Uitzonderlijke koffie uit Congo

De twaalfde hoogmis van de Afrikaanse koffie is voorbij. Elk jaar organiseert de Vereniging van Fijne Afrikaanse Koffies (AFCA) een conferentie en een expositie in een hoofdstad van één van de elf aangesloten landen. Tot voor kort was het een vereniging van Oost-Afrikaanse koffies, maar omdat 90% van de Afrikaanse koffie uit het Oosten van het continent komt, hebben ze dan maar ineens gekozen voor een continentaal profiel.

Een duizendtal deelnemers van over de hele wereld zijn komen opdagen. De grote afwezige was de president van Kenya, Uhuru Kenyatta, die het gebeuren blijkbaar niet belangrijk genoeg vond. Maar misschien was het uit schaamte dat hij zijn kat stuurde, want de productie van Kenya is de afgelopen jaren aanzienlijk teruggelopen van 60.000 naar 40.000 ton koffie.

Zijn vertegenwoordiger had het in zijn openingsspeech heel even over Kafka in plaats van AFCA, een slip of the tongue die misschien toch een verwijzing inhield naar de chaos die in het inschrijvingsbureau had geheerst die ochtend. Voor de rest is alles eigenlijk wel vlot en goed geolied verlopen. Dat wil zeggen, als je de ongelijke wobbelige vloer van de expositieruimte, waar menig enkelgewricht zich op heeft misrekend, even niet meetelt.

Goed nieuws voor Afrika

De hoofdboodschap van de conferentie is goed nieuws voor Afrika. Door klimaatsveranderingen in Brazilië valt de oogst wat tegen, en de droogte zal zich ook nog in 2016 laten voelen door geringere bloemzetting. Dus ontstaat er een window of opportunity voor Afrikaanse koffie. Zo zullen vele kopers zich voor het eerst tot Afrika richten op zoek naar gourmet koffies. En als die eerste contacten goed verlopen, worden dat ongetwijfelde duurzame marktrelaties, want zowel de aangroeiende bevolking als de toenemende trek in een bakje troost in de middelinkomenslanden staan garant voor een duurzame stijging van de vraag met gemiddeld 3% per jaar.

Goed nieuws voor de Afrikaanse koffieboer dus. Ook al weet hij nog maar erg weinig over de mogelijke invloed van de klimaatsveranderingen op Afrikaanse koffie. Misschien komen er uit die hoek nog onaangename verrassingen. Hoog tijd om dat toch ook eens wat grondiger te gaan bekijken  voor een land als Congo, kwestie van de nieuwe aanplantingen, die toch enkele tientallen jaren moeten meegaan, niet op de verkeerde plaatsen te zetten.

Congo in de schijnwerper

Voor Congo was dit belangrijk koffie-evenement alvast een groot succes. Vorig jaar, op de 11^de conferentie in Bujumbura, had ik mijn verwondering uitgedrukt over het feit dat Congo geen eigen stand had in de expositieruimte, en die blijkbaar ook nooit heeft gehad. Ik had een oproep gedaan om deze keer met alle leden van de Congo chapter van AFCA samen te leggen om de dure huurprijs van een stand te kunnen betalen. Onze voorzitter had dit zeer ter harte genomen, en er ook voor gezorgd dat het AFCA-secretariaat hier mee akkoord ging. Ook al had niet elk Congolid zijn bijdrage vrijgemaakt, toch was onze stand er gekomen en heeft heel wat nieuwsgierigen weten te lokken.

Die keken nog meer uit naar de proeverij van Congo koffie die op de ochtend van de laatste dag (Valentijnsdag) werd georganiseerd. In januari vond de jaarlijkse wedstrijd Taste of Harvest plaats in Kampala. De koffieproducenten van elke lidstaat van AFCA gaan onderling in competitie voor de beste kwaliteit en voor de 5 winnaars van elk land wordt dan op de expositie een proeverij georganiseerd.

Historisch

Congo had 17 stalen ingestuurd. Een record. Zeven daarvan kwamen van drie jonge koffiecoöperaties die we met Vredeseilanden ondersteunen. Ze zijn pas vorig jaar in juni/juli tot stand gekomen en dit was hun allereerste seizoen. Groot was dan ook ieders verbazing dat “onze” coöperaties de vier beste koffies van Congo hadden geproduceerd. Maar ook dat we scores haalden boven de 85%. Du jamais vu voor de Congo. De jury spreekt voor het eerst sinds het ontstaan van AFCA in uitermate lovende bewoordingen over de Congokoffie. Ook dat is een historische doorbraak. De oudere generatie opkopers is hierover geenszins verbaasd. Zij herinneren zich nog zeer goed de intrinsieke kwaliteiten van de koffie uit Congo van in de jaren 80, vóór de grote implosie.

Maar ook onze aanpak roept verwondering op. Twee jaar geleden, bij de voorbereiding van ons koffieprogramma, beweerden sommige kernfiguren van de koffiesector nog bij hoog en bij laag dat het absoluut onmogelijk is dat kleine familiale boeren gourmetkoffies van topkwaliteit zouden kunnen produceren. Vandaag is het bewijs geleverd dat dit kan. En wel door de decentralisering van een gestandaardiseerde koffiebehandeling in micro-wasstations waarin de boeren en boerinnen zelf hebben geïnvesteerd en die ze ook zelf beheren. Alle stations samen vormen dan een coöperatie die instaat voor verkoop en uitvoer. Als voorbereiding op de AFCA-conferentie hebben we een korte reportage gemaakt die onze aanpak illustreert.

Nu nog de kwantiteit

Nu onze doelstelling rond kwaliteitsverbetering volledig werd gerealiseerd en bijgedragen heeft tot een vernieuwde interesse voor koffie uit Congo, staan we samen met de coöperaties voor onze tweede grote uitdaging: de hoeveelheid van deze koffie aanzienlijk opdrijven zonder in te boeten op de kwaliteit. De vraag en de interesse van de opkopers zijn nu verzekerd. De vraag naar gourmet koffies overstijgt veruit het huidige aanbod. Over enkele weken vertrekt de eerste container vanuit Ituri naar de USA. Een Koreaanse opkoopster stelde zelfs voor om topkoffie per zak te verkopen en via het vliegtuig te versturen. De beste koffie wordt als goud behandeld. Er is dan zelfs geen sprake meer van de richtprijs van de koffiebeurs van New York met al zijn grillige schommelingen. Het marktsegment van de gourmetkoffies heeft zijn eigen logica die gestoeld is op een hoge vaste prijs.

Nu moeten we, met de certificaten van kwaliteitskoffie in de hand, de opkopers en de kredietverleners zover zien te krijgen dat ze tijdig en voldoende werkingskapitaal willen ter beschikking stellen. De alsmaar terugkerende vraag naar een track record van drie jaar moeten we nog steeds negatief beantwoorden. Daar kunnen we niets aan veranderen. Maar ik voel sterk aan dat er verstandige mensen tussen zitten die het gigantische potentieel van deze koffiecoöperaties snel zullen inzien, en bereid zullen zijn af te wijken van de gebruikelijke harde voorwaarden.

Volwaardig

In de afrondende vergadering van onze Congo chapter heb ik ook dit jaar een paar nieuwe uitdagingen gelanceerd: vanaf volgend jaar moeten we de Taste of Harvest competitie voor Congo in Congo zelf organiseren, en niet langer in buurland Oeganda. Op zich is dat alvast een belangrijk politiek statement. En we moeten zeker al beginnen nadenken over de organisatie, over enkele jaren, van de AFCA conferentie in Congo zelf! En niet in Kinshasa maar in Goma! Dat zal zorgen voor de definitieve heropstanding van Congo als volwaardig koffieland van wereldklasse.