Waar kwam het geld vandaan waarmee Michael Flynn een lobby tegen Gülen zou beginnen?

Dit is het tweede deel (van drie) in de zoektocht van publicist Peter Edel naar de wijze waarop de Turkse president Erdogan onder de druk probeert uit te komen van het mogelijk gênante proces tegen Reza Zarrab in de Verenigde Staten. 

  • Gage Skidmore (CC BY-SA 2.0) Michael Flynn Gage Skidmore (CC BY-SA 2.0)
  • Chairman of the Joint Chiefs of Staff (CC BY 2.0) Michael Flynn en president Donald Trump Chairman of the Joint Chiefs of Staff (CC BY 2.0)
  • Gage Skidmore (CC BY-SA 2.0) Rudy Giuliani als spreker op een forum “Countering Iran’s Nuclear Terrorist Threats” in 2014 Gage Skidmore (CC BY-SA 2.0)
  • rterdogan/instagram Recep Tayyip Erdoğan rterdogan/instagram

Rudy Giuliani, de voormalige burgemeester van New York en medestander Donald Trump, sloot zich aan bij de verdediging van Reza Zarrab. De aanklager in het proces, Joon Kim, overhandigde documenten aan de rechter waaruit bleek dat Giuliani’s advocatenkantoor Greenberg Trauig ‘advies verstrekt met betrekking tot het versterken van de betrekkingen tussen Turkije en de VS en het opleiden van regeringspersoneel over zaken die van belang zijn voor Turkije.’

Deze connectie creëerde volgens Kim een belangenconflict, waarop rechter Berman besloot tot een Curcio hearing, een hoorzitting om een advocaat te beoordelen. Deze zitting vond op 24 april plaats.

Nucleair materiaal

Aan de vooravond van 24 april legde Giuliani een aan de rechtbank gerichte open verklaring neer. Daarin stelde hij dat Zarrab slechts in consumptiegoederen handelde en dat beschuldigingen als zou hij voor Iran in wapens en nucleair materiaal hebben gehandeld, nergens op gebaseerd waren.

De verwijzing naar nucleair materiaal door Giuliani is opmerkelijk, want daar heeft geen aanklager tot nu toe over gesproken. Het leek bijna alsof Giuliani slapende honden wakker wilde maken.

Daarentegen komt de tenlastelegging tegen Zarrab wel aardig in de buurt van handel in wapens. Dat wil zeggen, met de beschuldiging dat hij de sancties schond tegen de Mahan-luchtvaartmaatschappij, die in de tenlastelegging tegen Zarrab de revolutionaire garde van Iran en de sjiitische Hezbollah in Libanon steunde.

Turkse aanval op YPG/PYD

Op het moment van schrijven heeft rechter Berman zich nog niet uitgesproken over de rol van Giuliani bij de verdediging van Zarrab. Veel doet dat er echter niet toe, want de rol van Giuliani lijkt uitgespeeld te zijn voordat die goed en wel begonnen was.

Op 25 april jl. viel de Turkse luchtmacht de gewapende vleugel (YPG) aan van de Democratische Eenheidspartij (PYD) in Syrië. Daarmee gaf de Turkse president Erdogan te kennen dat hij de samenwerking tussen Washington en de PYD weigert te accepteren. Terwijl Trump het tegenovergestelde van Erdogan verwachtte in ruil voor het afblazen van het proces tegen Zarrab. Dat voorstel lijkt nu dus van tafel, waardoor er voor Giuliani weinig of niets meer te bemiddelen valt.

De dreiging dat Zarrab tijdens het proces voor Erdogan belastende verklaringen af zal leggen blijft daardoor onverminderd aanwezig. Mogelijk heeft de winst bij het referendum van 16 april Erdogan zo veel zelfvertrouwen gegeven dat hij nu meent immuun te zijn tegen wat Zarrab zou kunnen zeggen. Hij heeft het door hem begeerde presidentieel systeem nu immers in handen. Het valt uiteraard op dat de Turkse aanval op de YPG/PYD niet voor het referendum begon, maar negen dagen daarna.

Gage Skidmore (CC BY-SA 2.0)

Rudy Giuliani als spreker op een forum “Countering Iran’s Nuclear Terrorist Threats” in 2014

Michael Flynn

Volgens de Amerikaanse website Palmer Report kwam Giuliani door zijn rol in de verdediging van Zarrab in een juridisch moeras terecht, met als gevolg dat hij zich tegenover de FBI bereid moest verklaren om tegen Trump te getuigen. Heeft Palmer Report het aan het rechte eind en keert Giuliani zich tegen Trump, dan wordt het nog onwaarschijnlijker dat hij iets voor Erdogan kan betekenen ten aanzien van Zarrab.

Vast staat dat Trumps voormalige veiligheidsadviseur, Michael Flynn, eerder al met de FBI tot een overeenkomst kwam over het afleggen van verklaringen in het nadeel van Trump.

Flynn werd begin dit jaar tot ontslag gedwongen omdat hij loog over zijn gesprekken met de Russische ambassadeur in de VS. Daarnaast kwam Flynn in opspraak omdat hij in september 2016 een onderhoud had met twee Turkse ministers over een lobby in de VS tegen Fethullah Gülen die tot de uitlevering van deze imam aan Turkije moest leiden. Volgens de voormalige CIA-directeur James Woolsey, die eveneens bij dit gesprek aanwezig was, werd daarbij ook de ontvoering van Gülen overwogen.

Inovo

De in Nederland gevestigde onderneming Inovo b.v. werd genoemd als drijvende kracht en financieringsbron van de door Flynns geleide lobby tegen Gülen. Flynn registreerde zich in maart jl. met terugwerkende kracht bij het Amerikaanse ministerie van Justitie als werknemer van de Turkse regering. In de zin dat zijn activiteiten in het voordeel van de Turkse regering waren. Hij ontkende echter direct of indirect door Ankara betaald te zijn. In plaats daarvan zou hij $530.000 van Inovo krijgen, waarvan hij naar verluidt op dat moment $450.000 had ontvangen.

Inovo b.v. staat onder directie van de Turkse Nederlander Ekim Alptekin. Hij werd genoemd in het eerder op MO* verschenen artikel De vermeende ontvoering van imam Gülen en de inktvlek rond Trump.

Zoals de bemiddeling van Giuliani tussen Trump en Erdogan over het einde van het proces tegen Zarrab tot weinig lijkt te gaan leiden, zo had de lobby die Inovo/Alptekin in de VS tegen Gülen wilde beginnen ook veel weg van een doodgeboren kindje. Flynn kon niet leveren wat Alptekin verwachtte, wat niet in de laatste plaats kwam omdat hij ontslag moest nemen als veiligheidsadviseur en daardoor gedwongen werd zich te registreren bij het ministerie van Justitie.

Gotham

Alptekins verwachting dat Trump tot de uitlevering van Gülen kon worden bewogen is echter verklaarbaar. Althans, dat was het aanvankelijk. Gülen associeerde zich immers sterk met de door Trump verguisde Hillary Clinton. Anders gezegd, Trump heette lijnrecht tegenover Gülen te staan.

Een bericht dat onlangs in de VS verscheen over de Gotham Government Relations & Communications, een lobby-onderneming die nauw bij de verkiezingscampagne van Trump betrokken was, zorgt echter voor een iets ander beeld. Gotham kondigde de aan de Gülen-beweging gelieerde Washington Strategy Group te gaan vertegenwoordigen. De lobby-onderneming zal zich naar eigen zeggen in gaan spannen voor de vrijlating van Turkse ‘politieke gevangen’ (lees: Gülen-volgelingen) die in opdracht van Erdogan door Saoedi Arabië gevangen zouden worden gehouden.

Dat een onderneming die kort geleden nog voor Trump werkte diensten gaat verlenen aan de Gülen-beweging, bevestigt zeker niet dat de VS Gülen binnenkort zullen uitleveren. Deze ontwikkeling zal menig wenkbrauw hebben doen fronzen, niet in de laatste plaats die van Ekim Alptekin. Terwijl zijn manoeuvre tegen Gülen een mislukking werd, hebben de Gülenisten in de VS meer succes met hun lobby tegen Erdogan. De regeringsgezinde columnist Ragip Soylu, die eerder op de bres sprong voor Alptekin, ontging dat evenmin.    

Gage Skidmore (CC BY-SA 2.0)

Michael Flynn

Israël

Dat het anders liep dan Alptekin verwachtte of hoopte, maakt het niet minder interessant waar de dollars voor Flynn vandaan kwamen. Alptekin is in de VS voorzitter van de Turkish-American Business Council (TAIK), een tak van het Turkse Raad voor Economische Relaties (DEIK) en is daardoor nauw aan de Turkse regering verbonden. Hij ontkende echter dat het geld voor Flynn uit die richting afkomstig was. In plaats daarvan sprak hij over een energieonderneming met plannen tot een grote investering in Turkije. Nadat Flynn zich had geregistreerd als werknemer van de Turkse regering kwam Israël naar voren als het land waar deze onderneming is gevestigd. 

Kort daarvoor zei Alptekin nog tegen de Turkse journaliste Amberin Zaman dat het hem door een clausule in het contract met de betreffende energieonderneming niet vrij stond om de naam daarvan te noemen. Tegen de tijd waarop een artikel over Alptekin in NRC Handelsblad verscheen was de Israëlische gasonderneming Ratio echter al vaker in dit verband genoemd. Het is jammer dat NRC-journalisten Merijn Rengers en Hanneke Chin-A-Fo nalieten om Alptekin te vragen naar de door de Israëlische journalist Nadav Eyal op Twitter genoteerde ontkenning van Ratio dat zij Flynn betaalde. 

Patriot

Tegenover Rengers en Chin-A-Fo sprak Alptekin tegen dat het aan Flynn betaalde bedrag volledig uit Israël afkomstig was. Ratio zou alleen voor een door Flynn op te stellen ‘geopolitiek’ rapport hebben betaald.

Voor de door Flynn op te zetten lobby tegen Gülen kwam het geld volgens Alptekin voor het grootste gedeelte uit zijn eigen zak. Hij noemde zich tegenover NRC een patriot die uit eigen beweging de verstandhouding tussen Turkije en de VS wilde verbeteren, wat alleen mogelijk was wanneer Gülen door de VS werd uitgeleverd. Dat er met de YPG/PYD in Syrië en het proces tegen Zarrab nog twee belangrijk conflictpunten tussen Ankara en Washington bestaan liet Alptekin bij deze gelegenheid onbenoemd, terwijl dat toch zeker ook aspecten zijn in dit geheel.

Alptekin wekt alleszins de indruk dat het hem in de eerste plaats om geld verdienen te doen is, en niet om geld uitgeven. Zijn warme gevoelens voor Turkije moeten dus erg ver gaan. Hij zei tegen de journalisten van NRC dat hij een deel van het geld voor Flynn leende van zijn vrouw, een uit Azerbeidjaan afkomstig fotomodel. Hij legde niet uit hoe het komt dat hij ondanks al zijn zakelijke avonturen over minder geld beschikt dan zij.  Overigens bevindt de familieachtergrond van Reza Zarrab zich eveneens in Azerbeidjaan, maar dat terzijde.

Cyprus en Iran

Hoe dan ook, zoals bleek in het op MO* verschenen artikel De vermeende ontvoering van imam Gülen en de inktvlek rond Trump wijst veel in de richting van Israël. Door het herstel van de betrekkingen tussen dat land en Turkije werd het in principe mogelijk om via Turkse bodem Israëlisch aardgas naar Europa te laten vloeien. Met andere woorden, de investering in Turkije waarover Alptekin sprak en waarvoor hij het noodzakelijk achtte dat de betrekkingen tussen de VS en Turkije moesten verbeteren.

Een groot struikelblok bestaat uit Cyprus, want het transport van Israëlisch gas naar Turkije zou door Cypriotische wateren gaan. Dat maakt een oplossing van het conflict rond dat eiland essentieel.

Heel erg logisch is dat laatste niet. Waarom zou de levering van Israëlisch gas aan Europa afhankelijk zijn van een goede relatie tussen de VS en Turkije? Het is weliswaar aannemelijk dat Amerikaanse ondernemingen bij het project betrokken zijn, maar een betere verstandhouding tussen Ankara en Brussel lijkt in dit verband van groter belang. Een groot struikelblok bestaat uit Cyprus, want het transport van Israëlisch gas naar Turkije zou door Cypriotische wateren gaan. Dat maakt een oplossing van het conflict rond dat eiland essentieel, wat door de crisis tussen Turkije en de EU niet eenvoudiger wordt.

De uitstekende Nederlandse website Kleintje Muurkrant kwam met een interessant punt. Daar werd eraan herinnerd dat toen de kwestie rond Flynn en Alptekin voor het eerst in de openbaarheid kwam en passant werd gemeld dat het land van vestiging van Alptekins opdrachtgever geen goede betrekkingen met de VS kende.

Dit betekent dat Israël zou afvallen, want de goede relatie daarvan met de VS is spreekwoordelijk. Tel daar de ontkenning van de gasonderneming Ratio bij op dat men Flynn betaalde en de vraag ontstaat of de opdrachtgever van Alptekin niet in een andere richting moet worden gezocht.

Er zijn weinig landen in de regio met een grote aardgasreserve die de laatste decennia een slechte verstandhouding met de VS kenden. De gedachten gaan dan in de eerste plaats naar Iran. Aldus onthult zich een landschap dat smeekt om geschilderd te worden.

Tolga Tanis

De tenlastelegging tegen Zarrab komt hier om de hoek kijken. Dat wil zeggen, een onderdeel daarvan waar de Turkse journalist Tolga Tanis op 28 maart 2016 aan refereerde in de Engelstalige editie van de Turkse krant Hürriyet.

Tanis schreef vorig jaar vanuit zijn locatie in de VS diverse interessante artikelen over de Zarrab-zaak. Nadat Hürriyet-eigenaar Aydin Dogan voor de druk van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) was bezweken en het redactionele beleid wijzigde, behoorde Tanis echter tot de medewerkers die werden ontslagen. Sindsdien verschijnt in Hürriyet weinig relevants meer over het proces tegen Zarrab en moeten Turken het stellen met wat daarover in Amerikaanse kranten verschijnt.

Tanis wees op een passage in de tenlastelegging tegen Zarrab ten aanzien van financiële transacties naar een niet nader omschreven onderneming in Canada door een in Istanbul gevestigd onderdeel van Zarrabs netwerk: de Royal Holding A.S. Een van deze transacties geschiedde onder vermelding van de naam ‘Mapna’.

Mapna behoort tot grootste bouw- en energieondernemingen in Iran en maakte volgens de ondertussen door Trump ontslagen aanklager Preet Bharara deel uit van de door Zarrab aangelegde financiële constructie.

Mapna CEO Abbas Aliabadi was tussen 2008 en 2009 onderminister van Energie in Teheran. Een ander directielid, Musa Refan, is luchtmachtcommandant van de eerder genoemde revolutionaire garde van Iran.

rterdogan/instagram

Recep Tayyip Erdoğan

Jeugdvriend van Erdogan

Mapna bezit twee ondernemingen in Turkije. Abbas Aliabadi is partner in beide. Een andere partner in een van die ondernemingen, Uluslararası Enerji Yatırım A.S., is Sitki Ayan, de eigenaar van de energieonderneming Som en een jeugdvriend van Erdogan.

Tolga Tanis beschreef hoe Ayan op 16 december 2013 een van de grootste overheidsopdrachten uit de Turkse geschiedenis kreeg. Een bijzondere datum, want een dag later zouden met de Gülen-beweging geassocieerde aanklagers hun eerste onthulling doen over corruptie in en rond de AKP. Ayan zei destijds dat hij voor 3,8 miljard dollar een pijpleiding door Turkije ging aanleggen om Iraans gas naar Duitsland te transporteren.

De naam van Ayan kwam begin 2014 nogmaals in het nieuws, nadat een opname van een telefoongesprek tussen Erdogan en zijn zoon Bilal naar internet was gelekt. Het gesprek ging over een door Ayan te betalen bedrag. De directeur van Som was bereid tien miljoen dollar op tafel te leggen, maar Erdogan gaf zijn zoon opdracht dat niet te accepteren. Erdogan verwachtte meer smeergeld van Ayan.

Het was voor Erdogan uiteraard gênant dat dit gesprek uitlekte. Zijn justitieminister Bekir Bozdag haastte zich om de authenticiteit van de opname in twijfel te trekken. Specialisten konden dit volgens hem bewijzen, maar onomstotelijk bewijzen dat het een vervalsing betrof werden niet geleverd.       

Persian Pipeline

De plannen om Iraans gas naar Europa te transporteren gaan in feite terug naar 2007. Dat jaar tekende de nationale Iraanse gasexportonderneming NIGEC een contract met de Zwitserse Elektrizitats-Gesellschaft Laufenburg AG (EGL, tegenwoordig Axpo) over de levering van gas, waarmee een bedrag van 18 miljard dollar was gemoeid. Onder druk van de Verenigde Naties werd dit contract in 2010 echter ontbonden. De boycot tegen Iran was toen immers nog volop van toepassing.

Toch kwam Sitki Ayan hetzelfde jaar nog tot een overeenkomst met Iran over de Persian Pipeline. De Iraanse energieminister Masoud Mir Kazemi bevestigde in juli van dat jaar daar een contract over te hebben getekend met Ayans onderneming Som. Hoe men daarbij meende de boycot tegen Iran te kunnen omzeilen is onduidelijk, al wist Turkije dat met olie uit het land van de ayatollahs klaar te spelen door met goud te betalen.

Nieuw enthousiasme

De Persian Pipeline is er vooralsnog niet gekomen, maar na het opheffen van de sancties tegen Iran was begonnen werden de plannen erover opgepoetst. Niet alleen in Iran, want ook in Europa ontstond er nieuw enthousiasme over. Verklaarbaar, want de Europeanen zouden gezien de groeiende vijandigheid van Moskou graag minder afhankelijk zijn van Russisch gas.

Met Rouhani’s corrupte voorganger Mahmoud Ahmedinejad kon Ankara beter door een deur. 

De boycot tegen Iran staat de Persian Pipeline nu niet meer in de weg, maar daar zijn slechtere betrekkingen tussen Ankara en Teheran voor in de plaats gekomen. Meer recent volgen die uit de betere relaties tussen Turkije en Saoedi Arabië, alsmede uit het streven naar controle over gebieden in Irak door sjiitische groepen die zich door Teheran gesteund weten.

Daarvoor zorgde het aantreden van de Iraanse president Hassan Rouhani in augustus 2013 al voor een verschuiving in de betrekkingen tussen Iran en Turkije. Met Rouhani’s corrupte voorganger Mahmoud Ahmedinejad kon Ankara beter door een deur. Het was ook in de jaren onder Ahmedinejad waarin Zarrab zijn zwendel bedreef met de goud voor olie overeenkomst.

Rouhani maakte een einde aan deze illegale praktijken. Daarbij ging de aandacht uit naar de Iraanse zakenman Babek Zanjani, die eveneens bij de zwendel in de goud voor olie overeenkomst betrokken was. Naar wordt aangenomen was Zanjani een zakenpartner van Zarrab. Laatstgenoemde ontkent dat, maar heeft wel gezegd Zanjani ontmoet te hebben.

Zanjani werd in Iran ter dood veroordeeld, maar het vonnis is nog niet voltrokken. Van vele verdwenen miljarden is de eindbestemming namelijk nog niet achterhaald en het regime in Teheran hoopt dat Zanjani daar alsnog verklaringen over zal afleggen. Geruchten willen dat een deel van die miljarden naar Turkije verdween. Om die reden zal het proces tegen Zarrab in New York met veel belangstelling worden gevolgd in Teheran.

Chairman of the Joint Chiefs of Staff (CC BY 2.0)

Michael Flynn en president Donald Trump

Asli Aydintasbas

Donald Trump is een belangrijke factor in de betrekkingen tussen Iran en Turkije. Zoals het eerste deel van deze artikelserie beschreef zou de Amerikaanse president graag een hervatting van de boycot tegen Iran zien. Daarnaast zijn er redenen om aan te nemen dat hij een specifieke rol ziet weggelegd voor Turkije ten opzichte van Iran.

‘Een groep rond Trump in het Witte Huis wenst goede betrekkingen te houden met Erdogan, omdat zij Turkije als een tegenwicht ziet ten aanzien van Iran.’

Dat laatste kwam aan de orde nadat de Turkse luchtmacht op 25 april jl. was begonnen met de aanval op de YPG/PYD in Syrië. Deze militaire actie werd veroordeeld door het Pentagon, maar het Witte Huis deed er het zwijgen toe. De Turkse journaliste Asli Aydintasbas vond een verklaring: ‘Een groep rond Trump in het Witte Huis wenst goede betrekkingen te houden met Erdogan, omdat zij Turkije als een tegenwicht ziet ten aanzien van Iran.’

Vermeldenswaardig detail: Aydintasbas is de voormalige echtgenote van Ekim Alptekin. Ze schrijft voor Cumhuriyet, de linkse krant waarvan vorig jaar veel redactieleden werden gearresteerd op beschuldiging van het steunen van zowel de Koerdische PKK, als de Gülen-beweging.

De wegen van Aydintasbas en haar ex-man zijn sterk uiteen gegaan, want rond dezelfde tijd trachtte Alptekin een lobby in de VS op te zetten die tot de uitlevering van Gülen moest leiden.

Iran en de Gülen-beweging

De verhoudingen tussen Iran en de Gülen-beweging houden op z’n zachtst gezegd niet over. Gülen heeft zijn negatieve gevoelens over Iran nooit onder stoelen of banken gestoken. Omgekeerd zal Iran de imam beschouwen als een westerse pion. Zoals de Turkse president dat na jaren van samenwerking met de in Pennsylvania woonachtige imam tegenwoordig ook doet.

Teheran zal het geapprecieerd hebben dat Zarrab door toedoen van Gülens aanklagers tegen de lamp liep, maar verder zou de vlag niet halfstok gaan wanneer Gülen door de VS wordt uitgeleverd en het in Turkije tot een proces tegen de imam komt.

In juli 2016 verschenen berichten dat de plannen over de Persian Pipeline uit de mottenballen waren gehaald. Twee maanden later brainstormde Michael Flynn met de Turkse energieminister Berat Albayrak en diens collega van Buitenlandse Zaken Mevlüt Cavusoglu over mogelijkheden om Gülen uitgeleverd te krijgen door de VS.

Toch blijft een lezing waarin Iran schuilging achter de poging van Alptekin om in de VS een lobby tegen Gülen op gang te brengen vooralsnog te bizar om geloofwaardig te zijn. Daar veranderen de twijfels over de vermeende rol van Israël niets aan. Een aspect dat Alptekin langs een geheel andere weg met Iran in verband brengt is echter nog niet genoemd. Daarover meer in het volgende en laatste deel van deze artikelserie, waarin tevens tot een soort van slotsom zal worden gekomen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Turkijespecialist

    Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.