De kracht van een droom

Jaren heb ik aan mijn droom gesleuteld, aan wat voor mij het antwoord zou kunnen zijn op de scheve wereld waar ik nu eens boos of triest en dan weer hoopvol of juist hopeloos van werd. Jaren heb ik daarna de droom gewikt en gewogen. Ik heb hem uitgeprobeerd in Burundi en ik heb hem daar met veel spijt in het hart weer moeten achterlaten. Sindsdien lag hij altijd op mijn lippen, hij zat in het eerste laatje van mijn gedachten, er viel niet meer aan te ontsnappen. Hij vergezelde me elke dag van de afgelopen tien en een halve maanden hier in Burkina Faso. Ik zag hem weerspiegeld in de dromen van de ondernemers die ik via mijn werk met Zidisha ontmoette. Hij is gerijpt en klaar om open te barsten.

Een bijzondere vrouw, een bijzondere plek

Heel kort na mijn aankomst in Ouagadougou in september vorig jaar al ontmoette ik Regina. Ze viel me op omdat ze op een beurs tofubrochettes verkocht. Tofu in Afrika, op basis van sojabonen uit het zuiden van Burkina Faso, geproduceerd in een bedrijfje dat vrouwen met een lichamelijke beperking tewerkstelt? Dat verdiende nader onderzoek! Ik ontdekte in Regina een sterke en onafhankelijke vrouw, een prima kok, een fijne vriendin en vooral de tweede hand op de buik van mijn droom.
Niet veel later ging ik naar een debatavond in het ATB, het Atelier Théâtre Burkinabé. Toen zat ik nog ingespannen op Google Earth te turen naar hoe ik die locatie nu weer zou terugvinden in mijn stad zonder straatnamen… Het was erg donker die avond, het debat verliep een beetje loom, de plek ademde bijna vergane glorie. Toen ik na driekwart van het debat in het restaurant van het theater iets te eten wou bestellen, kreeg ik te horen dat ik riz sauce tomate kon krijgen. Een meisje kwam me sloffend mijn bordje brengen. Ik dacht aan de vijftig andere mensen in de zaal en dat die na afloop dorst zouden hebben, dat ze met open armen en een fris glas ontvangen moesten worden… Ik keek naar de afbladderende verf, de omgevallen stoelen, de planten die dringend aan wat water toe waren. Wat was er fout gegaan met deze plek vol potentieel, op een boogscheut van het centrum?

Le théâtre au service du développement

Het ATB is bijna even oud als ik. Het werd in 1978 opgericht door Prosper Kompaoré, een bevlogen man die letteren studeerde, theaterdocent werd en zijn eigen theatergroep vorm gaf. Sinds de opstart werkte hij op veel verschillende manieren aan zijn droom: theater inzetten voor ontwikkeling. Hij en zijn ploeg slaagden daar ook erg goed in. Het ATB kaapte verschillende prijzen weg, heeft een landelijk netwerk van theatergroepen die samen met hen producties ontwikkelen en die vervolgens in lokale talen opvoeren, en het verwelkomde vele grote namen op zijn podia.
De voorbije jaren heeft het wat van zijn glans verloren. Er zijn intussen veel andere spelers op de markt van de ‘ontwikkeling’, ngo’s en internationale organisaties zien al eens over het hoofd hoe kostbaar een interactieve theatervoorstelling in een lokale taal wel kan zijn om een boodschap over te brengen, de wereld van de communicatie en promotie heeft een enorme vlucht genomen,  Ouaga beweegt en het ATB bewoog niet altijd even vlot mee. Dat het restaurant op de site de voorbije drie jaar vooral op externe traiteuropdrachten was gericht, is daar zowel een gevolg als wellicht ook een oorzaak van.

Intercultureel onderhandelen

De droom kreeg prikkels. De rede schrikte weer af. De tijd deed zijn werk. Ik dacht na, verkende andere opties, leerde mensen kennen. Dankzij een vriend kon ik half april voor het eerst bij Prosper Kompaoré op de koffie. Het was een heel fijn gesprek maar behalve wat wederzijdse bewondering leverde het niet echt veel op. Ik zette mijn visie voor de herleving van het ATB uitgebreid op papier en merkte dat ik hem daarmee wel op mijn hand kreeg. Er volgde niettemin een maandenlang spel van woord en wederwoord, van nu eens buigzaam plooien en dan weer keihard op je strepen staan, van dagen of weken wachten op een mail en dan met trillende vingers toch maar de telefoon nemen. Het werd een lange les in intercultureel onderhandelen en in ontcijferen welke drijfveren en maatschappelijke conventies beslissen over de kronkels op onze weg.

Voedsel voor lichaam en geest

Tien dagen geleden lag er een soort van testscenario op tafel. Ik zou een aantal weken lang op zaterdagavond het restaurant overnemen en er een activiteit organiseren. Op basis daarvan zouden we verdere samenwerking bespreken. Ik aanvaardde het voorstel en begon alvast te plannen. Dat was echter buiten de raad van bestuur van het ATB gerekend: zij oordeelden dat mijn visie geen test meer nodig had, dat het zonde zou zijn om anderen de kans te geven om met mijn ideeën te gaan lopen en dat ze dus maar beter meteen helemaal met mij in zee konden gaan. 
Vier dagen na die verrassende mededeling spring ik een gat in de lucht telkens als ik weer besef hoe fantastisch dit is. Op 1 september is het restaurant van het ATB in Ouagadougou van mij. Dan kan ik, samen met Regina en hopelijk veel andere mensen, beginnen bouwen aan het economische project dat mee de financiële basis moet worden van mijn visie op de ontwikkeling van de hele site. Het moet een plek worden vol voedsel voor lichaam en geest, met een sociale en een culturele meerwaarde en een stevige ecologische poot.

De uitdaging is immens maar de eerste stapjes in alweer een nieuwe wereld lonken. Ik weet dat het de kracht is van mijn droom die heeft overtuigd. Het is nu zaak om ook het waarmaken van de droom kracht bij te zetten…