Guatemala in de beklaagdenbank

Op 6 juni begon de Commissie voor de Toepassing van de Normen (hierna Commissie Normen) met haar core business: landen op het matje roepen die de internationale arbeidsnormen aan hun laars lappen.

Guatemala is geen onbekende voor de Commissie Normen: sinds 1991, werd Guatemala maar liefst 15 keer op de lijst gezet. En als je weet dat er elk jaar „slechts“ 25 landen geselecteerd mogen worden, van de 183 lidstaten van de IAO, dan kan je je al inbeelden dat er iets verkeerd loopt met de toepassing van de arbeidsnormen in Guatemala.

Aanklacht: schendingen van de vrijheid tot vereniging (Conventie 87)

Schendingen van de vrijheid van vereniging, wat moet een mens zich daar bij voorstellen? Er zijn wel meer landen waar de arbeidswetgeving beperkingen oplegt in bepaalde sectoren voor de oprichting van vakbonden. In Guatemala gaat er achter deze aanklacht echter een bijzondere drieste realiteit schuil: die van tientallen vakbondsleiders en militanten die jaarlijks vermoord worden omwille van hun syndicale activiteiten. Reeds jaren staat Guatemala bekend als het op één na meest gevaarlijke land ter wereld om bij de vakbond te gaan werken. Enkel in Colombia is het erger gesteld. In de 2 weken voor het vertrek van onze delegatie naar Genève, verstuurden ACV-CSC en WSM niet minder dan 3 protestbrieven naar aanleiding van syndicalisten die het leven lieten in Guatemala. Hun misdaad: opkomen voor arbeidsrechten.

In het laatste rapport van het Comité van Experten, een onafhankelijk comité dat de toepassing van de IAO normen wereldwijd bestudeert, wordt uitvoerig ingegaan op de talloze moorden en andere geweldplegingen tegen vakbondsleiders: het rapport stelt zwart op wit dat er in Guatemala een politieke onwil heerst om aan deze grove schendingen van de syndicale vrijheden ook maar iets te doen (http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@relconf/documents/meetingdocument/wcms_151556.pdf, p. 86). Dit rapport is uitermate belangrijk: het is een objectief bewijs voor de aanklacht waarover de Commissie Normen zich moet buigen.

Dat Guatemala als eerste in de beklaagdenbank moest, had alles te maken met het feit dat het Comité van Experten een “special note” (beter bekend als een dubbele voetnoot) wijdde aan Guatemala (zie link hierboven, p. 88): daarmee geven de experts aan dat de situatie in dat land bijzonder onrustwekkend is.

De vertegenwoordigers van de Guatemalteekse Regering kregen als eerste het woord. Hun versie van de feiten kennen we ondertussen ook al: de overheid is bereid tot samenwerking met de vakbonden, het geweld in Guatemala treft iedereen en dus niet enkel de syndicale wereld, en we zijn bezig met hervormingen en we …… . Hoor je dit voor de eerste keer, dan ben je waarschijnlijk geneigd om hen het voordeel van de twijfel te gunnen. Als het de 15de keer is, dan verliest het alle geloofwaardigheid en dat is dan ook waar Luc Cortebeeck, als vice-voorzitter van de Commissie Normen en woordvoerder van de werknemers op wees. Luc Cortebeeck weet waarover hij spreekt: hij is in het kader van een IAO High Level Mission reeds ter plaatse gegaan, samen met zijn collega vice-voorzitter en woordvoerder voor de werkgevers, Ed Potter. Dit jaar echter viel het ook op dat de werkgevers redelijk hard waren voor de Guatemalteekse Regering: ook zij spraken onomwonden over een gebrek aan politieke wil in Guatemala om het geweld en de straffeloosheid aan te pakken.

En wat vinden andere overheden van deze situatie?

Net zoals de afgelopen 2 jaren, hebben WSM en ACV-CSC naar aanloop van vandaag heel wat lobbywerk verricht om België evenals andere landen op te roepen om hun bezorgdheid te uiten over de aanhoudende schendingen van arbeidsrechten in Guatemala. We vinden dat belangrijk om een tegengewicht te geven aan de stemmen van diegenen die vinden dat we Guatemala niet zo hard moeten aanpakken. Zoals elk jaar doet de groep van Latijns-Amerikaanse landen (GRULAC) een oproep in die zin.

De EU werd, net zoals de afgelopen jaren, niet bereid gevonden om een gezamenlijke verklaring af te leggen. Maar net zoals de afgelopen 2 jaren konden we rekenen op België om een stevig standpunt in te nemen, ditmaal ook in naam van Luxemburg. Josly Piette, hoofd van de Belgische delegatie, liet in niet mis te verstane woorden verstaan dat Guatemala haar verplichtingen, die voortvloeien uit IAO conventies, moet nakomen. Ook de Verenigde Staten hebben een sterke verklaring afgelegd.

Sanctie: een speciale paragraaf!

Wat in de afgelopen jaren nooit mogelijk bleek, is dit jaar wel gelukt: de conclusies over deze case worden in een speciale paragraaf opgenomen in het eindrapport van de conferentie. Deze “speciale paragraaf” is een maatregel die in zeldzame gevallen gebruikt wordt wanneer blijkt dat IAO conventies zwaar geschonden worden, dat er een manifeste onwil bestaat om daar ook maar iets aan te doen, dat er echt in de afgelopen jaren geen vooruitgang geboekt werd en dat er niet deftig wordt samengewerkt met de toezichthoudende organen van de IAO. Guatemala beantwoordt aan al die criteria. De speciale paragraaf verschijnt ook helemaal vooraan het rapport van de conferentie, om de ernst van het geval duidelijk te onderlijnen. Luc had op deze maatregel aangedrongen en heeft het uiteindelijk nog verkregen ook: je kan je de blijdschap van onze syndicale collega’s uit Guatemala al inbeelden.

En hoe moet het dan verder? Het leven gaat natuurlijk door en we zullen ons solidair moeten blijven tonen met onze syndicale collega’s in Guatemala. We doen dat door onze samenwerking met CGTG, onze syndicale partner in Guatemala, die versterkt wordt door de solidariteit vanwege het verbond Leuven (ACW, ACV en CM). Wij zullen ook waakzaam blijven en schendingen blijvend aanklagen als onze collega’s in Guatemala dat nodig achten. Bovendien zullen we ons steentje bijdragen tot de “2de Conferentie tegen de Straffeloosheid” die de Guatemalteekse vakbonden (CGTG, CUSG en UNSITRAGUA) organiseren op 21 en 22 juli, in samenwerking met het IVV en de CSA.

Bart Verstraeten, Wereldsolidariteit