Het daoïsme in China

Het vertrekpunt van de discussie was een lezing over Chinese religies en meer bepaald over het daoïsme.

Het werd al snel duidelijk dat de concepten waarop deze religie/filosofie gebaseerd is, veel ruimte laten voor persoonlijke interpretatie. Er ontstond dan ook veel discussie over wat de Dao nu eigenlijk voorstelde.

Onze gastspreker vertelde ons dat Dao geen persoon, god of ding was, maar eerder een soort realiteit die al bestond voor het ontstaan van het universum.

Daarom kozen Chinese intellectuelen er toen ook voor om geen lidwoord te gebruiken voor ‘Dao’. Wat is de Dao dan wel? Zelfs onder Chinese geleerden wordt deze notie op verschillende manieren ingevuld, wat het moeilijk maakt om dit concept exact te definiëren.

Een paar voorbeelden:

• ‘something indifferent yet complete that existed before heaven and earth’
• ‘the natural universe as a whole’
• ‘the ultimate’
• ‘the source of all creation’

Dao wordt dus beschouwd als iets dat zich onder ons bevindt, maar niet interageert met de wereld zelf, waardoor je het dus ook niet kan omschrijven als een soort energie. Het staat volledig buiten ons bereik, maar het is wel altijd aanwezig.

Chinese religies laten veel plaats voor bottom-up input.

Dit verschilt fundamenteel van concepten die we in Europese religies terugvinden! Daar gaat het meer om een of meerdere goden, die betrokken zijn bij de gebeurtenissen in ons leven.

Dit noemt men transcendentie. Chinese religies zijn eerder immanent, wat wil zeggen dat ze verwijzen naar iets dat onder ons leeft, maar onzichtbaar en onbereikbaar is.

Ook het Congolese team had moeilijkheden om Dao te vatten, doordat religie in hun land heel sterk uitgaat van een goddelijk kader.

Een specifieke vraag lokte erg veel discussie uit: ‘Hoe kan een inerte natuurkracht een gunst verlenen aan mensen die in een tempel gaan bidden? Is bidden dan wel een goed woord voor wat er gebeurt in die tempels?’ Dit lag vooral heel gevoelig bij het Congolese team, omdat ze het vanuit een goddelijke invalshoek probeerden te interpreteren en met hun eigen religies probeerden te vergelijken.

Sommigen waren het eens dat ‘mediteren’ misschien een beter woord is dan ‘bidden’. Want je kan wel harmonie bereiken of nastreven, maar omdat Dao geen wezen is, kan het  ook niet ingrijpen in het menselijk leven.

Wat ik persoonlijk heel treffend vond, was dat Chinese religies enorm dynamisch zijn en veel plaats laten voor bottom-up input. Het gaat niet om een instituut dat haar beleving van het geloof oplegt aan andere gelovigen.

Dit maakt deze ideeën veel flexibeler en bestaan er veel mengvormen tussen het confucianisme, daoïsme en boeddhisme, ondanks de tegenstrijdige accenten die in elk van deze filosofieën terugkomen.

Roxane Declercq, de auteur van deze bijdrage, studeert Geschiedenis aan de VUB.