La lutte continue

Pas al lezend drong het helemaal tot me door hoe nieuw die vraag wel is voor mijn tweede vaderland.

‘Dat de regeringsvorming wel eens lastig zou kunnen worden. Dat er over elk thema heftig gepraat zal moeten worden alvorens een beslissing te nemen.’ Ja, daar kan ik als Belg wel van mee spreken…

Voor Burkina Faso is het, na zoveel jaren verstikkend monopolie van een almachtige president en een parlement voor de schone schijn (en de rijkelijke portefeuilles) zo goed als onontgonnen terrein.

Same same but different

Op minder dan zes maanden van de presidents- en parlementsverkiezingen die de transitie zullen afsluiten, tekenen de kansen zich geleidelijk scherper af. Velen geloven dat de Mouvement du Peuple pour le Progrès (MPP) het gaat halen. De partij heeft macht en geld en kent het klappen van de zweep want ze is pas in januari 2013 in het leven geroepen door vier zwaargewichten van de toenmalige regeringspartij CDP. Zo werden een groepje prominente medestanders van Blaise Compaore ineens diens grootste tegenstanders. Hun duidelijke stellingname pleit voor, maar hun bezwaarde verleden ook erg tegen hun hunker naar de macht. Het discours is anders, de stijl en de methodes niet.

Vele anderen denken dat de Union pour le Progrès et le Changement (UPC) van Zéphirin Diabré de presidentiële stoel zal wegkapen. Diabré verdiende de voorbije jaren zijn sporen als de zeer evenwichtige leider van de verzamelde oppositie. Of zijn liberalistische visie ook de meest interessante is voor de toekomst van Burkina Faso, is dan weer de vraag.

Sankara anno 2015

En dan is er nog de Sankaristische beweging, de melting pot van grote en kleine partijen die beweren het gedachtegoed van Thomas Sankara te cultiveren. Mede door toedoen van het ancien régime was het belangrijkste kenmerk van die beweging heel lang zijn verdeeldheid en zijn egotripperij. De volksopstand van oktober 2014 heeft uiteindelijk ook hen wakker geschud. Half mei werd – in aanwezigheid en onder het meterschap van de weduwe van Thomas Sankara, die voor het eerst sinds 2007 terug in het land is – de eerste Sankaristische conventie gehouden.

Daar stemden de Sankaristen de violen gelijk en ze verkozen er samen Bénéwendé Sankara (geen familie van Thomas) tot de gemeenschappelijke presidentskandidaat van de beweging. De sympathie voor weduwe Mariam Sankara en voor haar oproep om op de insurrection populaire een insurrection électorale te laten volgen, is groot maar geen vaste garantie op het presidentiële zitje. Veel opiniemakers voorspellen een tweede ronde, waarbij de overblijvers zullen moeten onderhandelen met de talrijke kleinere maar daarom niet minder vastbesloten partijen en hun aanhang. Die laatste zullen zeker en vast hun parlementaire rol opeisen.

Te pas en te onpas

Het blijven heerlijk interessante tijden hier en ze zetten me elke dag weer aan het denken. Over hoe Burkina Faso worstelt bijvoorbeeld met de rol, plaats en impact van zijn maatschappelijk middenveld. Dat laat, na zoveel jaren gedwongen zwijgen, nu te pas en mogelijk ook te onpas van zich horen. Zijn ze wel apolitiek? Moeten ze wel apolitiek zijn? Wegen ze niet te veel en te vaak? Of over hoe er op dit moment een gevecht woedt ook dat niet alleen symbolisch belangrijk is voor de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid.

Verbod op vrije mening

De Conseil Supérieur de Communication (CSC) besliste enkele weken geleden tot een verbod op live opinie-uitzendingen op de radio. De CSC ziet dat soort uitzendingen, dat weliswaar gemodereerd wordt maar geen controle verzekert over wat een luisteraar vertelt, als een potentiële bedreiging van de maatschappelijke rust. Van haatradio is er vooralsnog lang geen sprake maar de herinnering aan wat Radio Mille Collines in Rwanda veroorzaakte, schrijnt. Ook in Burkina Faso is radio een krachtig communicatiemiddel, zeker in de provincies waar het analfabetisme welig tiert.

Contexten verschillen natuurlijk maar zeg eens, is de explosie van (ook ongepaste) meningsuiting op krantensites en sociale media in meer ontwikkelde landen werkelijk anders? En denkt de CSC ook de steile opgang van die media in Burkina Faso te kunnen indijken? En zo ja, waarom mag een lezer van De Morgen of Het Laatste Nieuws wél wat een Ouagalese jongere op zijn smartphone of een luisteraar in een afgelegen dorpje in Burkina Faso niet mag?

Historische dagen

De meest historische momenten van de voorbije weken waren wellicht die van het verhoor van Mariam Sankara door de onderzoeksrechter die het dossier over de moord op haar man leidt én de opgraving van de stoffelijke resten van Thomas Sankara en twaalf van zijn kameraden. Zijn oude makker Boukary Le Lion is niet opgezet met die opgraving omdat het in de traditie van de Mossi verboden is maar verder zijn de meeste Burkinabè ervan overtuigd dat dit een grote en noodzakelijke stap is in de oplossing van het moorddossier dat Burkina Faso sinds 1987 in zijn greep houdt.

Gemis

Ik mis de vraag van Armel ‘s avonds als ik thuiskom (‘c’est quoi les nouvelles du pays?’) en de lange gesprekken over het antwoord op die vraag. Nog veel meer mis ik hem zelf – sinds hij begin mei op toernee vertrok door West-Europa. Ik dreig al eens te breken onder het besef dat ik ineens drie maand lang single mom van twee kleuters ben in een stad waar niets loopt zoals het hoort (elektriciteit, water, internet, verkeer), waar alles stuk gaat (meest recent mijn laptop en de versterker in Le Foyer) en waar de hitte de laatste weken letterlijk aan me vreet (tip: google prickly heat).

En toch. Geen haar op mijn hoofd dat er aan denkt om het op te geven: de droom, de Foyer, de artiesten, mijn kleine mooie gezin, en al die verrassende ontdekkingen op de drempel van de democratie. La lutte continue; allons seulement!