“Groene groei” en technologie gaan ons niet redden van de klimaatcrisis. Valt er dan nog iets in te brengen tegen doemdenken? Ja, vindt de Nederlandse filosofe Lisa Doeland. ‘Alternatieven zoeken vanuit de beperking, vanuit wat we vandaag al hebben: dat vind ik een inspirerende gedachte.’

Door de oorlog in Oekraïne explodeerde de vraag naar palmolie. En dat is niet zonder gevolgen, zien de activisten van milieuorganisatie Walhi. In hun thuisland Indonesië ondervinden ze de schadelijke effecten van de palmolie-industrie aan den lijve: ‘We hebben met een catastrofe te maken.’

De klimaatcrisis wordt steeds tastbaarder, maar we blijven consumeren en broeikasgassen uitstoten in een onhoudbaar tempo. Is radicaal activisme de enige manier om de wereld nog wakker te schudden? MO* ging in gesprek met drie activisten over ‘ecosabotage’ en andere soorten klimaatverzet. 

Congo is een grootmacht op het vlak van klimaatregulering. Congolese politici zijn zich daarvan steeds meer bewust en eisen nu boter bij de vis. Maar rijke landen leggen vooralsnog weinig geld op tafel, ziet milieuminister Ève Bazaiba. ‘We zullen het milieu niet beschermen met onze eigen goede wil.’

Het Amazoneregenwoud is de ultieme wildernis. Hier heerst de natuur, groots en meedogenloos, in al haar glorie. Dit was en is geen plaats voor landbouw of voor de mens, op een handvol jagers en verzamelaars na. Of toch? Recent archeologisch onderzoek heeft dit beeld volledig op zijn kop gezet. 

Op het Spaanse en Portugese vasteland kreunden de boeren en gewassen deze zomer nog meer onder de droogte dan bij ons. Is waterintensieve landbouw in deze tijden nog te verantwoorden? ‘Zolang Europese consumenten tomaten buiten het seizoen willen, zal een mediterraanse boer die produceren.’

Wat begon als een schoolstraf, op het land gaan werken, werd voor Oegandees Edward Mukiibi zijn levensdoel. 'Duurzame, lokale landbouw is de basis voor geluk en de oplossing tegen honger, werkloosheid en het verlies van biodiversiteit', zegt de kersverse voorzitter van Slow Food International.

‘Mijn zoontje van drie kan zijn verdediging niet op zich nemen in een gerechtshof. Maar dat belet niet dat hij rechten hééft.’ De Ecuadoraanse milieuactiviste Natalia Greene houdt een vurig pleidooi voor het toekennen van juridische rechten aan de natuur. 

Voor de VN moest 2020 het decennium inluiden dat de geschiedenis in zou gaan als keerpunt op vlak van klimaatverandering en de teloorgang van biodiversiteit. De wereldwijde aanpak van landdegradatie was daarbij cruciaal. Maar toen legde de coronapandemie alles stil. Waar staan we vandaag?

Echte verandering? Die begint volgens Rahmina Paulette bij een bredere bewustwording. De vijftienjarige milieuactiviste zet zich in voor het milieubehoud in haar Keniaanse thuisstad Kisumu. Maar ze droomt van meer. ‘We moeten de handen in elkaar slaan met milieuactivisten van over de hele wereld.’

Wat als de landbouw verantwoordelijk werd voor het behoud van soorten? ‘Dan krijg je gezond voedsel en een levend landschap.’ De Nederlandse kiekendiefspecialist en ecoloog Ben Koks draait de visie op landbouw en natuurbescherming om in zijn boek “Vogels wijzen ons de weg”.

Twee Latijns-Amerikaanse vrouwen blikken terug op een bewogen jaar. Christina Burneo praat vanuit de feministische beweging, Gabriela Bucher staat sinds kort aan het hoofd van Oxfam International. ‘Ngo’s volgden lange tijd de logica van vooruitgang en groei, zonder zich kritisch op te stellen.’