De blutsen en builen van de Indonesische democratie

Wil Indonesië nieuw politiek bloed, zal het de spelregels moeten veranderen

Vorige week mochten de Indonesiërs, na zes lange maanden kiescampagne, eindelijk naar de stembus. De duur van de kiesstrijd samen met de omvang van het land maakt het één van de duurste verkiezingen, niet alleen omwille van de logistieke uitdaging, maar vooral door het cliëntelisme en ‘money-politics’ die er achter schuilgaan.

Op de verkiezingsdag was ik getuige van één van de rustigste dagen die ik hier ooit meemaakte, maar onder die schone schijn schuilt heel wat minder moois.

Toch kan ik met een positieve noot beginnen. De omvangrijkste rechtstreekse presidentsverkiezingen vonden zonder veel problemen plaats op één dag en zelfs op een paar uur. Dat is op zich al opzienbarend. Slechts op enkele plaatsen kwamen de stembrieven niet op tijd aan, werden de verkiezingen één of twee dagen later georganiseerd.

Ik ging bij enkele kiesbureau’s langs in de stad Bengkulu in westelijk Sumatra. De sfeer was gemoedelijk en ik kon er zonder officieel pasje van observator makkelijk wat foto’s nemen, een babbeltje doen met officials, en hen feliciteren met de indrukwekkende prestatie. Na een bitse kiescampagne was er nauwelijks sprake van incidenten.

Temidden van dit logistiek huzarenstukje hield de belofte stand dat er om 15u, amper twee uur na het sluiten van de meeste kiesbureau’s, een eerste, voorlopige uitslag zou zijn. Het eerste resultaat van deze ‘quick count’: 55.5 procent voor lijst nummer 1, Jokowi-Ma’ruf en 44.5 procent voor lijst 2, Prabowo-Sandi. Dit resultaat bleef nadien min of meer overeind waardoor Prabowo een hattrick scoort: hij verliest de derde verkiezing op rij. Jokowi verloor op zijn beurt nog geen enkele verkiezing.

Dunne spoeling

Toch zijn er flinke deuken in de carrosserie van Indonesische democratie. Er heerst een toenemende bloedarmoede bij de kandidaten voor de diverse parlementen en uitvoerende posities, van districtshoofd tot president. De campagnes worden steeds duurder, wat maakt dat er steeds minder serieuze, onafhankelijke of nieuwe kandidaten zijn. Het land dreigt af te glijden naar lokale dynastieën waar politiek een familiebedrijf wordt, zoals in die andere archipel, de Filipijnen.

De campagnes worden steeds duurder, waardoor het land dreigt af te glijden naar lokale dynastieën, waar politiek een familiebedrijf wordt

Het systeem waarbij stemmen gekocht kunnen worden, werkt dit verder in de hand. Die “methodiek” dateert nog van de jaren zeventig, toen dictator Suharto zekerheid wilde afkopen dat alle overheidspersoneel op zijn partij zou stemmen. Na de terugkeer naar de democratie in 1998 nam dit “gebruik” enkel toe, want er is nog meer competitie, en het aantal partijen neemt elke verkiezing toe. Om de aandacht van de kiezer te winnen worden potentiële kiezers dus “vergoed”. Het gaat niet om spectaculaire bedragen, maar gezien het groot aantal kiezers moet de spaarpot wel voldoende gespijsd zijn.

Daarnaast worden campagnes gefinancierd door privé-giften, en zoals uit diverse studies blijkt, is de mijnbouwsector een gulle schenker en zijn politici zelf (mede-)eigenaar van mijnbouwbedrijven.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Het was een publiek geheim dat Prabowo te weinig centen had voor een nieuwe campagne waardoor hij het aanbod van Sandiaga Uno als kandidaat vicepresident niet kon weigeren. Die was bereid om 100 miljoen dollar van zijn persoonlijk fortuin in de campagne te pompen. Zo kregen we twee eigenaardige presidentskoppels: Prabowo speelde heel sterk de Islamitische kaart, maar koos voor het geld van de succesvolle zakenman en relatief jonge (50) ‘Sandi’. Terwijl Jokowi, die ondernemerschap predikt, het zich kon veroorloven om zijn tegenpool tot vice-president aan te duiden, een man zonder miljoenen maar met een heel sterk conservatief Islamitisch profiel, de 75-jarige Imam Ma’ruf Amin.

Op naar 2024

Met het huidige, voorlopige, resultaat voor ogen ziet het er naar uit dat Sandi die miljoenen over de balk heeft gegooid. Of toch niet? Waarnemers zijn van mening dat dit een voorspel was voor een gooi naar de hoogste positie in 2024. Want, als er niets aan de spelregels verandert, dreigen we over vijf jaar opnieuw in een tweestrijd terecht te komen, één met veel symboliek maar zonder diepgaande boodschap en concrete voorstellen.

Een blik op de voorlopige uitslag van de parlementsverkiezingen, die plaatsvonden in de schaduw van de presidentsverkiezingen, leert ons dat ongeveer dezelfde partijen in het parlement zullen zetelen. Gaan zij de moed hebben om de kieswet te herzien en nieuw bloed toe te laten in de debatten? Het lijkt erop dat de partij van Jokowi, de PDIP, versterkt uit de verkiezingen komt, en het feit dat hij in 2024 geen kandidaat meer mag zijn, zet de deur op een kier voor meer vernieuwing. Maar, wie zal de sprong durven wagen, en die ook kunnen betalen?

Kris Vanslambrouck is Azië-medewerker bij 11.11.11

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.