Miljoenenstad São Paulo valt droog

São Paulo, het kloppende hart van Brazilië’s economie en zakenleven, is in de greep van een hardnekkige waterschaarste. Het probleem werpt zijn schaduw over alle dimensies van het dagelijks leven, en dat in een stad van 12 miljoen inwoners en tot ver in de omtrek. Miljoenen “paulistas” staan op en gaan slapen met de bange vraag of er morgen nog water uit de kraan zal komen.

Al meer dan een jaar nu kampt de miljoenenstad São Paulo met een hallucinante waterschaarste. Als de situatie niet heel spoedig keert, zo stelt gouverneur Alcmin, zal er een serieuze rantsoenering komen, van misschien wel vijf dagen op de zeven dat de watertoevoer moet worden afgesloten.

© Reuters

De waterschaarste treft niet alleen de grootstad maar de hele deelstaat, en zelfs het hele zuiden van Brazilië.

Zonder water is alles anders

De toestand heeft alles van een horrorscenario: geen water voor het douchen en wassen, voor het sanitair of de schoonmaak. Ziekenhuizen vallen zonder water en in de scholen vallen de kraantjes droog. Watertekorten voor de landbouw, de productieprocessen in de industrie die stilvallen wegens watertekorten. Levensmiddelen worden duurder, vooral groente en fruit, wat dan weer de inflatie doet stijgen. De impact van het aanhoudende watertekort in de dichtbevolkte metropool is nauwelijks te schatten. Sommige gezinnen denken er ernstig aan te migreren omdat het samenleven in die omstandigheden ondraaglijk wordt en omdat men beseft dat het probleem niet snel zal verholpen zijn.

De schaarste treft overigens niet alleen de grootstad maar de hele deelstaat, en zelfs het hele zuiden van Brazilië, Rio de Janeiro (16 miljoen inwoners) en Belo Horizonte (5 miljoen inwoners, hoofdstad van de deelstaat Minas Gerais) incluis.

De vrees is reëel dat de situatie echt onhoudbaar wordt en dat er rellen uitbreken.

Vijf gemeenten van de deelstaat Minas Gerais schaften de karnavalvieringen tussen 13 en 18 februari af, omdat ze met dit watertekort onmogelijk zouden kunnen tegemoet komen aan de behoeften van de stroom toeristen. De belangrijkste waterreservoir voor Rio de Janeiro is nagenoeg droog komen te staan.
Alles bij elkaar gaat het om 80 miljoen mensen, zo’n 40 procent van de bevolking, in de de economische as van het land. Het grootste watertekort sinds 80 jaar zeggen sommigen. Anderen zeggen: sinds 200 jaar.
De vrees is reëel dat de situatie echt onhoudbaar wordt en dat er rellen uitbreken omdat de overheid er ook niet in slaagt om de nodige diensten te verlenen.

Een bijkomende factor die alles nog dramatischer maakt is dat 62,8 procent van de elektriciteit in Brazilië hydro-elektriciteit is, afkomstig is van watercentrales. 85 procent van de reservoirs staan momenteel onder het niveau van 2001, toen er een crisis was in drie deelstaten. Begin januari zijn er in Brazilië in 11 deelstaten stroomonderbrekingen geweest. Door die waterschaarste heeft men meer gaan inzetten op thermo-elektrische centrales , maar die productie is vervuilender en duurder.

Waterblindheid

Twee regenseizoenen op rij met een uitzonder schaarse neerslag zijn een deel van de verklaring. Het stuwmerencomplex met zes stuwdammen bij de stad Cantareira dat meer dan 8 miljoen mensen bevoorraadt, is teruggevallen op zo’n 5 procent van zijn capaciteit. Het regenseizoen is nu, tussen januari en april, daarna valt er niet veel regen meer te verwachten.

Ook de klimaatverandering speelt Brazilië parten: de ontbossing van het Amazonewoud heeft de cyclus grondig verstoord en zorgt voor minder neerslag.

Ook de klimaatverandering speelt Brazilië parten: de ontbossing van het Amazonewoud heeft de cyclus grondig verstoord en zorgt voor minder neerslag. Maar niet alleen het Amazonewoud had te lijden onder ontbossing, ook het inheemse Atlantische Woud (Mata Atlántica) en de Cerrado, een waardevol subtropisch savannegebied dat massaal wordt ingepalmd voor nieuwe landbouwgronden. Een probleem in het verlengde daarvan is de uitdroging en verharding van de bodem, die verhindert dat water in de grond infiltreert.

Maar er is meer. Het probleem is ook niet uit de lucht komen gevallen, het sleept al langer aan maar de verantwoordelijke politici hebben veel te laat – of niet- gereageerd, zo heet het. Vorig jaar was een verkiezingsjaar en uit schrik om aan populariteit in te boeten, heeft gouverneur Geraldo Alckmin van de deelstaat São Paulo nagelaten om de mensen aan te manen zuiniger te zijn en om aan de industrie quota op te leggen.

Ook in de protesten van juni 2013 was de waterproblematiek een van de opgesomde frustraties. De betogers verweten toen de regering van Dilma Rousseff geen prioriteit te geven aan het probleem.

Ook Sabesp (Companhia de Saneamento Básico do Estado de São Paulo) die voor het beheer van de waterleidingen in de deelstaat São Paulo instaat, wordt met de vinger gewezen. Het bedrijf zou veel te weinig geanticipeerd hebben, men zag het probleem al langer aankomen. Het waterleidingsysteem vertoont bovendien ook talloze fitten en gaten, waardoor het blauwe goud onbenut wegstroomt.

Elke druppel telt

Om de ergste nood te verlichten wordt er nu water aangehaald met vrachtwagens; mensen zetten cisternen op het dak van hun huis, proberen overal waar ze kunnen waterreservoirs te improviseren en te stokkeren, voor de dagen dat er wel water is.

In Río en in Minas Gerais wordt aan de bewoners en aan de industrie gevraagd om het watergebruik met 30 procent te reduceren. In São Paulo worden ook maatregelen genomen. De waterleidingmaatschappij Sabesp verlaagt nu de druk van het water, zodat automatisch het verbruik daalt, of sluit de voorziening af gedurende enkele uren. Daarnaast worden er boetes opgelegd voor wie zijn verbruik laat stijgen en zijn er kortingen op de waterfactuur voor wij erin slaagt zijn waterverbruik naar beneden te halen.

Gefrustreerd door de laksheid van de overheid en bevoegde instanties, hebben wetenschappers en een kluster van organisaties uit het middenveld zich het probleem aangetrokken. Er is een zogenaamd Waterparlement opgericht, Assembleia Estadual da Agua. Een netwerk van organisaties hebben zich ook verenigd in de Alliantie voor het Water (Aliança pela Agua ). Zij dragen een hele reeks van suggesties en voorstellen aan voor een ander waterbeheer en watergebruik.

Maar daarnaast wijzen ze ook op de noodzaak om de ontbossing te stoppen en om opnieuw groene gordels aan te planten rond de grote steden, om de regencyclus en de bodemkwaliteit te herstellen. Maar de campagne benadrukt vooral dat er een ander bewustzijn moet komen ten aanzien van de waarde van dit kostbare goedje. Anders dreigt Brazilië, een land met een immens waterreservoir, met fabelachtige rivieren, hetzelfde lot te ondergaan als de bewoners van Paaseiland.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Latijns-Amerika & ecologie
    Alma De Walsche schrijft over ecologische thema’s, van klimaat- en energiebeleid, over landbouw- en voedsel tot transitie-initiatieven en baanbrekers. Ze volgt al enkele decennia Latijns-Amerika, met een speciale focus op de Andeslanden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.