Opgejaagd wild

Wie in Congo met de wagen reist, weet dat hij zich blootstelt aan de stropers van de weg.

  • Met een escorte van gewapende parkwachters hoeven we ons geen zorgen te maken over wegpolitie. Zonder hen daarentegen...

Nog helemaal onder de indruk van de vredige taferelen bij de gorillafamilie de dag voordien, was het met erg gemengde gevoelens dat we terugkeerden naar de mensenwereld.

We hadden die ochtend in de Mikeno Lodge nog kennis gemaakt met Gilly Thornycroft die verteld had waar Virunga Alliance mee bezig is, en ze had ons ten stelligste aangeraden een bezoekje te brengen aan een waterkrachtcentrale in aanbouw langs de weg naar de grenspost van Bunagana. Het zou maar een omweg van enkele kilometer zijn.

De grote bottleneck bij uitstek voor de optimalizering van landbouwketens is inderdaad de toegang tot duurzame energie in landelijke gebieden, dus een samenwerking met ICCN en Virunga Alliance rond deze centrale kwestie houdt de belofte in van een reële win-win.

Op het rond punt van de afslag van de weg naar Bunagana stond een hele ploeg roulages. Dat zijn de mannen en vrouwen van de wegpolitie, in felgele hemden en met schelle fluiten, berucht om hun gebrek aan genade en om hun creativiteit bij het bedenken van wegboetes. De grootste onder hen sprong midden op de weg met de rechterarm omhoog en begon fanatiek te blazen op zijn oorverdovend mondinstrument. Ik gebaarde dat ik naar rechts moest, richting Bunagana, hij gebaarde dat ik naar rechts moest en tot stilstand moest komen.

Blinkende oogjes

Aan de papieren ontbrak uiteraard van alles. Geen wegenvignet, geen toelating om gefumeerde ruiten te mogen hebben (de achterruiten van de gehuurde Rav4 waren gefumeerd), geen aangiftebewijs van de gestolen nummerplaten (die diefstal, had de eigenaar van de wagen me verzekerd, staat geregistreerd en aangezien er al geen tien maanden nog nieuwe nummerplaten uit Kinshasa zijn aangekomen kan niemand je daarvoor een boete geven) en bovendien had ik een internationaal rijbewijs (geldig weliswaar, maar wie een verblijfsvergunning in Congo heeft moet ook een Congolees rijbewijs hebben). De oogjes van de politieman blonken. Die komen er zeker niet voor minder dan 100$ onderuit, hoorde ik hem tegen zijn collega zeggen, en hij verdween met mijn papieren naar zijn baas die alles van aan de rand van de weg had gadegeslagen.

Ik bekeek mijn zoon Boris naast me, zonder woorden, trok mijn wenkbrauwen op, haalde diep adem en stapte uit. Als een politieman met je papieren verdwijnt, dan weet je hoe laat het is.

Ze stonden in een groepje van vier geelhemden mijn boordpapieren te analyseren. ‘Heren’, begon ik, ‘mag ik even uw aandacht? En ook uw redelijkheid? Kijk, ik heb een afspraak met de ploeg van de Merode op enkele kilometer van hier en het is de bedoeling dat we samen gaan bespreken op welke manier we de ontwikkeling van deze regio een flinke duw in de rug kunnen gaan geven. We moeten daarvoor dus investeerders aantrekken om de landbouwindustrie van de grond te helpen krijgen, maar eerlijk, als jullie elke beweging over de weg zo moeilijk gaan maken, dan vrees ik dat jullie het omgekeerde effect zullen bereiken: de investeerders zullen wegvluchten uit Congo en liever in Rwanda of Oeganda gaan investeren, en in Congo zal niets veranderen. Als het dat is wat jullie willen, doe dan vooral zo verder, maar het zou me toch verwonderen moest jullie overheid jullie evalueren op jullie capaciteit om goedmenende burgers het leven zuur te maken.’

Als de nood het hoogst is…

Ik mocht mijn verhaal nog drie keer opnieuw vertellen. Intussen hoorde ik hen optellen hoeveel ze me uiteindelijk zouden opleggen als boete. Eén van hen vond dat als ik effectief in Congo werkte, dat ze dan wel wat milder mochten zijn, maar een andere was van oordeel dat met het vooruitzicht van Bonana je toch zulke kans niet kon laten liggen. Uiteindelijk kwam ik er helemaal niet meer aan te pas, terwijl de deliberaties naar een hoogtepunt leidden. En dan gebeurde er plots iets totaal onverwachts.

In mijn linkerooghoek zag ik een pick-up vol gewapende politiemannen snel komen aanrijden, bruusk stoppen, ze sprongen uit de wagen en gingen meteen in stelling staan, hun wapen in de aanslag. Een fractie van een seconde later volgde aan mijn rechterkant een militaire wagen, waarvan de opzittenden in een oogwenk de andere helft van het rond punt vakkundig hadden bezet, daarbij zorgvuldig een doorgang latend voor een witte Landcruiser. Die naderde tot op drie meter, de deuren zwaaiden open, een cameraman filmde meteen een personage dat zich naar het midden van het rondpunt begaf en er vol verve een interview begon weg te geven.

Ik zag het wit van zijn ogen maar hij negeerde me straal. Ik herkende hem meteen, Julien Paluku Kahongya, de gouverneur van de provincie Noord-Kivu.

De roulages waren minstens even verrast als ikzelf. Het duurde enkele tientallen seconden eer de situatie tot iedereen was doorgedrongen. Eén van de roulages kwam naar me toe, overhandigde me de boordapieren en maakte een gebaar van ‘scheer je weg’.

Dat moest hij geen twee keer doen. Ik stapte zo normaal mogelijk terug naar de wagen, zag dat ook daar overal militairen met over de borst gekruiste kogelbanden hadden stelling genomen. Boris slaakte een zucht van opluchting. ‘Wat is dit allemaal, man? Ik dacht dat ze jou kwamen ophalen!’. ‘Ik vertel het je zo dadelijk wel’, zei ik gauw. Eerst hier wegraken. We gaan niet meer naar de centrale, want dan moeten we weer hierlangs en nemen ze ons toch nog te grazen.’

Het interview duurde niet lang. De wapendragers sprongen weer in hun wagens en het konvooi van de gouverneur zette zich met kriepende banden opnieuw in beweging, richting Goma. Ik draaide onze wagen vliegensvlug 180°, sloot aan bij het konvooi, en terug op het rondpunt sloeg ik aan hoge snelheid de richting Butembo in.

Nagellatten

We haalden opgelucht adem. Wat een ongelooflijk toeval dat die gouverneur ons zo onbewust uit de klauwen van de wegpolitie had gered! Maar amper enkele kilometers verder, bij het binnenrijden van Kiwanja, zagen we alweer drie roulages staan. Deze keer hadden ze over de hele breedte van de weg houten latten gelegd met daarin opgerichte kepernagels. Ik had geen keuze, ik moest wel stoppen.

De politieman die op ons afstapte had een groot verband op zijn rechtervoorhoofd. ‘Ocharme, mijn goede man’, begon ik, ‘wat heeft jou toch zo toegetakeld?’. ‘Ach padiri’, antwoordde hij zuchtend, ‘dat komt door een brommerongeluk’. Het gebeurt heel frequent dat mensen in mij een priester zien, en ik moet toegeven dat ik daar in sommige omstandigheden wel eens durf misbruik van maken.

‘Mijn zoon, toch, wat kan het leven van een roulage hard zijn, moet jij nu echt in dergelijke omstandigheden hier zo staan je werk te doen? Pole sana.’

‘Dank u padiri, voor uw begrip. Wacht even, ik maak gauw snel even de barrière voor u open.’

‘Dank u, mijn zoon’, zei ik nog, maar dat was voorbarig, want zijn overste kwam verontwaardigd naar ons toe gestoven. ‘Man toch, wat doe je? Ik heb je de papieren niet zien opvragen en toch laat je die wagen door? Dat kan je niet maken!’.

Terwijl de beiden heren met elkaar in de clinch gingen, draaide een derde één van de twee nagellatten opzij om het linkerbaanvak vrij te maken voor een taxibusje. Ik aarzelde geen moment en stuurde onze wagen mee in zijn kielzog. Ik zag de roulages in mijn achteruitkijkspiegel beteuterd blijven staan.

Genoeg

Amper een kilometer verder, in het stadscentrum van Kiwanja, stapte alweer een arm der wet fluitend op ons toe, met aandrang wijzend naar de straatkant. Ik had er nu wel genoeg van. Ik liet mijn richtingaanwijzer pinken, week uit naar de aangewezen plaats, maar toen hij plaats maakte, in de waan dat ik ging stoppen, gaf ik onverwacht plankgas. Zijn hysterisch gefluit drong nog amper tot me door.

Boris bekeek me met opengesperde ogen. ‘Niets van aantrekken’, stelde ik hem gerust, ‘iedereen doet dat hier’. Maar ik was even vergeten dat vier kilometer verderop de weg was afgesloten voor de peage van de FONER. ‘Laat me even heel snel die wegentaks gaan betalen, in de hoop dat niemand van de roulages tot hier komt’, zei ik nog. Maar toen ik aan de ambtenaar uitlegde dat ik gehaast was omdat ik een afspraak in Vitshumbi had en ik al te laat was, had hij me geantwoord: ‘kijk, van mij hoef je geen taks te betalen als je maar tot Vitshumbi gaat, ik laat je zo door, maar ik geloof wel dat je een probleem hebt met die politieman daar buiten, als ik hoor wat hij allemaal over jou vertelt…’

Een roulage was inderdaad opgedoken uit het niets, ziedend van woede, dat geen strafmaat te groot kon zijn voor een blanke die op zulke grove manier weigerde gevolg te geven aan de instructies van de legitieme overheid, man, man, man, dat zouden ze voelen,…! Ha, zomaar een controlepost voorbij rijden, een opgestoken arm negeren! Oh, oh oooooh!

Ik negeerde hem straal, stapte de wagen in en reed tot voor de barrière. ‘De verantwoordelijke van FONER heeft me toestemming gegeven om zonder betaling door te rijden, omdat we een bezoek gaan brengen aan de directeur van de viscoöperatie COPEVI te Vitshumbi om verdere samenwerking af te spreken.’

Pathetisch

De politieman haastte zich om naast mijn portier te komen rollen met zijn ogen en in alle toonaarden duidelijk te maken waarom we van hieruit geen stap meer zullen verzetten zonder ons eerst voor een rechter te verantwoorden. Gretige toeschouwers dromden van alle kanten samen. Ik verhief mijn stem.

‘Wij werken al verschillende jaren samen met de vissers van het Edwardmeer om het visbestand op peil te houden en er toe bij te dragen dat de visbestanden niet worden vernietigd, zodat de bevolking toegang blijft hebben tot hoogwaardig en betaalbaar eiwit in hun voeding. Door drie verschillende controles van de wegpolitie op enkele kilometer afstand hebben we nu al anderhalf uur vertraging opgelopen’, overdreef ik pathetisch. ‘Voor jullie, Congolezen, heeft dat geen betekenis, maar wij Westerlingen vinden het wel belangrijk om respect voor onze werkrelaties ook te uiten onder de vorm van respect voor hun tijdsgebruik. Als de roulage zo graag een negatieve naam krijgt, doe dan maar zo verder. Maar reken erop dat ik verslag zal uitbrengen bij mijn ambassade, bij de minister van visserij van de provincie en van de nationale regering en bij de financiers van de regio. En je moet dan ook niet verwonderd zijn als die mensen door den duur Congo vermoeid de rug gaan toekeren.’

Ik hoorde de toeschouwers mijn betoog herhalen in het Swahili. Ze wilden er zeker van zijn dat de roulage het zou begrepen hebben. Ik zakte terug in mijn chauffeurszetel, want tijdens mijn betoog was ik met hoofd en schouders door het zijraam gaan hangen. Het werd een gesprek van allen tegen één. De man van de FONER gaf me haast ongemerkt een wenk, draaide de barrière open, we stoven er meteen door en gaven de roulage het nakijken.

Snel

Als we later in Butembo aankwamen en ik op internet de actualiteit wat kon bijlezen, begreep ik beter wat er op het rond punt naar Bunagana precies was gebeurd. Julien Paluku had tijdens zijn rondgang in de provincie (en wie weet uitgerekend op die plaats en op dat moment) aangekondigd dat hij de strijd zou aanbinden tegen alle wegversperringen die vredelievende burgers hinderen in hun vrije beweging. Nooit eerder in mijn leven heb ik zo snel kunnen genieten van een beleidsmaatregel van een overheid.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.