Toneel opent het debat over gendergelijkheid in Zambia

Door middel van theater het moeilijke thema gender(on)gelijkheid onder de aandacht brengen in Mfuwe, Zambia. Dat is het doel van een groep studenten van de Leuvense organisatie Academics for Development met hun project StudioZambia.    

SEKA brengt het verhaal van leerlingen op het podium           

StudioZambia is het resultaat van een samenwerking met SEKA, een lokale theatergroep, en Project Luangwa, een liefdadigheidsorganisatie die beoogt steun te bieden aan de lokale gemeenschap door zoveel mogelijk te halen uit het toerisme en dat te investeren in onderwijs. Op een van de scholen waar Project Luangwa mee samenwerkt voeren wij - 3 Leuvense studenten aangesterkt door een Nederlandse actrice/zangeres- het curriculum van de in Amsterdam gevestigde organisatie Studio 52nd uit. Dit curriculum beschrijft hoe kinderen met de ‘Playmaking method’ van kop tot staart een eigen theaterstuk kunnen schrijven. Door het toneelstuk nadien te laten opvoeren door professionele acteurs, krijgen zij de kans om te zien dat hun eigen verhaal de moeite waard is om verteld te worden.

Concreet houdt dit in dat wij de leerlingen van de Mfuwe Day Secondary School een lessenreeks hebben aangeboden, waarin zij via allerlei tips leerden hun eigen theaterstuk te schrijven. SEKA (Sensitization and Education through Kundu Arts) zal vervolgens deze theaterstukken opvoeren tijdens de semesterafsluiting op 4 augustus op de school. SEKA is een alom gerespecteerde groep in de gemeenschap die geroemd wordt om het aansnijden van gevoelige onderwerpen zoals HIV/aids, malaria en vervuiling van het milieu.

Opgroeien als een meisje

Naast deze gevoelige onderwerpen gaat StudioZambia de problematiek van gendergelijkheid aankaarten. In Mfuwe worden meisjes in het bijzonder geconfronteerd met problemen die hun gezondheid in gevaar brengt.

In Mfuwe worden meisjes in het bijzonder geconfronteerd met problemen die hun gezondheid in gevaar brengt.

Er zijn veel omstandigheden die het hen moeilijker maakt naar school te gaan; deze problemen kunnen varieren van gedwongen huwelijken op jonge leeftijd, tienerzwangerschappen, seksueel misbruik en geen of weinig toegang tot sanitaire producten waardoor het haast onmogelijk is om tijdens hun maandstonden naar school te gaan. De thematiek van de theaterstukken van onze studenten is daarom: “Growing up as a girl/boy in Mfuwe”. Hiermee trachten we hun stem te laten doorklinken in de gemeenschap.  

In de eerste weken van ons verblijf hebben we via een lessenreeks van 9 lesblokken van telkens ongeveer 2 uur de Playmaking-methode van Studio52nd aangeleerd aan een groep van 14 jongeren. Omwille van het vereiste niveau Engels gaat het om leerlingen uit grade 10 en 11. Aangezien kinderen vaak pas op late leeftijd  (bijvoorbeeld pas vanaf 11 jaar) voor de eerste keer naar school gaan, betekent dit dat de leeftijden van de leerlingen van deze groep zich tussen 15 en 20 jaar bevinden. Er is geopteerd voor een gelijke verdeling jongens en meisjes omdat ze allebei in het debat betrokken moet worden.

Een wolk kan ook een personage zijn

Fantasie ligt niet voor de hand bij de leerlingen

Tijdens de lessen kwam snel naar boven dat het aanspreken van de fantasie niet voor de hand ligt bij de leerlingen. Ze blijven vaak steken bij voorbeelden die ze goed kennen zoals de lokale wildlife of voorbeelden uit hun eigen omgeving. Dat iets zoals een wolk even goed een personage kan zijn, was voor de meesten niet vanzelfsprekend.

Ook wilden ze steeds het juiste antwoord weten op hun vragen terwijl er geen juist of fout bestaat bij het bedenken van eigen creaties. Door gesprekken met lokale onderwijsorganisaties en het zelf bijwonen van enkele lessen kwamen we erachter dat dit komt omdat ze uitsluitend gewend zijn letterlijk over te nemen wat de leerkracht opschrijft op het bord. Er is weinig tot geen ruimte voor eigen inbreng. Een voorbeeld wordt al snel overgenomen of lichtelijk aangepast in plaats van met iets origineels te berde te komen.

Afgelopen vrijdag is ondertussen de laatste hand gelegd aan het script van elk van de 14 leerlingen. De komende 2 weken staan in het teken van de productie en uitvoering in nauwe samenwerking met SEKA.  Dankzij ons uitvoerig contact met SEKA hebben we in korte tijd veel over de cultuur geleerd; verder hebben we nog een afspraak met het stamhoofd op de agenda staan.

Een traditioneel rollenpatroon verhinderd gelijkheid

Eerst een diploma, dan een relatie

Tijdens onze lessen zijn de verschillende opvattingen met betrekking tot ‘het jongen of meisje zijn’ duidelijk ter sprake gekomen. Zo wordt duidelijk een traditioneel rollenpatroon in stand gehouden waarbij de vrouwen niet voor zichzelf kunnen zorgen en aan de man toebehoren. Een ander duidelijk terugkerend thema is de focus op onderwijs. In meerdere van de toneelstukjes komt de mening van de leerlingen duidelijk naar voren dat men eerst een diploma moet behalen vooraleer men zich met relaties met het andere geslacht moet bezighouden.

In onze tijd hier hebben we tijdens contacten met de lokale inwoners gemerkt dat ons project breed gedragen wordt. Ook enkele leerkrachten van de school toonden grote betrokkenheid en enthousiasme tijdens de lessenreeks. Dit geeft ons goede hoop aangezien we actief op zoek zijn naar partners om de toekomst van ons project StudioZambia hier te verzekeren.

Voor meer informatie over de ontwikkelingen van het project StudioZambia en de avonturen van het projectteam kan je altijd terecht op onze blog of op onze Facebookpagina

Tionana!

Het StudioZambia-team