Verdoken parallellen tussen terrorisme in Parijs en in Peru

Van begin jaren 80 tot de vroege jaren 90 woedde in Peru een burgeroorlog. Aan de ene kant, het lichtend pad, een extreem-linkse rebellenbeweging met een ideologie die nog verregaander was dan die van Mao (en dat kan tellen), aan de andere het leger. Ertussenin, een arme boerenbevolking die in die periode nog wat harder achteloos werd gemassacreerd dan wat in de laatste vijfhonderd jaar gebruikelijk was.

Op de zijlijn, de overheid, die noch de terruco’s, noch hun eigen leger onder controle kon houden, en de Limeense bevolking, die vooral het slachtoffer werd van regelmatige blackouts en een occasionele autobom. Resultaat: rond de 70 000 doden, vooral arme boeren, een explosieve groei van Lima en een associatie van alles wat verder gaat dan centrum links met extremisme.

Guzman

Wat in ieder geval duidelijk is, is de perceptie dat een mensenleven van een boer in de Andes veel minder waard is dan dat van een Limeño.

In 1992, tijdens de eerste termijn van President Alberto Fujimori, werd de leider van het lichtend pad, Abimael Guzman, opgepakt, wat het hoofdstuk van het terrorisme in Peru grotendeels afsloot. Die woordkeuze is correct, het ging er Guzman wel degelijk om angst en terreur te zaaien en zo de economie en de leidende elite langzaam maar zeker omver te werpen.

Blackouts, bommen, willekeurige afslachtingen, aanvallen op politiekantoren, moorden op lokale leiders,…Het maakte allemaal deel uit van zijn plan om met een “golf van bloed” het land te reinigen en opnieuw – letterlijk van niks – te beginnen. En hij was daarin zeer consequent. Veel peruanen zijn Fujimori nog altijd eeuwig dankbaar.

Waar kwam die haat vandaan, die weliswaar vakkundig werd aangewakkerd door Guzman zelf? Was het enkel de eeuwenlange onderdrukking door de Spaanse bezetter en, na de onafhankelijkeid, de elite van europese afkomst? Of gaat het nog dieper, liggen de wortels in het gewelddadig en harde karakter van de samenlevingen in de Andes? Of is het iets recent, gevolg van discriminatie en ontworteling in een veranderende economische context?

Wat in ieder geval duidelijk is, is de perceptie dat een mensenleven van een boer in de Andes veel minder waard is dan dat van een Limeño. De gemiddelde getuigenis in de hoofdstad gaat over blackouts en de angst om te komen in een bomaanslag. Er zijn in Lima rond de 300 slachtoffers gevallen. Dat is inderdaad niet bepaald prettig. Maar in de Andes zijn meer dan tweehonderd keer zoveel boeren vermoord, vaak na jaren in angst geleefd te hebben tussen twee vuren: koos je gedwongen partij voor het leger, dan werd je gedood door het lichtend pad, en vice versa. Er zijn nog altijd veel districten in de zuidelijke Sierra waar bijna iedereen kan getuigen over een vermoord familielid.

Fujimori’s vrijlating

Dat verschil wordt ook duidelijk wanneer het debat over Fujimori´s vrijlating weer opflakkert (des te actueler nu zijn dochter alweer presidentskandidate zal zijn). De man zit ondertussen al bijna 15 jaar vast, nadat in de nasleep van een corruptieschandaal nog wat meer lijken uit de kast zijn gevallen (de moord op onschuldige burgers bij en politieraid). Hij geniet echter nog steeds de onvoorwaardelijke steun van een groot deel van de Peruanen, dankzij de economische groei en het einde van de burgeroorlog, waarmee zijn beleid wordt geassocieerd. Dit ondanks het verdwijnen van studenten, het leegroven van de staatskas, een staatsgreep, een alliantie met de drugsbaronnen (waarschijnlijk ook de doorslaggevende factor in het verslaan van het Lichtend Pad, die naar het einde toe voor hun inkomsten volledig afhingen van de productie van basispasta voor cocaïne), en ook – dit is voor veel mensen nog steeds blijbkaar een te legitimiseren detail – het gedwongen steriliseren van honderdduizenden boerenvrouwen in de andes.

De ongelijkheid tussen de boeren in de bergen en de rest van het land blijft. Hoewel sterk verzwakt, is het Lichtend Pad nog steeds niet uitgeroeid, en stemmen gaan op dat ze steeds meer steun genieten, zeker bij jongeren.

De aanslag op Charlie Hebdo, 9/11, bomauto’s van het Lichtend Pad. Geschifte en demonische vertegenwoordigers van een al even verwerpelijke ideologie. Het doorvoeren van behoorlijk duistere kantjes van een agenda van opportunistische machthebbers die een onvoorwaardelijke steun genieten van de bevolking, als redders des vaderlands. Zeer simpele antwoorden van die machthebbers op een veel complexere problematiek, die dan ook niet opgelost geraakt. Het totaal gebrek aan reflectie bij de publieke opinie voor waar dat extremisme en al die haat dan eigenlijk wel vandaan kunnen komen – wat absoluut niet gelijk staat aan verrechtvaardiging. Het uitblijven van verzoening of toenemend wederzijds begrip voor heel uiteenlopende segmenten van eenzelfde maatschappij, of juist een nog grotere polarisatie.

Ik weet niet wat u betreft, maar ik zie verdacht veel gelijkenissen, over landsgrenzen en religies heen.