Persvrijheid in Vietnam

MO* schonk al eerder aandacht aan de Internationale Dag voor de Persvrijheid in het dossier ‘Persvrijheid bedreigd’.

Terecht wordt hierin de toenemende overheidsrepressie genoemd, die vaak onzichtbaar blijft.

Vanuit Vietnam schrijf ik als Wereldblogger voor MO* noodgewongen onder een pseudoniem. Persvrijheid is op z’n zachts gezegd namelijk een gevoelig onderwerp in mijn nieuwe thuisland.

Communistisch één-partij-systeem

De Socialistische Republiek Vietnam is een communistisch land met een één-partij-systeem. Het biedt naast prachtige rijstvelden en lekker eten ook een van de meest barre omstandigheden voor de media.

De autoriteiten wenden zowel juridische mechanismen als fysieke intimidatie aan om ‘kritische’ journalisten te straffen en intimideren. De controle van De Partij is immens: de toegang tot websites en sociale media wordt begrensd en de vrijheid van meningsuiting ernstig beperkt. Er was op 3 mei dus zeker geen reden voor een feestje.

De controle van De Partij is immens.

Hoewel de Vietnamese grondwet formeel vrijheid van meningsuiting erkent, verbiedt het Wetboek van Strafrecht alle vormen van communicatie die kritisch is tegenover De Partij. De definitie van ‘kritiek’ is echter vaag en open voor interpretatie, waardoor het onduidelijk is wat precies is toegestaan en wat niet. 

Ondanks de ambiguiteit worden op grond van dit Wetboek op regelmatige basis arrestaties en claims gedaan door de Vietnamese regering. Onder meer op grond van:

• Artikel 88, dat de verspreiding van ‘anti-staatspropaganda’ verbiedt;
• Artikel 79, dat activiteiten gericht op ‘het omverwerpen van de staat’ verbiedt;
• en in toenemende mate op grond van artikel 258 , dat ‘misbruik van democratische vrijheden om staatsbelangen te ondermijnen’ verbiedt.

Als gevolg van de strenge censuur en immense controle door de Partij zijn Vietnamezen over het algemeen erg op hun hoede. Men spreekt liever niet over politiek, uit angst voor repercussies van hun communistische regering.

Internetcensuur naar een nieuw niveau

Veel ruimte voor het publiekelijk uiten van kritiek op het beleid van de regering is er sowieso niet. De Partij heeft namelijk alle traditionele media, zoals kranten en televisie, in handen.

Daarnaast wordt het Internet – dat wordt gezien als een gevaarlijk tegenwicht voor de traditionele Vietnamese staatsmedia – zwaar gecensureerd. In 2013 brachten de autoriteiten de censuur naar een nieuw niveau. Er werd een wetsvoorstel ingevoerd dat burgers verbiedt om nieuws te delen op blogs en ​​sociale media, zoals Facebook en Twitter.

Sindsdien mogen Internetgebruikers in Vietnam enkel persoonlijke informatie delen via deze sites.

Vietnam is ‘s werelds tweede grootste gevangenis voor bloggers en Netizens.

Overtreders van deze regels worden gestraft. Vietnam is ‘s werelds tweede grootste gevangenis voor bloggers en Netizens. China loopt wereldwijd nog steeds op kop, maar in de afgelopen jaren heeft Vietnam de controle op informatie zo ver aangescherpt dat het land langzamerhand haar grote broer inhaalt.

Routinematig worden bloggers en dissidenten in Vietnam gevangen gezet voor ‘kritiek’ op het regime. Volgens de Internationale Federatie voor Mensenrechten (FIDH) werden er in 2014 minstens twaalf bloggers en mensenrechtenactivisten gevangengezet samen met zo’n tweehonderd politieke gevangenen. Dit is het hoogste aantal in de Zuidoost-Azië.

Ondanks deze beperkingen en de voortdurende intimidatieacties op Netizens, blijft het internet een van de weinige plaatsen voor afwijkende meningen in Vietnam.

Vietnam heeft een goede internetverbinding en het gebruik van sociale media en smartphones is groot en groeit sterk.

De populariteit van Facebook

Zoals bijna overal elders ter wereld is Facebook ook in Vietnam de dominante sociale netwerksite. Inmiddels heeft een derde van de totale bevolking (van 9 miljoen) en 94 % van de internetgebruikers een account. Het gebruik groeit bovendien nog steeds erg snel.

Ironisch genoeg zou de populariteit van Facebook het gevolg kunnen zijn van de intense mediacontrole door de overheid. Omdat De Partij alle media beheert en onderwerpt aan zware richtlijnen, gaan veel burgers op zoek naar andere nieuwsbronnen die minder staatspropaganda bevatten. Sociale media zijn om deze reden erg aanlokkelijk.

Verandering op komst?

De afgelopen tien jaar heeft de internationale gemeenschap veel kritiek geuit op de beperkte persvrijheid in het land. Tot op heden helaas zonder veel effect.

Recent lijkt het er echter op dat dingen zouden kunnen gaan veranderen. Begin dit jaar kondigde minister-president, Nguyen Tan Dung, onverwachts aan dat het ‘niet meer mogelijk is voor het communistische land om sociale media te verbieden’.

In plaats daarvan riep hij overheidsfunctionarissen zelfs op om websites zoals Facebook te omarmen en te gebruiken om ‘de boodschap van de overheid’ te verspreiden.

Het is op zijn minst interessant dat topambtenaren nu worden aangemoedigd om sociale media te gebruiken om met de bevolking te communiceren. Is dit een teken dat De Partij op weg is naar het omarmen van vrijheid van meningsuiting? En betekent dit dat de strenge media-artikelen in het strafrechtelijk wetboek niet langer gelden? Of betekent dit gewoon een toename van de online staatspropaganda?

Routinematig worden bloggers en dissidenten in Vietnam gevangen genomen voor ‘kritiek’ op het regime.

De meeste analisten verwachten echter geen grote positieve sprong voorwaarts. De Economist Intelligence Unit voorspelt bijvoorbeeld dat de Communistische Partij van Vietnam een stevige greep op de macht zal behouden en dat het harde optreden tegen bloggers, dissidenten en andere critici de komende jaren zal doorzetten.

In dezelfde week van de toespraak van de minister-president over sociale media, vond ook de vijfde Mensenrechtendialoog tussen de Europese Unie en Vietnam plaats.

Zoals vele internationale actoren eerder al deden, heeft ook de EU opnieuw haar zorgen geuit over de beperkte vrijheid van meningsuiting, waaronder de internetwetgeving.

Tevens bracht de EU de zorgwekkende situatie van journalisten, activisten, bloggers en hun familie ook naar boven.

Naar aanleiding van deze dialoog, werden – voor zover bekend –helaas geen beloftes gedaan door de Vietnamese delegatie.

Geduld

De tijd zal ons leren of Vietnam bereid is haar strafrechtelijk wetboek aan te passen en te evolueren naar een meer open samenleving.

In de komende jaren zijn in ieder geval meer inspanningen nodig om te zorgen dat het land zich zal bewegen naar een meer inclusieve en open samenleving, waarin internationale mensenrechten worden gerespecteerd.

Tot die tijd blog ik in ieder geval anoniem.

Bronnen: Freedom House 2014 en www.moj.gov.vn.