“Alleen vrijheid zal mij als kopt in Egypte echt geluk brengen”

Aby is één van de 10 miljoen koptische christenen in Egypte. We ontmoeten haar in de Hangende Kerk in de koptische wijk in oud Cairo. De kerk is, letterlijk, gebouwd op losse fundamenten, in tegenstelling tot Aby’s geloof. Samen met haar vriendin vinden we haar voor het beeld van een heilige. We vragen haar wat ze voelt en vraagt als ze bid.

“Deze heilige heeft gevochten voor de christenen die in de Romeinse tijd werden vervolgd. Daarover bestaat er een gezegde: ‘Zoveel mensen werden geslacht dat het bloed tot aan de knieën stond.’ Ik richt me tot deze heilige omdat hij zijn leven heeft gegeven voor zijn geloof. Ik put kracht uit zulke toegewijde mensen.”

“Egypte is mijn land, maar ik voel me niet thuis hier”

De situatie van de kopten in Egypte is niet vergelijkbaar met die van de vroege christenen in het Romeinse rijk, maar we stellen haar toch meteen de Grote Vraag. Is ze gelukkig? Aby aarzelt geen moment: “Nee, ik voel me niet gelukkig hier.Ik wil niet dat je een slecht idee hebt over Egypte. Het is mijn land,maar ik voel me niet op mijn gemak en vrij hier. Al sinds mijn kindertijd voel ik me zo. Bijvoorbeeld op school en op de hogeschool laten leraars koptische leerlingen minder snel door dan moslims. Sommige leraars, vooral in de staatsscholen,negeren ons gewoon als we vragen willen beantwoorden. Ik had niet het geluk in een privéschool te kunnen studeren. Als je hard studeert, zou je moeten slagen. Maar voor christenen is dat niet zo.”

Aby voelt zich geen volwaardig burger van haar land. Maar de koptische gemeenschap plooit sterk op zichzelf terug. Sommige Egyptenaren verwijten hen dan ook die houding. Zoals voor elke minderheidsgroep die een geschiedenis van discriminatie heeft doorgemaakt, draagt zowel de meerderheid als de minderheidsgroep een deel van de schuld voor de sociale uitsluiting.

Madiha Doss, professor taal aan de Universiteit van Cairo vertelde me een paar maanden geleden: “De kopten worden dubbel onderdrukt, door de Staat en de door de Koptische Kerk zelf, die een te isolationistische houding aanneemt. Ze moeten geïntegreerd worden en volwaardige burgers worden. Zij moeten zelf het sektarisme achterlaten, de houding dat ‘de problemen waarmee de kopten geconfronteerd worden, koptische oplossingen vergen’. Kopt zijn, is een religie, geen etniciteit.”

Mohamed Lotfy van Amnesty International, die we gisteren spraken in Zamalek, begrijpt de angsten van de kopten: “Hun angst is geloofwaardig. Het is een typisch fenomeen in Egypte, dat vele mensen zich geen volwaardig burger voelen. In Port Said bijvoorbeeld, protesteerden mensen voor alternatieve huisvesting. Eén van de sloppenwijkbewoners hing de Amerikaanse vlag aan zijn huis. Hij wilde tonen dat het zo ver was gekomen dat hij zelfs bereid was de Amerikaanse vlag te zwaaien. Het was een uiting van zijn woede en wanhoop, omdat de Egyptische overheid zich niet bekommert om hen. Hij richtte zich tot buitenlandse hulp. Dat doen ook de kopten. Zoveel mensen voelen zich geen deel van de Egyptische maatschappij, ook al zijn zij erg trots om Egyptenaar te zijn.” 

Korancitaten

Kunnen christenen in Egypte, een diepgelovig islamitisch land, zich vrij en veilig voelen? Aby: “Ik voel me niet gerespecteerd in mijn identiteit. Egypte is een islamitisch land, met 80 miljoen moslims. Toen ik naar school ging, kregen we tijdens de Arabische les citaten uit de Koran, ook buiten de aparte vakken godsdienst voor kopten en moslims.Ik heb slechts één moslimvriendin. Ik wil wel meer moslimvrienden, maar moslims in Egypte doen me altijd voelen alsof ik iets fout doe. Daar kan ik moeilijk mee leven. Veel Egyptenaren bekijken ons negatief als we uit de kerk komen.”

Wat denkt ze van de verbranding van kerk in Alexandrië in januari dit jaar? “Het is waar dat het ministerie van Binnenlandse Zaken daar achter zat, maar moslims werkten samen met regering.Ja, ik ben bang voor de Moslimbroeders, maar nog meer voor desalafisten. Zij hebben miljoenen sympathisanten in Egypte!” zegt Aby overtuigd.

“Het enige dat ik vraag is respect”

Waar Aby wel van houdt in Egypte, is dat de Christenen erg toegewijd zijn aan hun geloof. Daar put ze duidelijk een gevoel van geborgenheid uit. Ook familie geeft het gemeenschapsgevoel dat vele Egyptenaren niet vinden als burgers van de Egyptische natie. Dat gevoel leeft zeker bij de kopten. “Ik voel me niet vertegenwoordigd door de president” zegt Aby. “Het enige dat ik vraag is dat hij mij respecteert! Ook na de revolutie heb ik nog geenpartij gehoord met standpunten over hoe de situatie van de Kopten te verbeteren. Maar ik voel wel veel voor El Masrir el Ahrar, een nationale vrijheidspartij.”

Ze kiest bewust voor een partij die alle Egyptenaren vertegenwoordigt, want ze wil zich graag deel van de natie voelen, naast alle andere Egyptenaren. Tijdens de protesten in januari en februari waren christenen en moslims verenigd. Er was er een sfeer van broederlijkheid en gevoel van te behoren tot dezelfde Egyptische natie. We vragen Aby of ze mee heeft betoogd. “Ik ben niet mee gaan betogen op Tahrir Square. De eerste dag wel, maar mijn ouders zagen dat de politie mensen doodschoot en dan mochten we niet meer gaan.”

“Mijn grote droom is voor een groot bedrijf te werken, maar dat zal niet in Egypte gebeuren.Pas afgestudeerde jongeren zoals ik zullen het extra moeilijk hebben, zeker wij christenen.”Naar het buitenland trekken? “Nee, liever niet” zegt Aby. “Het is in Egypte al moeilijk om te aarden als christene, wat zal het dan zijn in een andere samenleving? Dan moet ik me weer andere gewoontes eigen maken.”

Dit artikel is onderdeel van het project “Tussen vrijheid en geluk”. 
Dit project komt tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos. Info: www.fondspascaldecroos.be