500 doden bij geweld in Nigeria

Wat is er gebeurd?

Zondagochtend rond 2 uur vielen vermoedelijk Hausa-Fulani, de grootste etnische groep in Nigeria bestaande uit vooral moslims, enkele dorpjes (Dogo-Nahawa, Ratsat en Jeji) binnen vlakbij Jos. Huizen zouden afgebrand zijn. Wie kon vluchten werd volgens getuigen op BBC in dierenvallen en visnetten tegengehouden door strijders die zich aan de invalswegen van de dorpjes hadden opgesteld.
In de dorpjes woonden Beroms, een etnische groep die vooral christelijk is. De aanval zou een vergeldingsactie zijn voor het geweld dat in januari uitbrak in Jos, waarbij moslims kop van jut waren.

Waarom is de stad Jos het epicentrum van het geweld?

De stad ligt in het midden van Nigeria, op de scheidslijn van het christelijke zuiden en het islamitische noorden. De etnische groepen die er wonen, claimen allen de stad. De Berom, Anaguta en Afizere enerzijds beweren dat zij de inheemse bewoners van Jos zijn, terwijl de Hausa-Fulani volgens een analyse in de Nigeriaanse krant This Day als de inwijkelingen gezien worden.
‘De crisis is begonnen met de vorming van een lokale overheid’, zegt Charles Dokubo van het Nigeriaans Instituut voor Internationale Zaken.  Daarbij zouden teveel posten naar de ingeweken moslimbevolking zijn gegaan.

Is de aanval een alleenstaand geval?

Nee, het geweld in Jos barstte een eerste keer los op 12 april 1994. Op 7 september 2001 brak gedurende vijf dagen geweld los. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in Jos kwamen in november 2008 minstens 400 mensen om het leven na geweld tussen de aanhangers van de twee grootste politieke partijen, ANNP (All Nigeria Peoples Party) en PDP (People’s Democratic Party).
Op 17 januari 2010 laaide het religieus geweld in Jos opnieuw op. Volgens de lokale bevolking begonnen de gevechten toen in een christelijke buurt waar een moskee gebouwd werd. Volgens anderen ontstond onenigheid na een voetbalwedstrijd en weer anderen zeggen dat de aanleiding de heropbouw van enkele vernielden huizen was. Er vielen toen 464 doden.

Gaat het om een religieuze strijd?

Volgens Charles Dokubo van het Nigeriaans Instituut voor Internationale Zaken is er niet enkel een religieus aspect aan de gevechten. ‘Er zijn twee gemeenschappen: degenen die zichzelf de inwijkelingen noemen en de degenen die zichzelf als inheems zien.  De spanningen lopen al langer op over de verdeling van banen tussen beide groepen.
Professor Kabiru Mato van de Universiteit van Abuja zegt dat religie weinig te maken heeft met de echte oorzaken van het geweld: een combinatie van sociale spanningen, economische malaise en politieke frustratie. ‘Op zijn zachtst gezegd faalt het beleid in Nigeria’, zegt hij. ‘Het is een uiting van het ernstige economische probleem in Nigeria en van de instorting van de rechtstaat.’
‘De Joscrisis is eerder het gevolg van een politieke machtsstrijd, economische vervreemding en de hoge bevolkingsdensiteit’, schrijft David Van Peteghem op de website van Vrede.
Bij het verkiezingsgeweld in december 2008 kreeg de BBC de wind van voren omdat het de onlusten omschreven had als ‘religieus geweld’. ‘PDP en ANNP zijn seculiere partijen die niks te maken hebben met religieuze fundamentalisten. De onrust was het gevolg van ‘gestolen verkiezingen’. De BBC verdraait dat tot een verhaal waarin het gaat over rellen tussen moslims en christenen. Een verhaal dat in het westen meer aandacht trekt’, schreef blogger Naija Pundit toen.

Wat zijn de humanitaire gevolgen van het geweld?

Na het geweld in Jos begin dit jaar sloegen volgens het VN-nieuwsagentschap IRIN meer dan 15.000 mensen op de vlucht. Zo’n 7.000 mensen zouden in geïmproviseerde kampen rond Jos wonen, zoals in scholen, kerken, moskeeën en militaire barakken, waar nauwelijks toiletten of stromend water is. Nog eens 8.500 mensen zouden naar nabije regio’s zoals Bauchi uitgeweken zijn.

Zijn er elders in Nigeria religieuze spanningen?

Ja, in juli escaleerde het geweld rond de sekte Boko Haram, waarbij 780 doden vielen. Al in de vroege jaren tachtig kwamen bij religieuze rellen met de sekte Maitatsine meer dan vierduizend Nigerianen om.
Yan Kala-Kato wordt gezien als de opvolger van Maitatsine en pleit, net als Boko Haram, voor een strikte interpretatie van de Koran, verwerpt seculier onderwijs en de moderne maatschappij op Westerse leest. Eind december 2009 doodde de politie 35 leden van de Islamitische sekte Yan Kala-Kato, waaronder de leider Malam Badamasi.