Muren in Zuid-Afrika

In Zuid-Afrika loop je tegen muren aan. Letterlijk en figuurlijk. Of het nu mooie of minder mooie dingen zijn waar je tegen aanloopt, telkens opnieuw hetzelfde antwoord: ‘Welcome to South Africa!’

  • © Gert Bruininkx Een wijk in Pretoria is gemakkelijk te omschrijven: muren, hekken, elektrische draad en prikkeldraad. © Gert Bruininkx

Bescherming, het kernwoord van de internationale vluchtelingenwetgeving. Het recht op bescherming wanneer je land van herkomst dit niet meer kan of wil voorzien. Het recht op bescherming tegen vervolging omwille van je etniciteit, je geloof, je nationaliteit, je lidmaatschap van een sociale groep of je politieke overtuiging.

Bescherming. Rijke, arme, zwarte, gekleurde en blanke Zuid-Afrikanen. Allemaal zijn ze op zoek naar bescherming.

Een wijk in Pretoria is gemakkelijk te omschrijven: muren, hekken, elektrische draad en prikkeldraad. Muren om zich te beschermen tegen een alomtegenwoordige criminaliteit. Armed response is de favoriete muurdecoratie. En als het donker is, zijn de nachtwakers de enigen die te vinden zijn op straat, naast een verdwaalde Belg misschien, die gewoon een avondwandelingetje doet.

Bescherming. Bart De Wever verkondigde tijdens het openingscollege politicologie aan de UGent dat België haar culturele beschaving moet verdedigen, de buitengrenzen moeten dicht. Fort Europa haar deuren stonden even open en landen begonnen voor het eerst sinds de oprichting van de Schengenzone na te denken over grensbeveiliging. Niet dat we geen muren bouwen. Maar deze staan ver weg van België, aan de Europese buitengrenzen.

Bescherming. De naam van de Unit binnen het VN-Vluchtelingenagentschap (UNHCR) waar ik stage loop. Het werk bestaat eruit de rechten van vluchtelingen en asielzoekers in Zuid-Afrika te beschermen. Op de vlucht voor vervolging en oorlog en op zoek naar bescherming komen ze bij ons aankloppen. Op één dag passeren er vluchtelingen, asielzoekers, economische migranten en journalisten. Wij moeten mee bepalen wie wat is. Niet begeleide minderjarigen, ouders, grootouders, broers en zussen, alleenstaande mannen en vrouwen en hele families. Waar ze naar op zoek zijn? Dat is de vraag die ik hen moet stellen. Waar kan de UNHCR hen bij helpen? Bescherming. En een ticketje naar de VS als dat mogelijk is. 

Solidariteit

Bescherming. De huidige Zuid-Afrikaanse grondwet beschermt zoveel rechten en vrijheden dat als je in het Apartheidsmuseum een poging doet ze volledig te lezen je een kwartier kwijt bent. De Zuid-Afrikaanse Refugees Act beschermt vluchtelingen en asielzoekers naar voorbeeld van de Conventie van Genève van 1951. Maar tussen wet en praktijk staan nog vele muren.

Veel Zuid-Afrikanen krijgen vandaag de kans niet om solidair te zijn.

Mensen kunnen solidair zijn als ze de kans krijgen om solidair te zijn. Vandaag krijgen veel Zuid-Afrikanen die kans om solidair te zijn niet. Geen werk, geen vooruitzicht op werk, geen onderwijs, geen weg uit de townships en geen ondernemingsgezindheid. Zuid-Afrikanen worstelen nog elke dag met hun relatie tegenover elkaar en tegenover de staat. De Apartheidsstaat was een verzorgingsstaat die heel goed zorgde voor dat kleine deeltje van de bevolking.

Na de Apartheid viel deze verzorgingsstaat weg. En vandaag is ze er voor de rest ook nog niet. Hoe moeten Zuid-Afrikanen dan zorgen voor dat nieuwe kleine deeltje, dat deeltje dat er allemaal niets mee te maken heeft?

Een solidaire overheid en een niet solidaire samenleving? Dat is niet het beeld dat ik krijg. Een gapende kloof tussen wat de overheid en de publieke opinie wilt? Ja dat is er wel. De berichten die hier doorsijpelen vanuit het verre Europa vertellen hetzelfde verhaal. Toegang tot onderwijs en de gezondheidzorg voor vluchtelingen en asielzoekers? De wet zegt ja. Kunnen ze er allemaal van gebruik maken? Nee. Toegang tot onderwijs en gezondheidzorg voor alle Zuid-Afrikanen? De wet zegt ja. De realiteit zegt nee. 

Criminaliteit

Criminaliteit. Iedereen in Zuid-Afrika is slachtoffer van criminaliteit. Op straat ben je potentieel slachtoffer van zakkenrollers. Je auto is potentieel slachtoffer van inbraak. Als chauffeur ben je een doelwit voor hijacking en smash-and-grab. Als vrouw moet je uitkijken voor huishoudelijk geweld en verkrachting. Als crimineel moet je uitkijken voor corrupte politie.

Als ik thuiskom van mijn stage kruip ik achter mijn muur en zoek ik bescherming.

Dus als een Somalische vluchteling binnenkomt en vertelt dat zijn winkel, die ook dienst doet als woonplaats voor zichzelf en zijn vrouw en vijf kinderen, voor de zevende keer is overvallen, kunnen wij een aantal dingen aanbieden, voornamelijk advies, maar geen bescherming. Want zijn verhaal is niet uitzonderlijk. Want dit is Zuid-Afrika.

Bescherming. Als ik thuiskom van mijn stage kruip ik achter mijn muur en zoek ik bescherming. Niet als vluchteling, niet als blanke Zuid-Afrikaan en niet voor de bescherming van mijn Belgische culturele beschaving.

Ik probeer mijn visie op dit land te beschermen. Een land waar mensen lachen en zingen. Waar nog zoveel moet gebeuren, maar ook zoveel nog kan gebeuren.

En de gedachte dat de Regenboognatie, wat Zuid-Afrika vandaag niet is, wordt wat ze moet zijn. Een plaats waar Zuid-Afrikanen, vluchtelingen, asielzoekers, economische migranten, toeristen en misschien zelfs deze Belg zich thuis kunnen voelen. Binnen en buiten de muren.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Stagiair in Zuid-Afrika

    Gert is historicus en volgt momenteel het Postgraduaat Internationale Samenwerking Noord/Zuid van hogeschool VIVES en HOWEST te Kortrijk. Na jaren van nachtelijke pseudo-academische &lsqu

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.