Brazilië's CO2 op de vooravond van Rio+20

Momenteel zijn er al 208 IFETS met een veelvoud aan campussen. Tegen het einde van haar mandaat zouden dit meer dan 400 IFETS moeten worden, met prioriteit voor het Noord-Oosten, waar tot nu toe minder vormingskansen waren.

De opmars van eucalyptus voor onze overvloedige papierconsumptie

De jaarlijkse tournee passeert steevast langs het IFET van Rio Pomba. Ondertussen is deze opleiding gefuseerd met campussen in Barbacena, Muriaé en nog andere waar ik niet langs ga, omdat ze niet zozeer met het landbouwthema bezig zijn.

Het onthaal in Rio Pomba is altijd bijzonder hartelijk. Prof Eli de Jesus slaagt er met zijn collega’s in om een enthousiast en leergierig publiek te mobiliseren. Op een avond rijden we naar de campus van Barbacena voor de opening van de ‘Primeira feira da sciencia e tecnologia’. Meer dan 200 studenten uit verschillende scholen van Barbacena vinden elkaar in één van de oudste landbouwscholen van Brazilië: om twee dagen lang hun ervaringen rond wetenschap en technologie te delen.

Ze openen met muziek (onder andere met een saxofoon; dankbaar aanknopingspunt, want uitgevonden door de Belg Sax uit Dinant). De gringo uit België moet de openingstoespraak houden. We gebruiken de documentaire ‘Duurzaam op papier’ van vzw Climaxi. Om het onduurzame karakter van eucalyptusaanplantingen met FSC-label in Bahia aan te kaarten. Een keer eens iets anders dan de chronische sojagruwel.

Het publiek is oprecht verontwaardigd om zoveel Capitalismo verde (Greenwash) in hun land. De studenten zijn ook niet te spreken over de nieuwe Código Florestal/boswet. Eén van hen haakt slim in op de slogan van de regering: ‘Pais rica. Pais sem probreza/Rijk land. Land zonder armoede’, met een mooie tekening en de titel: ‘Pais rica. Pais verde de florestas. Veta Dilma!/Rijk land. Groen land met wouden. Geef je veto, presidente Dilma, aan de nieuwe boswet!’.

Rio en Rio+20

De dag nadien herhalen we die film nog eens voor het IFET op campus Muriaé, 140 km van Rio Pomba. Geen afstand voor Brazilianen!

Aan het hoofdgebouw hangt een grote verwelkominspancarte: “Educando para um mundo melhor: mais justo e egualitário, onde as gerações presentes satisfaçam suas necessidades sem comprometer as gerações futuras!/Wij zijn bezig met vorming voor een betere wereld: rechtvaardiger en meer gelijk, waar de huidige generaties hun noden kunnen vervullen, zonder de toekomstige generaties te schaden.”

Sustentabilidade/Duurzaamheid

Een mooiere opstap om over Rio+20 te beginnen is moeilijk te vinden. Twintig jaar geleden werd het woord ‘duurzaamheid’ tot ieders vreugde gelanceerd, in tal van teksten en verklaringen opgenomen. De vreugdedans werd nadien gefrustreerd, als de industrie dit woord in greenwashcampagnes ging gebruiken. De ‘groene economie’ die vooral niét wil doorstoten tot een echte ‘ecologische economie’ dreigt nu de officiële zittingen van Rio te bezetten.

De industrie wil in het kader van REDD+ niet alleen CO2-geld binnenrijven voor eucalyptusaanplantingen, maar ook voor miljoenen hectaren monocultuur soja. Logica: ‘Onze sojavelden capteren CO2. Dus wij, fazendereiros die eerst het woud neerlegden en miljoenen tonnen CO2 de lucht inbliezen, wij willen nu geld voor de CO2-opslag van onze sojaparadijzen.’ Wie helpt deze waanzin te stoppen?

Gelukkig is er het parallelle programma met de ontmoeting van volkeren en bewegingen. 

17,2 miljard ton CO2

Juist op het moment dat Brazilië zijn 47-jaar oude boswet dreigt uit te hollen, verschijnt er een studie over de historische emissies van CO2 door ontbossing voor landbouw en veeteelt in Brazilië. Nooit voorheen werd dit zo exact berekend. Wat blijkt? Tussen 1940 en 1995 veroorzaakte deze omzetting van oorspronkelijke vegetatie in landbouwgebied een uitstoot van 17,2 miljard ton CO2. De Braziliaanse landbouwoppervlakte werd in die periode dan ook van 106,4 miljoen naar 219,5 miljoen hectaren uitgebreid.

Ik spreek nu op de campussen van IFET in Zuid-Oost Minas Gerais, midden in het Atlantisch woud. Of beter: in de bergen waar tot voor honderd jaar het Atlantisch woud lag. De grootste uitstoot werd juist in deze Mata Atlântica gerealiseerd, namelijk 43 %, gevolgd door de Cerrado met 29 %. Het Amazonewoud vertegenwoordigt ‘maar’ 25 %. Verklaring? De ontbossing in het Amazonegebied begon pas in de jaren ‘70, onder impuls van de toenmalige militaire dictatuur.

De beruchte autoweg ‘Transamazônica’ werd van Oost naar West aangelegd. Om zo de Nordestinos te verleiden het woud in te trekken, als het Noord-Oosten weer geplaagd werd door extreme droogte. Goedkope werkkrachten om te ontbossen verzekerd! Doordat de vernetiging er zo recent gebeurde, steekt de immense ontbossing die op ons collectief netvlies gebrand zit, toch niet uit boven de minder opgemerkte kaalslag van het Atlantisch woud. De kolonisering begon namelijk van Oost naar West en bleef eigenlijk eeuwen vooral aan de oostkust hangen. Daar kwam in de 20ste eeuw drastische verandering in. Met de gekende gevolgen van dien.