Nieuwe regering moet racisme systematisch bestrijden

Het is nog maar enkele maanden geleden sinds de krant De Morgen zich moest verontschuldigen voor het publiceren van racistische karikaturen van de Obama’s. Hun uitleg was dat “De denkfout die ook ditmaal gemaakt werd, is de overtuiging dat racisme algemeen niet meer aanvaard wordt en dat er dus veilig mee kan gelachen worden.”

Nochtans liegen de cijfers van het Centrum er niet om. Zo blijkt uit de Tolerantiebarometer van het Centrum dat 32 % van de Belgen vindt dat sommige rassen verstandiger zijn dan andere. Ook anonieme testen van allerhande initiatiefnemers tonen ondubbelzinnig aan dat racisme en discriminatie verre van uitgeroeid zijn.

Wie zich verschuilt achter de dooddoener dat racisme des mensen is, krijgt lik op stuk van het Centrum. Vergeleken met andere Europese staten, scoort ons land immers slecht als het over racisme gaat en is er twaalf jaar na de VN-antiracismeconferentie in Durban nog steeds geen actieplan tegen racisme.

Zowel de VN als de Europese Commissie tegen Racisme en Onverdraagzaamheid tikken België op de vingers en wijzen expliciet op de noodzaak van een actieplan en methoden de huidige racismewetten te evalueren.

Ruim tien jaar na de conventie van Durban constateert het Centrum dat het beleid bar weinig uitvoert op vlak van racisme en dat nog steeds geen prioriteit is voor onze regering. Nochtans wijst niets erop dat deze kwaal vanzelf zal verdwijnen terwijl het een rem is op de vooruitgang van onze samenleving.

Niet alleen voor de zogeheten allochtonen, de hele samenleving heeft er baat bij dat iedere burger zijn/haar mogelijkheden ten volle kan benutten.

Insluiten uit eigenbelang

Half schertsend zegt Jozef De Witte dat hij uit egoïstische overwegingen wil dat iedere inwoner van België gelijke toegang krijgt tot een goedbetaalde baan. Hoe beter iedere werknemer betaald wordt, hoe groter zijn bijdrage aan Mr. De Witte’s pensioen.

Deze mentaliteit dringt volgens de voorzitter van het Centrum niet door tot de modale Belg die, zelfs al zou hij migranten geen warm hart toedragen, moet ijveren voor diens inclusie op de arbeidsmarkt, uit eigenbelang.

De meerwaarde van een inclusieve samenleving wordt volgens hem nog te vaak gezien als een goede daad ten voordele van een problematische bevolkingsgroep wiens intrinsieke waarde de meeste mensen nog steeds ontgaat.

Hierbij spelen overheden, media en politiek een cruciale rol, zij belichten steeds de negatieve aspecten van migratie en perpetueren zo het beeld van de migrant (asielzoeker, nieuwkomer en oudkomer) als last, als hulpeloze, behoeftige en vooral als slecht nieuws.

Migratie als politieke hefboom

Volgens het Centrum ligt een schrijnende onwetendheid aan de basis van deze negatieve beeldvorming. Al dringt de vraag zich of zulke belangrijke actoren vrijgepleit mogen worden omwille van gebrek aan kennis.

Er heerst onwetendheid op verschillende niveaus. Om te beginnen kennen politici feitelijke cijfers over migratie onvoldoende. Zo antwoordden ze in de Kamer op de vraag hoeveel migranten er in 2012 in België ingestroomd zijn tussen 10 000 en 500 000, aldus Jozef De Witte. Het precieze cijfer is 148 000, waarvan twee derde uit de EU.

Ook wanneer de politieke partijen wel gebruik maken van echte cijfers, zouden ze er niet voor terugdeinzen kort door de bocht te gaan en analyses toe te passen op gedeeltelijke cijfers en toch algemene waarheden te verkondigen. Media pikken hier gretig op in, zonder na te gaan of de beweringen gestaafd kunnen worden.

Bovendien hangen ze meestal een verwrongen en negatief beeld op en verspreiden ze onder meer de idee dat “de andere” een bedreiging is. Ze vergroten veelal de instroom van migranten uit en wekken de indruk dat Europa en Vlaanderen in het bijzonder overstelpt worden door parasiterende barbaren die de Europese waarden wil verdrijven.

Volgens de voorzitter van het Centrum hopen politici wellicht meer stemmen te behalen, ze lijken te denken dat de meerderheid van hun electoraat gekant is tegen migratie in al haar vormen en spelen hierop in.

Daarnaast is de geschiedenis van België voor te veel mensen terra incognita. Ook hier laten de politieke overheden na op een zichtbare manier het koloniale verleden te erkennen. Het is een grondvoorwaarde om een diverse samenleving op te bouwen.

Cijfers liegen niet

Onder het motto ‘meten is weten’ publiceert het jaarverslag cijfers en grafieken met de nodige duiding en nuancering.

Het afgelopen jaar ontving het Centrum 3713 meldingen, een lichte daling tegenover 2012. Dit zou geenszins betekenen dat racisme en discriminatie zijn afgenomen, als wel de afwezigheid van een gemediatiseerd dossier. Men denke aan de haatoproepen van Sharia4Belgium in 2012 waarna er een meldingspiek was van 609 meldingen voor een dossier.

Het aantal geopende dossiers, op basis van meldingen of op eigen initiatief (1406) is echter gestegen. Veruit het grootste aantal meldingen betreft klachten over discriminatie op grond van raciale criteria (572), daarna is discriminatie op grond van geloof (of levensbeschouwing) en handicap de meest frequente klacht (286 elk).

Naast de eigen cijfers publiceert het Centrum ook statistieken met betrekking tot klachten tegen discriminatie en racisme van de Politie en het Parket.

De wortel en de stok

De wetgeving rond racisme bestaat al jaren, deze niet respecteren, zou een normenvervaging teweegbrengen.

Hoewel het Centrum een mandaat heeft om naar de rechter te stappen indien er sprake is van discriminatie geeft het de voorkeur aan onderhandelde oplossingen. Volgens De Witte levert dialoog immers betere en meer duurzame resultaten dan een gerechtelijke actie.

Toch besliste Centrum in 2013 voor 14 dossiers naar de rechter te stappen. Het betreft discriminatie op grond van handicap, levensbeschouwing en diensten (6 zaken), haatmisdrijven gedreven door homofobie, racisme en religieuze onverdraagzaamheid (5 zaken) en voor het aanzetten tot haat tegen niet-moslims, antisemitisme en het uitbrengen van de Hitlergroet (3 zaken).

Jozef De Witte is overigens een grote voorstander van de spreekwoordelijke wortel. Daarom wil hij ondernemers met aantoonbare aandacht voor diversiteit op de werkvloer belonen. Zo zouden ze extra punten kunnen krijgen wanneer ze in aanmerking willen komen voor een openbare aanbesteding.

Hetzelfde geldt voor werkgevers die een positieve houding hebben t.o.v. diversiteit, zoals supermarkt Colruyt die kandidaten aanwerft op basis van bekwaamheid en zelf de nodige taallessen verstrekt.

Zulke maatregelen vergroten de participatie van werknemers van vreemde origine die, zoals de cijfers van het FOD Werkgelegenheid aantonen, ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt.

Implementeren van een diversiteitsvriendelijk beleid is echter onvoldoende volgens de voorzitter. Hij pleit er dan ook voor dat politieke, economische en maatschappelijke actoren voortdurend de eigen werking in vraag stellen en zo nodig wijzigen, zelfs en misschien vooral wanneer ze het goed menen. Resultaten moeten immers meetbaar zijn en perverse effecten bijgestuurd.

Actieplan: prioriteiten en uitdagingen

Om werk te maken van een interfederaal actieplan tegen racisme drukt het Centrum erop dat de drie W’s van Paula D’Hondt, weten, wonen, werken, niet los van elkaar mogen behandeld worden. De toekomstige regering moet zich bijgevolg engageren een transversaal plan te ontwikkelen om met alle overheden samen aan hetzelfde zeel te trekken.

In het verlengde van zijn werking pleit het Centrum voor “een actieplan dat over alle maatschappelijke domeinen gaat, met zowel repressieve als preventieve elementen.” De grote uitdaging hierbij is volgens De Witte de regering ervan overtuigen dat de nood hoog is.

De vraag wie de in Durban gemaakte belofte zal inlossen, krijgt op 25 mei wellicht een antwoord.