Het moeilijke evenwicht tussen de veiligheid van de moeder en die van het kind

Benjamin Black is gynaecoloog bij Artsen Zonder Grenzen. Momenteel werkt hij in Bangassou, een klein stadje in de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) dicht bij de grens met Congo. Hij getuigt over de keuzes die hij elke dag opnieuw moet maken om vrouwen te helpen bij moeilijke bevallingen.

We hebben allemaal verantwoordelijkheden in het leven. Ik besef dat ik de mijne soms als vanzelfsprekend beschouw. Ik durf al eens te vergeten wat mijn verantwoordelijkheden precies inhouden.

Ze zijn immers deel geworden van mijn leven en ik zie ze niet langer als specifieke taken die ik doelbewust tot een goed einde moet brengen.

Deze week werd ik me echter maar al te bewust van mijn verantwoordelijkheid tegenover de plaatselijke bevolking. Na een aantal weken in de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) begon ik te wennen aan de normale gang van zaken, maar dat gevoel verdween al snel als sneeuw voor de zon.

Keizersnede als kunst

Benjamin Black.

In de CAR denk je maar beter twee keer na voor je een keizersnede uitvoert. Hoewel de operatie het leven van de baby kan redden, kan de vrouw er een litteken aan overhouden dat later levensbedreigende complicaties kan veroorzaken.

Er moet altijd rekening worden gehouden met de gebrekkige en vaak laattijdige toegang tot gezondheidszorg, zeker hier, waar het niet ongewoon is voor vrouwen om meer dan tien keer in hun leven zwanger te zijn.

Het is dan ook een constante uitdaging om het juiste evenwicht te vinden tussen de veiligheid van de moeder en die van het kind. Het voelt dus meer als een kunst dan een wetenschap om te weten wanneer een keizersnede aangewezen is en op welk moment ze moet worden uitgevoerd.

Zo moest een pygmee tiener vorige week bevallen van haar eerste kind. Nog voor de weeën begonnen, was iedereen er al van overtuigd dat ze zou bevallen via een keizersnede. ‘Bekken te smal’, ‘Te jong’, ‘Te klein’. Iedereen stond bijzonder terughoudend tegenover mijn beslissing om de bevalling natuurlijk te laten verlopen … ‘Eerst zien en dan geloven’. Ze zette haar baby uiteindelijk probleemloos op de wereld.

Obstetrische ramp

Toen ik vrijdagochtend op het werk aankwam, wist ik dat er een vrouw was binnengebracht die eerder al via een keizersnede was bevallen. Ze was in een eerste fase van de bevalling. Het was een kleine baby, en volgens de vroedvrouw met nachtdienst was er nog geen ontsluiting van de baarmoederhals. De patiënte rustte in de slaapzaal. Ik moest een opleiding geven aan het team over hoe een vacuümcup wordt gebruikt bij een bevalling, om een keizersnede te vermijden. Ik besliste echter toch om de vrouw eerst te onderzoeken.

Ik ging naar de slaapzaal en vroeg haar om op de onderzoekstafel plaats te nemen. Het werd me al snel duidelijk dat er iets niet klopte. Het zweet parelde op haar voorhoofd en ze kon niet zelfstandig wandelen. Toen we de onderzoekstafel naderden, moest ze even halt houden en gaan zitten. Op dat moment wist ik zeker dat er een probleem was. Ik riep om hulp en hielp haar op de onderzoekstafel. Ze zag er echt niet goed uit, en de weeën bleven uit. Ik ging met mijn hand over haar buik en voelde het hoofdje van de baby net onder haar huid zitten, onder haar ribbenkast. ‘s Nachts zat de baby volgens de vroedvrouw nochtans nog met zijn hoofdje naar beneden. Terwijl ik een infuus liet steken, nam ik snel een echografie van haar buik. De diagnose was duidelijk. De inmiddels levenloze baby zat niet langer in de baarmoeder. Die was gescheurd. Een gescheurde baarmoeder wordt vaak omschreven als een ‘obstetrische ramp’. En terecht, want het is een heuse nachtmerrie. In allerijl brachten we haar naar de operatiezaal en bereidden we haar voor op een ingreep. Ze verloor ontzettend veel bloed, en haar vitale parameters werden steeds minder stabiel. Het werd vrijwel onmogelijk om een ader te vinden waarlangs we haar vloeistof konden toedienen.

Gescheurde baarmoeder

Ik keek naar de anesthesist. Hij haastte zich om haar in slaap te krijgen en bloed voor haar te halen. Ik waste mijn handen en legde uit aan het team dat we snel moesten handelen. Een gescheurde baarmoeder is een beetje zoals Forrest Gumps doos met chocolaatjes … je weet nooit wat je zult krijgen. Net toen ik de eerste incisie maakte, viel de stroom uit. Maar er was geen tijd te verliezen. ‘Zaklamp!’ riepen we in koor, waarna we in de smalle lichtstraal verder werkten tot er terug elektriciteit was. Ik legde de verschillende lagen van haar buik één voor één open. De vorige keizersnede had aanzienlijke littekens gevormd. Nog voor ik de schade aan de baarmoeder kon vaststellen, stroomden het bloed en het vruchtwater uit de smalle opening die ik tussen het littekenweefsel had gemaakt. Met de grootste omzichtigheid probeerde ik de opening te vergroten zonder andere organen te raken, hoewel ik vrijwel niets kon zien. Ik ging met mijn hand naar binnen en haalde de baby en de placenta er samen uit. Beide zaten letterlijk volledig los. Er was echter geen tijd om stil te staan bij het droevige tafereel. De vrouw verloor erg veel bloed.

Voorzichtig tilde ik de baarmoeder op via de opening die ik had gemaakt en onderzocht ik het letsel. De baarmoeder was overlangs gescheurd, waarschijnlijk op de plaats van het litteken van de vorige keizersnede. Maar dat was niet alles. De druk moet zo groot geweest zijn dat de wonde tot diep in het bekken liep. Terwijl ik tussen de grote hoeveelheid bloed zocht naar het einde van de scheur, ontglipte de ene na de andere krachtterm me (gelukkig in het Engels, niet in het Frans). Met klemmen trok ik de randen van de scheur voorzichtig omhoog, maar nog steeds was het einde niet in zicht. Deels bij mezelf, deels luidop overwoog ik de baarmoeder te verwijderen. Die was immers zo onherkenbaar dat ik niet eens wist waar ik zou moeten snijden. Niet alleen de patiënte, maar ook ik zat in de problemen. Ik voelde me erg ongemakkelijk en deze ingreep ging mijn petje ver te boven. Een gescheurde baarmoeder is echt een catastrofe.

Een helse operatie

Ik stond op het punt er de instrumenten voor een hysterectomie bij te halen toen ik eindelijk dacht een glimp op te vangen van het begin van de scheur. Heel diep, en buiten het bereik van de klem, in erg dun weefsel. Voorzichtig ging ik met mijn vinger langs de rand en eindelijk voelde ik waar beide delen samenliepen. Zorgvuldig hechtte ik ze. Naarmate ik de scheur dichtte, kreeg de baarmoeder weer vorm en stopte het bloeden. Ik herstelde de baarmoeder en ging nogmaals goed na of de blaas intact was gebleven en functioneerde.

Tijdens de operatie was ik tegen mezelf in het Engels blijven praten. Ik keek het team aan en verontschuldigde me. Ze moesten om me lachen. We haalden opgelucht adem dat deze helse operatie achter de rug was.

Langdurige conceptie

De rest van de dag volgden we de situatie van de vrouw op de voet. We gingen na of ze urine produceerde, of haar vitale parameters stabieler werden en of de drain die ik in haar buik had gelaten niet vol liep met bloed. De volgende dag zocht ik de vrouw opnieuw op. Ze zag er nog steeds erg slecht uit, maar ze leefde tenminste nog. Ik legde haar uit wat er was gebeurd, maar ze had slechts één vraag voor me: de baby. Toen mijn antwoord tot haar doordrong, rolden de tranen over haar wangen. Ze had duidelijk ook fysieke pijn van het snikken. Ik greep naar haar hand en bleef maar herhalen hoe erg ik het vond. Toen keek ze me aan en vroeg ze me haar te steriliseren. Die vraag had ik helemaal niet verwacht van een 21-jarige. Als ze opgeknapt is, zal ik het met haar over langdurige anticonceptie en over haar vooruitzichten hebben.

Vandaag loopt ze rond, praat ze en eet ze terug. Toen ze me zag, lachte ze ook voor het eerst weer. Ik schudde haar de hand en besefte dat niet alleen zij die verschrikkelijke operatie had overleefd. We hadden het er allemaal goed van afgebracht.

Ik krijg geregeld de vraag of een keizersnede is aangewezen, maar slaag er meestal in de bevalling natuurlijk te laten verlopen. Soms is een keizersnede echt nodig, soms ook niet. De uitdaging bestaat erin de juiste keuze te maken. Niemand van ons heeft een glazen bol, en niemand kan de toekomst voorspellen. Iedereen heeft het wel eens bij het verkeerde eind. Net als Spiderman, besef ook ik dat wie veel macht heeft, een grote verantwoordelijkheid met zich meedraagt. Ik ga me in deze blog heus niet wagen aan gedurfde uitspraken over machtsstructuren en humanitaire hulp, maar ik ben me nu wel constant bewust van mijn verantwoordelijkheid.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.