24 jaar na Tsjernobyl nog altijd Russische roulette

Meer dan een miljoen kinderen leven in gebieden die radioactief besmet werden na de ramp, in Oekraïne vormen kinderen zelfs de helft van de slachtoffers, schrijft Women in Europe for a Common Future (WECF). In Belarus zijn 85% van de kinderen die in besmette gebieden wonen ziek, voor de explosie was dat 15,2%. Van de 260.000 Oekraïners die na de ramp bij de reactor kwamen om ondermeer radioactief afval op te ruimen, zijn er volgens cijfers van de ambassade van Oekraïne in parijs 94% ziek, 10% is overleden en een derde is invalide.

‘De risico’s van nucleaire energie zijn onaanvaardbaar voor de mensheid’, zegt Sascha Gabizon van WECF. ‘We moeten onze overheden oproepen te stoppen ons belastingsgeld in kernenergie te pompen. Die industrie heeft namelijk na 50 jaar nog altijd geen garantie op veiligheid kunnen geven van van de centrales zelf en de opslag van kernafval.’

Bejaarde reactoren

Milieubeweging Greenpeace wijst op het gebrek aan ervaring wereldwijd met kernreactoren die ouder zijn dan veertig jaar. ‘De centrales tot vijftig jaar openhouden is een ongekend gevaarlijk experiment’, zegt de organisatie in een rapport over de risico’s van levensduurverlenging. De Belgische regering heeft beslist de drie oudste reactoren in ons land tien jaar langer te gbruiken, waardoor ze vijftig jaar in dienst zullen geweest zijn. Nochtans kregen ze bij de bouw een ontwerpleeftijd mee van amper dertig jaar.

‘Dit komt neer op een risicovol nucleair experiment, want wereldwijd is slechts 2% van alle operationele commerciële reactoren net iets ouder dan 40 jaar. Met reactoren van 50 jaar oud is al helemaal geen ervaring’, zegt Eloi Glorieux, campagneverantwoordelijke Energie bij Greenpeace.
Het Greenpeacedossier toont aan dat ieder jaar het aantal scenario’s voor ongevallen in verouderende kerncentrales toeneemt. Onze westerse, tweede generatie-reactoren (zoals die van Doel en Tihange) vertonen tal van technische onvolmaaktheden. Bijna dagelijks vinden wereldwijd in gelijkaardige kernreactoren kleine en middelgrote incidenten plaats. In sommige gevallen, zoals in 2002 in de Davis Besse-kerncentrale in Ohio, werd een grote kernramp op het nippertje en eerder toevallig vermeden.

Nucleaire Rennaissance

Anno 2009 zijn –verspreid over dertig landen– 436 kerncentrales in werking, aldus een februari-update van het IAEA. Dat aantal kan tegen 2030 spectaculair stijgen als alle werken in uitvoering en plannen in onderhandeling effectief gerealiseerd worden. Zo’n 44 centrales zijn vandaag in opbouw, het merendeel in Azië –vooral in China en India. Na Japan en Zuid-Korea is China de derde grootste kernenergieproducent van Azië, met negen kerncentrales in werking. Kernenergie is er de derde belangrijkste energiebron geworden, na steenkool en waterkracht.

Tegen 2020 wil China zijn nucleaire capaciteit maar liefst vervijfvoudigen in vergelijking met 2005. Onder impuls van de strijd tegen klimaatverandering is kernenergie helemaal terug van weggeweest. Critici wijzen op de risico’s van proliferatie en stellen dat kernenergie geen duurzame optie is voor het Zuiden.

‘Eén enkel Tsjernobyl of een terroristische aanval met atoomwapens kan meteen een einde maken aan de idee dat kernenergie een remedie is tegen de klimaatopwarming’, zegt Matthew Bunn, professor Public Policy aan de Harverd Kennedy School.