Nepal: let vooral niet op de naschokken…

Ik vertrok thuis in de nacht van zondag 26 april, en reisde op een stop-start-manier naar Kathmandu.

Door de kleine omvang van de luchthaven van Kathmandu, de vele onderbrekingen door naschokken, het grote aantal toeristen dat vertrekt en een even groter aantal hulpverleners dat het land binnenstroomt, zijn de vluchtschema’s bijzonder lukraak en veranderlijk geworden.

Maar ik had geluk. Na amper 24 uur wachten in Delhi, kon ik al snel het team van Artsen Zonder Grenzen in Kathmandu vervoegen.

Omdat ik ’s nachts toekwam, was het moeilijk om door het raampje van de taxi de schade in de stad in te schatten, maar ik was opgelucht toen ik de silhouet van vele hoge gebouwen tegen de nachtelijke hemel ontwaarde. We reden een aantal keer langs ineengestorte muren en in elkaar gezakte gebouwen, maar over het algemeen waren de wegen (of toch die die wij namen) berijdbaar.

Hartverscheurende details

De volgende dag, terwijl ik opnieuw door de stad reed, werden een aantal hartverscheurende details duidelijker. Slechts één op de tien winkels was open, de andere potdicht – hun eigenaars, wie weet waar? Gewond? Op zoek naar familieleden in het platteland?

‘Er is iets heel storends aan het feit dat je zo intiem en opdringerig in iemands huis kan binnenkijken – de plots verstoorde levens, te zien in de voorwerpen die achtergelaten werden.’

Over het algemeen heeft de stad alles goed doorstaan – of toch de modernere en meer welvarende delen. Zoals steeds bij een ramp zijn het de armen die het meest te lijden hebben. Aan de voet van een Boeddhistische stupa op een rond punt, is een dorp van zeildoeken ontstaan; ganse families die ofwel hun huis kwijt zijn, of te getraumatiseerd en te bang van nieuwe bevingen om terug te keren naar hun huizen.

Nog meer ontheemde mensen zie je in alle open ruimtes doorheen de stad. De oudere stenen huizen vertonen scheuren, kapotte daken, ineengestorte muren. We reden langs een gebouw dat eruit zag alsof een enorme hand een stuk externe muur had weggehaald, waarbij de binnenkamers plots zichtbaar werden, zoals bij een bouwvallig poppenhuis.

Er is iets heel storends aan het feit dat je zo intiem en opdringerig in iemands huis kan binnenkijken – de plots verstoorde levens, te zien in de voorwerpen die achtergelaten werden – een dubbel bed dat zielig uit een gapende derde verdieping hangt – een verlaten tafel en een stoel in de kamer ernaast. Zo vele kostbare persoonlijke voorwerpen die mensen nog steeds niet durven ophalen.

Toen we later die dag opnieuw langs reden, had een kleine groep mensen zich verzameld onderaan het gebouw; de stenen hoop was een beetje hoger geworden, en er lag een met stof bedekt lichaam van een man bewegingloos aan de voet. Hij had het risico gelopen zijn eigen huis binnen te gaan.

Mengeling

De teams van Artsen Zonder Grenzen in Nepal zijn een grappige mengeling van buitenlanders die in Nepal op vakantie waren, de aardbeving meemaakten, en bleven om te helpen, van super-ervaren AZG-veteranen, die hier waren om een internationale opleiding voor te bereiden, en van anderen, die alles lieten vallen en op vliegtuigen sprongen om hulp te bieden.

Het laatste project van Artsen Zonder Grenzen in Nepal sloot de deuren in 2011. Gelukkig hebben we nog steeds een actief netwerk van Nepalezen, zowel in de hoofdstad als in de meer afgelegen gebieden, van wie er velen opnieuw voor ons kwamen werken. Dit is van onschatbare waarde, en zorgde ervoor dat we heel snel aan de slag konden. De sfeer in het team is vriendschappelijk, en super-energiek.

Geen Haïti

Het overweldigende gevoel dat bij het team heerst, is er een van opluchting. Vele Artsen Zonder Grenzen die hier zijn, werkten ook in Haïti na de aardbeving, en hoewel er veel gelijkenissen zijn, zijn de schade en het dodental hier toch beperkter.

‘Het overweldigende gevoel dat bij het team heerst, is er een van opluchting.’

Dat heeft verschillende redenen. De belangrijkste reden was het moment van deze aardbeving: het was overdag, zaterdag, en het regende niet. De mensen bevonden zich buiten in de openlucht, en er waren geen kinderen in de ineengestorte scholen.

Stel je voor dat dezelfde beving 24 uur eerder had plaatsgevonden, op een regenachtige weekdag.

Er zijn al nieuwe bevingen geweest. De naschokken zijn helemaal normaal, en zijn beperkt in vergelijking met de oorspronkelijke schok van 7.8 op richterschaal. En hoewel ze even je hart doen omslaan, zorgt elke trilling bij de lokale bevolking voor flashbacks en de schrik dat er nog een “grote” aankomt. Voor iemand die hier pas is, is het gewoon een soort gerommel, zoals een vrachtwagen die buiten voorbij rijdt, iets wat je bewustzijn nauwelijks registreert. Ik sliep zelfs door de grootste een paar nachten geleden.

Bezaaid met uitdagingen

Nu voeren we evaluaties uit in afgelegen gebieden, en zetten we medische hulpposten neer. We proberen te gaan waar niemand anders gaat. Dit soort werk in dit soort gebied is bezaaid met uitdagingen. Extreme geografie en onbegaanbare wegen maken alle transport, behalve per helikopter, uit de stadsvallei onmogelijk; extreme weersomstandigheden, de kans op verdere landverschuivingen en hoogtezieke zorgen ervoor dat wanneer we dorpen bereiken, het werk erg risicovol is, en omdat de dorpen erg klein en verspreid zijn, zijn er dagelijks verschillende trips en evaluaties nodig.

De helikopterteams (met een dokter, verpleegkundige, een verpleegkundige voor psychologische steun en een expert in water en sanitair) slaagden er de voorbije twee dagen in om in totaal 18 verschillende plaatsen te bezoeken, waarbij ze de dringende noden in elk dorp snel evalueerden en in totaal 80 mensen behandelden voor wonden en infecties. Terwijl ik dit typ, delen ze ook dekens en materiaal uit om schuilplaatsen te bouwen, en morgen zal het mijn beurt zijn om met de helikopter op stap te gaan, omdat de teams in beurtrol werken om uitputting tegen te gaan.

Goed om hier te zijn

Tot nu toe, belemmerd door een gebrek aan beschikbare helikopters, heb ik mezelf wat in toom moeten houden en gewoon gedaan wat nodig is – met lokale afnemers op zoek naar logistiek materiaal, helpen met de enorme taak om de 15 ton medische voorraad die is toegekomen klaar te maken voor gebruik – en nog veel meer.

‘De prachtige, pittige mensen van dit ongelofelijke land zijn nog steeds even prachtig.’

Gek genoeg dacht ik dat het gebrek aan contact met de patiënten frustrerend zou zijn – en op sommige manieren is het dat ook, maar anderzijds is het gewoon goed om hier te zijn en te doen wat nodig is.

En het volstaat om te zien hoe het land waar ik van houd zich samenraapt – mensen in de straat kopen, verkopen, leven en lachen nog steeds; opruimteams maken menselijke kettingen om puin te ruimen en straten te heropenen – de prachtige, pittige mensen van dit ongelofelijke land zijn nog steeds even prachtig.

Gekneusd en gehavend misschien, maar ongebroken.

Lees hier meer over het werk van Artsen Zonder Grenzen in Nepal.