Mondriaan en Ensor in China en Thailand

Een kunstzinnige observatie van het straatbeeld in Noord-Thailand en Zuid-China, of hoe Piet Mondriaan en James Ensor verbonden zijn met China en Thailand, in die volgorde.

  • © Elke Van dermijnsbrugge Downtown Kunming, Zuid-China. © Elke Van dermijnsbrugge
  • © Elke Van dermijnsbrugge Marktplaats in Chiang Mai, Noord-Thailand. © Elke Van dermijnsbrugge

Kunming - Tableau I (P. Mondriaan)

Kunming is de hoofdstad van de provincie Yunnan in Zuid-China. De stad telt ongeveer 6,4 miljoen inwoners, provinciaal en eerder klein, naar Chinese normen althans. 

Omdat veel van de Chinese studenten in internationale scholen in Noord-Thailand uit deze regio komen, is het marketinggewijs een slimme zet Kunming aan te doen om de school te introduceren. En zo geschiedde. Een kleine delegatie, waaronder mezelf, trok een aantal weken geleden richting Yunnan.

In de welgestelde kringen van Kunming is er echter sprake van een tweespalt: zij die hun kind (van meervoud is geen sprake, weet u nog?) wel en zij die hun kind niet naar school in Thailand wensen te sturen. Ook al heeft het internationale onderwijs een goeie reputatie, Thailand is beslist niet het beloofde land voor de welgestelde Chinees. Vakanties in de tropen, dat wel, maar school lopen en wonen in dit – naar hun mening – achtergestelde gebied van chaos, een aanklampende economie en ‘wat vandaag niet gebeurt, gebeurt morgen (misschien) wel’, dat is een brug te ver.

Inderdaad, het water tussen Kunming en de Noord-Thaise stad Chiang Mai is diep.

Al bij aankomst op de luchthaven van Kunming valt op hoeveel veiligheidsagenten er in de aankomsthal ijsberen, het aantal markeringen op de vloer is niet te tellen en er is een verbazingwekkende efficiëntie in hoe alle bezoekers vakkundig in rijen worden gepositioneerd. Het doet denken aan vee dat richting stal wordt geleid.

De sfeer op de luchthaven is een voorsmaakje van wat downtown Kunming te bieden heeft : organisatie, structuur en vooral veel controle. Van aparte rijstroken voor elk type voertuig (fiets, elektrische scooter, auto, bus) tot talloze verkeerslichten en bewegwijzering. Het aantal politie-en veiligheidsagenten is groot en van de twee miljoen militairen die het Chinese leger rijk is, loopt ook hier een handjevol rond.

De ‘Bank of China’, zowat de enige bank waar je als buitenlandse toerist geld kan afhalen, begroet zijn klanten kordaat met een stuurs uitziende veiligheidsagent die wijdbeens voor de hoofdingang geposteerd staat. Niet zijn uniform, wel de ijzeren knuppel, voorzien van kleine pinnen, geeft hem de nodige geloofwaardigheid. Men zou wensen dat men de dag kon doorkomen zonder cash geld.

Een stad van rechtlijnigheid, in symmetrie met de gelaatsuitdrukking van de gemiddelde passant.

Kunming blijkt een welgestelde stad te zijn met een booming business van projectontwikkeling en veel topbankiers. Moderne hoogbouw, hippe lifestyle-winkels, Prada, Gucci en McDonalds. 
Een stad van rechtlijnigheid, in symmetrie met de gelaatsuitdrukking van de gemiddelde passant.

Deze rechtlijnigheid doet ook onmiskenbaar denken aan de neoplasticistische schilderijen van Piet Mondriaan. Mocht de schilder vandaag nog hebben geleefd, dan zouden zijn werken naar alle waarschijnlijkheid een hype geweest zijn onder de nieuwe rijken in Kunming.

Maar tussen de witte lijnen die de straten van Kunming sieren en de stedelingen op het juiste pad houden, is er een restant uit een ander tijdperk te vinden: het oude stadsgedeelte met zijn traditionele houten gevels; stegen en pleinen die bevolkt worden door markthandelaars en chaotisch opgestelde kraampjes. Alsof Mondriaans Tableau I volledig is uitgeregend, alle strakke lijnen uitgelopen tot een wirwar aan krommigheid.

Hier heerst een sfeer uit een lang vervlogen Chinese dynastie, een sfeer die eerder doet denken aan de gemiddelde Thaise stad, vandaag. 

Chiang Mai -  De intrige (J. Ensor)

Even de cijfers: de Noord-Thaise stad Chiang Mai stad telt bij benadering 170 000 inwoners en is de tweede grootste stad van Thailand. Voor China is dit een verwaarloosbaar wijkje. Toch komen Chinezen graag even op bezoek in deze parel van het Thaise noorden. In groten getale strijken ze neer op Chiang Mai International Airport, ze laten zich met bussen doorheen de stad loodsen en verdwijnen in een stofwolk, even snel als ze zijn gekomen.

De Thai lijken de chaos compleet te negeren en glimlachen zichzelf de dag door. 

Chiang Mai kent een steeds groter wordende verkeerschaos waarin vooral brommers (vaak met zijspan) en tuktuks voor de wanorde zorgen. Voeg daarbij de kraampjes met street food die overal opduiken, de afwezigheid van voetpaden en de fietsers die zich her en der door het verkeer wurmen. Ruimtelijke planning is een onbekend begrip en elke straat is een potentiële marktplaats. Evenals op de gezichten van de inwoners, is in Chiang Mai stad geen sprake van rechtlijnigheid. Er wordt geglimlacht met mond en ogen. Tuktukchauffeurs steken een sigaretje op, intussen het vale en halfvergane soft porno-plaatje op het dashboard bestuderend, mensen kuieren en begroeten elkaar. De Thai lijken de chaos compleet te negeren en glimlachen zichzelf de dag door.

Dit negeren gaat ook op voor de huidige politieke toestand in het land. In mei 2014 werd een militaire coup gepleegd, de twaalfde al. Er kwam een militair regime aan de macht met als hoofddoel af te rekenen met grote corruptie op gouvernementeel niveau. Op dit moment is het verdacht stil rond de politieke en economische toekomst van het land. Hoewel de internationale berichtgeving anders wilde laten vermoeden, is de sfeer in Thailand niet kapot te krijgen. 

‘Boeddha schiep de dag en moeder de soep’ is het levensmotto van de Thaise bevolking.

Oostends kunstschilderJames Ensor moet iets met Thailand hebben gehad. Op een bepaald moment in zijn carrière is hij carnavaleske taferelen gaan schilderen. De figuren werden bijna allemaal met maskers afgebeeld. Hoewel de symboliek van deze doeken losstaat van de Thaise eeuwige glimlach, is de gelijkenis met het straatbeeld in Chiang Mai bijzonder treffend. Het lijkt alsof Ensor zich jarenlang met een tuktuk doorheen de stad heeft laten voeren en zijn observaties op doek heeft vastgelegd.

In Chiang Mai is het altijd een beetje feest, ook al is er geen reden om te vieren. Het glimlachende masker wordt opgezet, koste wat kost. ‘Boeddha schiep de dag en moeder de soep’ is het levensmotto van de Thaise bevolking.

God ziet u

Een übergestructureerde stad als Kunming moet strak in het gareel worden gehouden. Daarom is er niet alleen fysieke controle door veiligheidsagenten en politie, maar ook het communistische apparaat zorgt voor de nodige censuur in de media, straatprotesten worden hardhandig in de kiem gesmoord, cameracontrole in winkelcentra en hoofdstraten verhoogt het veiligheidsgevoel, naar men beweert.

De communistische partij van China (CCP) heeft een langetermijnvisie, een plan. De staatsleiders zullen er ongetwijfeld in slagen het land naar een succesvolle economische toekomst te leiden. Milieuproblematiek, een nog steeds groeiende bevolking en andere besognes zullen hun successtrategie geen strobreed in de weg leggen, daar is Das Apparat van overtuigd.

Boeddha waakt over elk individu, houdt een oogje in het zeil, kijkt – als het nodig is – de andere kant op en is al eens in meditatieve trance. God ziet u, als het moet, maar laat u verder met rust. 

In Thailand daarentegen heerst een complete flou artistique. De stilte rond de politieke en economische toestand van het land is een bewijs dat er geen plan is.

Waar moet het met de regering naartoe? Hoe kan de plattelandsbevolking mee voordeel ondervinden van de economische vooruitgang? Hoe aanvaardbaar is het nog om gezinnen een premie te geven voor het aankopen van een tweede auto? Hoe kan voorkomen worden dat het noorden van Thailand in februari en maart zowaar stikt in de rook, afkomstig van rijstvelden die in de as worden gelegd? 

Enfin, de staat heeft meer dan een kat of twee te geselen.

Maar niemand lijkt bang te zijn voor de artistieke vaagheid, de onzekerheid. Boeddha waakt over elk individu, houdt een oogje in het zeil, kijkt – als het nodig is – de andere kant op en is al eens in meditatieve trance. God ziet u, als het moet, maar laat u verder met rust. 

Art gives the chaos of life that doesn’t exist (The Fall)

Een Mondriaanse Ensor, een beetje rechtlijnigheid en verder een portie flou artistique, dát heet dan weer realisme.

In deze vergelijking komt geen van beide staten eruit als de betere kanshebber voor een duurzame toekomst. Er moet nog een pak corruptie, politiek bochtenwerk, winstbejag en kortetermijnvisie uit de weg worden geruimd vooraleer het woord ‘duurzaamheid’ een gevestigde plaats in beide maatschappelijke visies zal krijgen. 

Leven in een land in volle ontwikkeling, een fase die in de Eerste Wereld al minstens 50 jaar achter de rug is, is niet te vergelijken met een leven in - pakweg - België. Er zijn stroomonderbrekingen, eenduidige informatie is moeilijk te vinden, transport en andere Eerste Wereld- vanzelfsprekendheden zijn ongestructureerd of helemaal afwezig.

En toch is dit een warm pleidooi voor de flou artistique. Het is een illusie te denken dat iedereen gecontroleerd kan worden, dat alles in een structuur past, dat kwaliteit in een cijfer is te gieten, hoe graag de Chinezen dit ook willen proberen.

Het aardse leven is een chaos en dat wist James Ensor (Belg, godbetert!) maar al te goed. Een beetje structuur doet echter geen zeer. Zelf deel uitmakend van een internationale schoolgemeenschap zie ik er ook de noodzaak van in, zolang men er zich bewust van is dat die structuren op illusies gebouwd zijn.

Een Mondriaanse Ensor, een beetje rechtlijnigheid en verder een portie flou artistique, dát heet dan weer realisme.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.