Voter ou ne pas voter?

Met de steun van de Amerikaanse NGO IFES en in een samenwerking tussen de boerinnenbond LOFEPACO en de lokale antenne van de onafhankelijke kiescommissie werd deze voormiddag een caravane samengesteld die dwars door Butembo trok om de kiezers aan te moedigen om te gaan stemmen. Er zijn nogal wat redenen om te vrezen dat veel kiezers zich maandag niet naar het stembureau zullen begeven. Ontgoocheling in wat hun kandidaten van de vorige verkiezingen er maar hebben van terecht gebracht is één ding. Door het elan van de campagne is dat wat bijgestuurd, en velen hebben intussen met enthousiasme een nieuwe keuze gemaakt, althans in de steden. Geen enkele presidentskandidaat heeft een inspanning gedaan om het platteland te bereiken, ook al zitten daar ook veel potentiële kiezers.

Datzelfde platteland kijkt nu wat beteuterd aan tegen het pas doorgedrongen besef dat hun stembureau niet noodzakelijk op de plaats van registratie ligt, en duizenden kiezers ontdekken de kleine lettertjes op hun kieskaart waar de site de vote staat vermeld, soms op vele tientallen kilometer van de eigen woonst. Dat is niet bepaald stimulerend om te gaan stemmen.

De caravane vertrekt aan het hoofdkwartier van LOFEPACO, met T-shirts, vlag, wimpel en spandoek, en een fanfare. Wat me mateloos stoort is dat op alles op de meest zichtbare plaats de logos van USAID, DFID en IFES staan. Is het nu echt zo moeilijk om een beetje respect op te brengen voor het Congolees ownership van deze verkiezing? Is het echt zo nodig om die buitenlandse geldmachines zo in de verf te zetten? En dan zijn ze verwonderd dat de mensen denken dat de president van Congo uiteindelijk door de “internationale gemeenschap” wordt gekozen, en niet door de bevolking…!

Soit. De caravane stopt op strategische punten om uitleg te geven over geldig stemmen, en waar je je stembureau kan vinden. Nog heel wat mensen zijn op zoek naar informatie. Brommers delen pamfletten uit, spreken mensen aan op hun burgerzin. Een man wiens stem beter bekend is van zijn luisterspelen op de radio dan zijn gezicht, lokt veel nieuwsgierigen met zijn luidspreker.

Velen vragen zich af voor welke partij deze stoet nu eigenlijk opkomt. Halverwege breekt een onweer los. Vlak daarvoor was mijn oog gevallen op een nieuwe affiche. Beter je affiches op de laatste dag ophangen dan helemaal niet natuurlijk. Affiche moet ik eigenlijk zeggen, enkelvoud, het is er maar één. Maar wel een speciale: de kandidaat heeft zichzelf laten afbeelden met de handboeien aan…

De stoet valt uiteen. Ik ga schuilen onder een afdak van een kledingzaak. De eigenaar komt een babbeltje slaan. Hij hoopt ooit nog te mogen meemaken dat we allen samen zouden gaan kiezen voor één wereldleider. Dan zou er nooit meer oorlog zijn, want er zou geen vijand meer bestaan. Ik wens hem veel goeie moed in het opbrengen van geduld, want hij zal het nodig hebben…

De route van de caravane wordt ingekort, en we begeven ons naar het afgesproken eindpunt: de vergaderzaal van onthaalcentrum Joli Rêve. Daar krijgen de aanwezigen nog de kans om vragen te stellen nadat ze nog eens haarfijn alle nodige uitleg kregen van de mensen van de kiescommissie.

Onverwachts word ik uitgenodigd om ook een woordje te plaatsen. Ik vertel hoe ik geprobeerd heb om een vriend-journalist naar Butembo te halen voor de verkiezingen, maar zijn baas vond dit niet interessant genoeg omdat de verkiezingen van 2006 historisch waren, maar die van 2011 eigenlijk niets bijzonder zijn.

Wel, zij vergissen zich, zeg ik met nadruk. De verkiezingen van 2011 zijn nóg belangrijker dan de vorige, en hun historisch belang kan niet worden onderschat. Dit is de allereerste keer dat de Congolese kiezer verkiezingen zal kunnen aangrijpen om mandatarissen te evalueren. Kan het nog historischer? De kiezer is zich nu ook veel beter bewust van de macht van zijn stem, en zal daarom met meer kennis van zaken dan voordien die stem gebruiken.

Ik verwijs naar het memorandum dat de boerenorganisaties hebben opgesteld met hun politieke prioriteiten. Denk daaraan, maandag in de isoloir: wie van de kandidaten op je stembrief heeft het inzicht, de wil en de energie om die punten, jullie punten, waar te maken? Zet dáár een kruisje achter die naam.

Ik wens hen allen veel inspiratie, maandag, en wens het land een goeie president en een verantwoordelijke volksvertegenwoordiging en regering toe.

Amper terug thuis bereiken me verontrustende berichten uit Kinshasa. Alle kiesmeetings zijn afgelast, er wordt geschoten, eerst vijf doden, een uur later is er sprake van 27 doden, zonder onafhankelijke bevestiging. De radio’s zwijgen, de website van Radio Okapi heeft technische problemen. Er valt een SMS binnen vanwege onze ambassade: “Ondanks annulering meetings blijft extreme voorzichtigheid vereist bij verplaatsingen in de stad, vooral in Limete”. Ook al zitten we hier op 2000 km, wat in Kinshasa gebeurt zal een zware impact hebben op het hele land.

Surfend naar info val ik op het laatste interview van Kabila met Colette Braeckman in Le Soir: “Fier op de terugkeer van de vrede”. Facebookvrienden in de hoofdstad melden intussen dat het leger wordt ingezet tegen de bevolking. Het wordt afwachten waar de waarheid ergens zal liggen. Als dit een voorbode is van wat maandag zal brengen, dan hou ik mijn hart vast.