Lachen, huilen en dansen in een township

Langa werd door de overheid ‘geopend’ in 1927 en is een ‘zwarte’ en historisch arme buurt van Kaapstad. Het is het oudste en nog steeds een van de grootste townships in de regio. Er leven vandaag naar schatting 76.000 families in Langa en het bevolkingsaantal blijft gestaag groeien. MC, mijn gastheer, werd er zelf geboren in 1972. Zijn familie woont al in Langa sinds 1929. Negen jaar geleden startte MC het kleinschalige project Proteam.

Het gezicht van Langa

Proteam gidst individuen en kleine groepen doorheen Langa en zet uitwisselingsprojecten op met scholen uit de regio in en rond Kaapstad. Met de opbrengst steunt MC tewerkstellingsprojecten in Langa. Deze projecten zijn toegespitst op ambachten en kunsten zoals keramiek en glaswerk. Bewoners worden opgeleid en verkopen hun werk via verschillende kanalen. Wie zegt dat kunst de mens niet kan redden, heeft het hier bij het verkeerde eind. 

Ik had het genoegen om met MC op stap te gaan doorheen het township en luisterde naar zijn familiegeschiedenis, bezocht gezinnen in een van de vele dichtbevolkte hostels, dronk bier met de mannen in de lokale beer shack, vierde Kerstmis tussen gelovigen en zag dat niet alles kommer en kwel is. Proteam toont het ware gezicht van Langa, het gezicht dat lacht en huilt en bij wijlen vertwijfeld om zich heen kijkt. Herkenbaar.

Lizo Mgobozi, aka MC, heeft zich opgewerkt. Tijdens zijn jeugd woonde hij samen met 27 andere familieleden in hun huis van om en bij de 50m2. Geld kwam binnen via de grootmoeder, die snacks verkocht aan buurtbewoners. Met 27 rand per dag onderhield ze de volledige familie. Intussen heeft MC een flatje in Kaapstad en wonen er nog slechts 7 familieleden in het huis. MC deelt schoolmateriaal uit aan de kinderen van de naburige hostels, is een actief lid van de kerkgemeenschap en schudt handen met kinderen, de patrouillerende politieman, de dame die schaapshoofden verkoopt, de man met de BMW. MC is de vele gezichten die Langa heeft.

Van shack tot villa

Langa heeft geen vastgoedmarkt. Huizen zijn er niet te koop, maar kunnen enkel geërfd worden. MC’s familie is bij de weinigen gelukkigen die een huis in Langa voor zich heeft. Het merendeel van de bevolking woont namelijk in hostels, betonnen blokken die meer dan 50 jaar geleden door de overheid werden opgetrokken en intussen al meermaals hun houdbaarheidsdatum hebben overschreden. De toestand is er precair: een kamer van ongeveer 20 m2 wordt gedeeld door drie families. Er is een gedeelde toilet en keuken, hetgeen niet meer voorstelt dan een kraan, een kookplaat en een tafel. Ook in de hostels wordt een kerstmaal gekookt en roept een jongeman van ver: ‘Hey sista, I have a BMW, wanna see?’ Die BMW stond er inderdaad, opgeblonken, zonder achterlichten, met gigantische uitlaat én spoiler.

Langa is een samenleving met verschillende bevolkingslagen en buurten. Van de Louizalaan tot de Elsensesteenweg.

Gezien het plaatsgebrek in de bestaande hostels, is de regering een aantal jaren geleden begonnen met het neerpoten van containers. Die worden in twee gesplitst en in elke helft wordt een familie gehuisvest. Een warme dag betekent verzengende hitte in de kleine ruimte binnenin. Koud is, wel, ijskoud. Koken, wassen en plassen gebeurt ook hier in gedeelde ‘faciliteiten’. 

500 meter verderop parkeren we de auto aan de rand van de informal settlement. Barakken vormen de skyline. Op de achtergrond prijkt de Tafelberg parmantig. De barakkenbewoners hebben het meest idyllische stadsgezicht.

Hier rennen kinderen rond, zijn vrouwen aan de was en mannen op weg naar maten. Hier wordt geknutseld en gebrikoleerd. Hier worden kerstmalen bereid en wordt gezwaaid naar de notabelen van Langa, die aan de overkant van de straat, in de mooiste villa’s van het township wonen.

Langa heeft zijn notabelen en BZA’ers (Bekende Zuid-Afrikanen). Ze hebben gestudeerd, wonen in huizen met een omheining en voortuin. In Langa. Het feit dat Thami Tsolekile en Temba Bavuma, bekende cricketspelers, Langa nog steeds als uitvalsbasis hebben, toont dat Langa meer is geworden dan de door de overheid gesponsorde getto van weleer. Langa is een samenleving met verschillende bevolkingslagen en buurten. Van de Louizalaan tot de Elsensesteenweg.

De toekomst van Langa

Het era van apartheid ligt nog kersvers in het geheugen en Langa is het levende bewijs dat er nog een lange weg te gaan is. Er wordt gedanst in de kerken op kerstdag, daar was ik zelf getuige van, maar tegelijkertijd is de werkloosheid torenhoog, de huisvesting erbarmelijk en zijn er grote gezondheidsproblemen. Net zoals in vele Zuid-Afrikaanse townships hangen hiv en tuberculose als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de bewoners. 

In het lokale ziekenhuis werd onlangs een aparte ingang geopend voor HIV-patiënten. Zo blijft het dagelijkse doktersbezoek discreet en probeert men stigmatisering te voorkomen. Er zijn aanplakbiljetten over abortus, tuberculose-checks en campagnes ter bevordering van het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Stuk voor stuk zijn dit constructieve (overheids)initiatieven, maar de weg is nog lang.

De kunstprojecten die MC steunt en het aanbieden van degelijk onderwijs zijn alternatieve voorbeelden die ver kunnen reiken. De BZA’ers uit Langa zijn de perfecte rolmodellen voor de verveelde jongeren die op dit moment de straten bevolken.  

Intussen: lachen, huilen, vallen en opstaan, net zoals in elke andere dorpsstraat.