali én in de enige toeristische regio van Burkina Faso, was een ruwe herinnering aan het jihadisme dat aan de grenzen sluimert. De reisadviezen gingen meteen in het rood: de doodsteek voor een toeristische sector die al enkele jaren op apegapen ligt.

Steun en vertrouwen

Nochtans hebben Burkina Faso en zijn bewoners meer dan ooit steun nodig, een hart onder de riem en vooral veel vertrouwen. Dat moeten bezoekers, partners en ‘de internationale gemeenschap’ beseffen, maar het geldt evengoed voor de eigen overheid. Het mooist zou het misschien zijn als het land eerst echt helemaal kan worden schoongeveegd, als al wie gestraft moet worden ook daadwerkelijk gestraft is, als iedereen zijn wonden heeft gelikt en de moed weer heeft gevat. Die tijd hebben de 17 miljoen Burkinabè die zich elke dag opnieuw een weg banen door de hardheid van het leven hier gewoon niet. Dat voel ook ik, als buitenlandse maar toch ook een beetje Burkinabè ondernemer.

We hebben er allemaal genoeg van, van de avondklok, de dagen van nationale rouw, de onzekerheid en de ontevredenheid. Dit weekend moest ik voor de derde keer op een maand tijd mijn concerten afgelasten, dit keer omwille van nationale rouw na het overlijden van 18 Burkinabè pelgrims tijdens het drama in Mina (Saoedie-Arabië).
Bijna tegen beter weten in heb ik het tijdens deze maand september gewaagd om mijn Foyer van een volledig nieuw decor te voorzien. Ik gaf aan Wilfried de Paul, schilder, muzikant, vriend en trouwe bezoeker van mijn restaurant volledig vrij spel. Het resultaat is prachtig en heeft me de afgelopen weken ook op de moeilijkste en meest ontgoochelende momenten doen glimlachen. Dat is waar we hier nu naar hunkeren. We willen weer bouwen en dromen en plannen maken en genieten van muziek en een fris glas bier.

Sinds de ministerraad van deze week ligt de nieuwe verkiezingsdatum in elk geval vast: het wordt zondag 29 november! Met een beetje geluk, en – voor een hoger democratisch gewicht – hopelijk een tweede ronde, is de nieuwe president eind januari of begin februari gekend. En dan kunnen en willen we echt weer vooruit!