Ouagadougou: de tijdbom tikt

Over een flinke week trekken de Burkinabè alweer naar de stembus. De gemeenteraadsverkiezingen van 22 mei krijgen internationaal veel minder weerklank dan het geval was voor de presidents- en parlementsverkiezingen van 29 november 2015. Nochtans is de inzet ervan alles behalve onbelangrijk. Voor het eerst krijgen de gemeenten, jarenlang in de greep van Blaise Compaore en zijn CDP, de kans om zich uit te spreken. 

  • verkiezingsaffiches De verkiezingsaffiches zijn terug in het straatbeeld verkiezingsaffiches

Roch Kabore mag dan wel overtuigend winnaar van de presidentsverkiezingen zijn geworden, of zijn partij (MPP) ook de gemeenteraadsverkiezingen naar zich toe kan trekken, is nog maar de vraag. Tijdens de parlementsverkiezingen al bleek dat het gewicht van zijn grootste uitdager (de UPC van Zephirin Diabré) én dat van de voormalige meerderheidspartij (CDP) stevig kon doorwegen. Die verhoudingen zorgden er overigens voor dat het vormen van een evenwichtige regering wel wat tijd kostte, en dat een aantal kleinere partijen onverwacht kleur bekenden om de parlementaire meerderheid onder leiding van MPP mogelijk te maken.

Is de CDP toch terug?

De impact van de electorale code van 7 april 2015 is op de lagere politieke échelons veel minder voelbaar dan ze dat was op het presidentiële niveau. Die code bevat onder meer een verbodsbepaling voor de politici die openlijk de wetswijziging van het Artikel 37 (dat nog een termijn Blaise mogelijk zou hebben gemaakt) hebben ondersteund. Ook op het lokale niveau zijn daardoor een aantal politici onverkiesbaar maar het effect van de maatregel is minder voelbaar. Het verbod op het uitdelen van bankbiljetten, zakken rijst of gadgets is in de maar matig ontsloten provincies bovendien niet echt controleerbaar. Het is ook niet onmogelijk dat de CDP toch voor verrassingen zorgt. Er is bij de meerderheidspartij van weleer in elk geval nog altijd geld en veerkracht genoeg voor een intensieve campagne, zowel op het platteland als in de verschillende wijken van de hoofdstad.

Spijt

Meer dan eens betrap ik mezelf op pessimisme, en dat is bij de mensen om me heen niet anders. Het tanen van de hoop na de volksopstand en de lang niet perfecte maar op zijn minst zeer ondernemende en bij tijden visionaire transitieregering, doet elke dag pijn. Steeds vaker hoor en lees ik mensen die zeggen dat ze spijt hebben van hun stem, toen in november. Dat ze dachten voor een vaste waarde met nieuwe ideeën te hebben gekozen. Dat de ontgoocheling over het gebrek aan actie en over het eenvoudig meer van hetzelfde niet groter had kunnen zijn.

Schitterend in afwezigheid

Toegegeven, de randvoorwaarden maken het Roch en zijn regering niet altijd makkelijk. Er is handenvol werk op bijna alle fundamentele niveaus. Maar bij intussen al twee maanden lang temperaturen tussen 40 en 45 graden, zoveel slapeloze nachten door het gebrek aan stroom, lange dagen zonder water (in het restaurant kregen we zes dagen op rij geen enkele druppel water uit de kraan) en de groeiende ergernis over de manier waarop die problemen (niet) worden aangepakt, is vooral Ouagadougou een tijdbom die tikt. Roch zelf schittert in afwezigheid, én in buitenlandse vertegenwoordiging, dat is ook waar: onlangs nog op de koffie bij de koning van Saoedie-Arabië versierde hij een hoop financiële steun voor Burkina Faso, in ruil voor een meer ‘strategische inzet’ van de Burkinabè troepen.

Niet-burgerzin

Het is bovendien opvallend hoe het gebrek aan een duidelijke autoriteit op het hoogste niveau zorgt voor een explosieve toename van wat in het Frans zo mooi incivisme heet – ‘niet-burgerzin’. Verkeersregels hebben nooit gefloreerd in Ouagadougou maar de voorbije maanden zijn alle records gebroken. Deze week nog reed een moto een politieagent zodanig van de baan dat die ernstig gewond en in coma moest worden afgevoerd. Om de haverklap doen burgers bovendien recht gelden naar eigen goeddunken… De bus die in een dorp in het oosten een kind aanreed, werd binnen de muren van de gendarmerie in brand gestoken door woedende bewoners. De dood van een jonge vermoedelijke dief in de cel in de provinciestad Dedougou leidde tot een aanval op de gendarmerie en de vernietiging van de huizen van individuele gendarmes, alweer door verhitte burgers.

Le chef suprême des koglweogo

En dan zijn er nog de koglweogo, die elke week wel een paar keer van zich laten horen. Nu eens kidnappen ze het vriendinnetje van een vermoedelijke dief om hun prooi op het spoor te komen, dan weer slaan ze een andere vermoedelijke dief zo hard dat hij aan zijn verwondingen bezwijkt. Ze krijgen voor hun ‘efficiënte aanpak’ applaus van een groot deel van de bevolking en ze opereren onder het stilzwijgend goedkeurend oog van de minister van veiligheid Simon Compaore. Die liet zich enkele weken geleden genoegzaam tot chef suprême van de koglweogo kronen. Omkadering, mensenrechten, een eerlijke justitie voor iedereen? Het zal hem blijkbaar ook maar worst wezen.

Juridisch débacle

Helemaal wraakroepend is het complete débacle van het gerechtelijk apparaat. De transitie had er een stevig begin aan gemaakt, aan een onafhankelijke justitie. Na vele jaren was het dossier van het Hooggerechtshof uit de schuif gehaald, en dat maakte de inbeschuldigingstelling van Blaise Compaore mogelijk. Een internationaal aanhoudingsbevel volgde. Begin januari, net na het aantreden van Roch, kwam er ook een aanhoudingsbevel tegen Guillaume Soro, de parlementsvoorzitter van Ivoorkust die ernstig wordt verdacht van medeplichtigheid aan de staatsgreep van Diendere in september 2015. Dat moet het moment zijn geweest waarop Roch besefte dat zo’n onafhankelijke justitie hem slecht uit kwam. Een rel met buurland en strategische partner Ivoorkust kan hij missen als kiespijn; het volle daglicht op zijn eigen bezwaarde politieke geschiedenis en zijn jarenlange partnerschap met Blaise Compaore eveneens. Hij haastte zich dan ook om aan zijn ambtsgenoot in Ivoorkust en aan de wereld te laten weten dat hij de voorkeur gaf aan ‘een diplomatieke regeling’ van de kwestie Soro.

Verontwaardiging groeit

Sindsdien werd in de coulissen de druk op de militaire justitie stap voor stap opgevoerd. Eind april nam het Hof van Cassatie de beslissing om de aanhoudingsbevelen tegen Compaore en Soro te annuleren, omwille van procedurefouten. Een annulering mag dan wel verschillen van een opheffing (de nieuwe aanhoudingsbevelen, in lijn met de procedure, liggen al op tafel maar van een uitvaardiging is voorlopig geen sprake) maar als symbolische stap terug, zowel in de zaak van de staatsgreep als in de zaak van de moord op Thomas Sankara, kan het tellen. Toen een aantal hooggeplaatste militairen door de onderzoeksrechter werden opgeroepen voor verhoor en daar geen gevolg aan gaven, reageerde Roch niet. Nochtans is hij behalve president ook opperbevelhebber van het leger en nochtans staan zelfs hooggeplaatste militairen niet boven de wet. Nog gortiger werd het toen vorige week de betrokken onderzoeksrechter bedankt werd voor bewezen diensten. Daar hoorde geen enkele officiële verklaring bij maar hij zou teveel ‘ernstige fouten’ hebben gemaakt (lees: hij nam het net iets te ernstig met justitie). De verontwaardiging in de société civile en ook bij de beroepsorganisaties van magistraten groeit zienderogen.

Orde op zaken stellen

En het geloof in de kracht van de democratie? Dat vaart er – aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen – niet bijzonder wel bij. Meer dan eens hoorde ik mensen flirten met het idee van een staatsgreep, ‘om eens goed orde op zaken te stellen’. Het is wellicht niet de meest constructieve oplossing maar zo’n staatsgreep is niet helemaal ondenkbaar. De militaire justitie wordt gesteund door de grote en groeiende jonge garde in het leger. Het is die jonge garde die zich in september vorig jaar heeft verenigd – tegen de orders van hun hiërarchie in – om de staatsgreep van Diendere neer te slaan. De manoeuvres van Roch zijn daarom ook een gevaarlijke uitdaging aan hun adres.

Mijn man postte onlangs nog op Facebook de gedachte die velen met hem delen: Je suis sombre et j’ai mes raisons. A cette allure combien d’insurrections suffiront à ce pays pour se relancer?

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Sociaal ondernemer in Burkina Faso

    Mien De Graeve verhuisde in september 2012 naar Burkina Faso. Ze werkte er een jaar lang als vrijwilliger voor het online microfinancieringsplatform Zidisha.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.