Een rituele kindermoord per week

De meeste Oegandezen zijn rabiaat gekant tegen elke vorm van seksuele geaardheid die verschilt van strikte heterofilie. Er ligt nog steeds een wetsvoorstel op de discussietafel van het parlement om een nieuwe strenge anti-homowet in te voeren, maar veel moet daar blijkbaar niet over gediscussieerd worden. “Homo’s bestaan niet in Oeganda, dan moeten de westerlingen ook niet de homoseksualiteit komen invoeren en er onze kinderen mee besmetten. Wij houden vast aan onze Oegandese cultuur en verwerpen elke poging van buitenlanders om ons daarvan te vervreemden!”.

Dat is het mainstream gedachtengoed dat wordt verkondigd, niet alleen door kerkleiders van alle gezindten (tiens, is het Christendom niet door buitenlanders ingevoerd?), maar evengoed door de voorzitster van het parlement, ministers, professoren, kunstenaars, zelfs linkse militanten. Het is gewoon not done om te pleiten voor tolerantie en diversiteit op het vlak van seksuele geaardheid. De enige reden waarom die wet nog niet is gestemd is dat de grote donoren dreigen met sancties.

“Heeft homoseksualiteit met cultuur te maken, of eerder met identiteit?”, opper ik dan wel eens. “Kiest iemand er voor om homo te zijn, of bén je dat gewoon?”, verklaar ik me meestal nader. Mijn vraag wordt doorgaans ontweken: “God heeft man en vrouw geschapen om zich voort te planten. In Genesis 19 worden Sodom en Gomorrah met de grond gelijk maakt als straf voor hun homogedrag. Dat is toch duidelijk!”. Waarop ik dan antwoord: “waarom lees je dan niet verder in datzelfde hoofdstuk, verzen 31 tot 38, waarin de twee dochters van Lot hun vader dronken voeren om hem dan om beurt in hun bed te tronen om van hem zwanger te worden. Als je zo Bijbelvast bent, ga je dan ook incest plegen met je dochter?”.

Cultuur als dooddoener

Als dat geen indruk maakt, dan begin ik over geweld tegen vrouwen, wat wel cultureel ingebed is in Oeganda, in die mate dat zelfs de helft van de vrouwen vindt dat dit normaal gedrag is. En over rituele kindermoorden.

Ik dacht dat het ritueel vermoorden van kinderen tot het verleden behoorde in alle culturen, ook in Afrika. Maar niets is minder waar. De organisatie “Humane Africa” heeft deze week een nieuw rapport uitgebracht over dit angstwekkende fenomeen. Daaruit blijkt dat het niet afneemt maar juist sterk toeneemt.

In Burundi en Tanzania focust de praktijk op albinos. Hen worden bovennatuurlijke krachten toegeschreven, en hun lichaamsdelen zijn zeer gegeerd voor allerlei rituelen. Maar in Oeganda worden die eigenschappen uitgebreid naar alle kinderen, inclusief zij die nog niet geboren zijn.  De tong, het bloed, het hoofd en de geslachtsorganen zijn het meest gezocht, maar zowat alle andere lichaamsdelen kunnen evengoed gebruikt worden. Ze moeten wel weggenomen worden terwijl het kind nog leeft, anders werkt het niet. Kan het nog gruwelijker?

Leve de vooruitgang

Het aantal gevallen is angstwekkend aan het toenemen.  In 2006 werd één geval gemeld. In 2007 had men weet van drie gevallen, maar dat nam jaar na jaar toe: 29 in 2009, en het nieuwe rapport heeft het nu over 20 gedocumenteerde moorden tussen Juni en September 2012 alleen. Het jaargemiddelde is nu dus minstens één kind per week.

Er wordt een direct verband gelegd met de economische opleving. Nu kennen we wel wat voorbeelden uit de geschiedenis waar mensenlevens in de weegschaal werden gegooid voor economische belangen. Bij Ford Genk en Arcelor Mittal gaat men figuurlijk over lijken. In de tijd van de slavenhandel werd bijzonder slordig omgesprongen met mensenlevens die werden ingezet om de economische belangen in de Amerikaanse koloniën te verzekeren. Maar dat de commoditisering van een mens ooit zover zou gaan dat er kinderlevens voor worden verwoest, dat verwacht je toch niet in de 21^ste eeuw!

Omdat er de laatste jaren in Oeganda veel handelszaken en immobiliën zijn opgericht is ook de vraag naar rituelen toegenomen. Wie waagt wil winnen. En sommigen roepen daarbij bovennatuurlijke hulp in. Een lichaamsdeel van een kind (of soms zelfs een levend kind) wordt mee in het beton van de funderingen gegoten. Dat verzekert aan de eigenaar geluk en voorspoed, belooft de dorpstovenaar hem. En zijn klant gelooft dat ook. Hij legt er een fiks bedrag voor neer, waar de traditionele medicijnman het maar al te graag voor doet.  Getuigen noemen het bedrag van 500.000 Oegandese Shilling (140 €). Veel geld in een context van armoede.

Bang van de politie

In maart 2011 werd voor het eerst een medicijnman,  George Kabi, veroordeeld tot 50 jaar. Vorig jaar in juli was er een gemediatiseerd proces tegen een bekende  zakenman van Kampala, Kato Kajubi, waarvan de schuld was bewezen. Hij werd veroordeeld tot levenslang. Maar dat zijn alsnog uitzonderingen. De meeste gevallen worden niet gemeld omdat de mensen bang zijn voor het geweld dat de politie gebruikt in de verhoren. En als ze al gemeld worden, komt er doorgaans toch geen onderzoek. De politie is zelf bang van tovenaars, en dat geeft deze laatsten natuurlijk zo goed als vrij spel.

In 2011 gaf een BBC-journalist zich uit als rijke handelaar die een nieuwe zaak uit de grond wou stampen en op zoek was naar bovennatuurlijke krachten om succes te behalen. Hij vond zonder moeite een bereidwillige traditionele “genezer”. Je houdt het niet voor mogelijk, met welke vanzelfsprekendheid die man zijn “koopwaar” aanprijst.

Verloren continent?

Hoe ga je nu om met dit soort nieuws? Een hoge muur bouwen rond Afrika en hen de rug toekeren, zoals sommige reacties op internet suggereren? Afrikanen zijn wilden, daar vinden ze dat normaal? Dat zou getuigen van hoogmoedige eigendunk. In Amerika of Europa gebeurt het maar al te vaak dat een massamoordenaar in enkele tellen meer slachtoffers maakt dan dat er in Oeganda op een jaar tijd kinderen ritueel worden vermoord. Als ik rondom mij vraag wat mensen er van denken, heb ik nog niemand ontmoet die rituele kindermoord geweldig vindt. De afschuw van mijn Oegandese vrienden is even groot als die van mij.  Het is gewoon een feit: in elke samenleving heb je zieke geesten, en de overheid moet daarom haar verantwoordelijkheid opnemen. Obama verandert de wapenwet. In Oeganda wordt een speciale politiebrigade opgericht om rituele kindermoorden te bestrijden. Maar ze krijgt niet de benodigde middelen om haar werk naar behoren te kunnen doen. Zo blijft alles bij het oude, en straffeloosheid laat de vrije hand aan kindermoordenaars.

In dàt bedje is Oeganda doodziek: corruptie doodt. Dat is hiermee wel duidelijk bewezen. Omdat de overheid door haar kopstukken wordt beroofd voor hun eigen zelfverrijking, krijgen de middelen voor de bestrijding van maatschappelijke aberraties een andere aanwending. Misschien wel, godbetert, om lichaamsdelen van kinderen mee te kopen.