73 miljoen mensen gedwongen op de vlucht

Volgens het rapport is meer dan de helft van deze gedwongen verplaatste personen (43 miljoen mensen) op de vlucht voor conflict en geweld in hun omgeving. Nog eens de helft daarvan zijn intern verplaatste personen (IDP’s). Dit wil zeggen dat ze geen internationale grens hebben overgestoken en daarom ook niet erkend worden als vluchteling volgens de Conventie van Genève. Hierdoor kunnen ze geen gebruik maken van wettelijke bescherming. In Colombia, Congo, Somalië en recent ook Syrië en Mali leven zeer veel IDP’s als gevolg van de conflicten in die landen.

Verder zijn er op dit moment ook 15 miljoen mensen op de vlucht voor rampen. Een bekend voorbeeld hiervan is de massale vluchtelingenstroom na de aardbeving in Haïti in 2010. Op dit moment hebben velen onder hen nog steeds geen definitief onderkomen gevonden, daarom blijft de situatie van de vluchtelingen in het land precair. Daarnaast moeten ook steeds meer mensen vluchten voor rampen die klimaatgebonden zijn, zoals bijvoorbeeld de overstromingen in de Mekongdelta in Vietnam, of Bangladesh.

Ontwikkelingsprojecten

Een derde groep zijn de 15 miljoen mensen die moeten wijken voor grote ontwikkelingsprojecten. Niet alleen mensen die vertrekken, worden hierdoor getroffen, ook de zogenaamde ‘vergeten verliezers’ die achterblijven, voelen de gevolgen. Zij verliezen hun sociaal weefsel, hun afzetmarkt… Concreet gaat het enerzijds over grootschalige landbouwinitiatieven. Grote stukken land worden opgekocht om er bijvoorbeeld biobrandstoffen te produceren. Mensen worden gedwongen hun grond hiervoor op te geven en elders te gaan wonen.

Meer en meer vluchtelingen vestigen zich in steden

Anderzijds kunnen ook grote infrastructuurwerken nefast zijn voor de bevolking, zoals bijvoorbeeld de bouw van dammen of stadsontwikkeling. Het Rode Kruis haalt het voorbeeld aan van de bouw van de metro in Manilla. Om dit te kunnen verwezelijken, moesten 35.000 gezinnen verhuizen naar woonsites die ver buiten het centrum liggen. De basisvoorzieningen zijn daar echter schaars, waardoor men vaak slechter af is dan voordien. ‘Stadsontwikkeling en infrastructuurprojecten in het algemeen kunnen zeker positief zijn voor lokale gemeenschappen, maar mensen moeten dan ook beschermd worden tegen onvoorziene gevolgen’, zegt Axel Vande veegaete van Rode Kruis-Vlaanderen.

Hulp moet aangepast worden

Hulp is vaak niet meer aangepast aan de huidige situatie van vluchtelingen. Het Rode Kruis situeert de onaangepastheid van de hulp vooral op twee gebieden. Ten eerste zijn op dit moment 20 miljoen mensen langdurig op de vlucht. Zij hebben vaak geen hoop op terugkeer, maar worden tegelijkertijd niet aanvaard door hun gastland. De regeringen geloven namelijk dat de vluchtelingen ‘er toch maar tijdelijk zijn’ en willen dus niet investeren in sociale voorzieningen. Het Rode Kruis vraagt dan ook aan overheden en humanitaire organisaties om migratie en integratie flexibeler te benaderen en een langdurig verblijf te vergemakkelijken. Een goed voorbeeld hiervan zijn de tijdelijke werkvergunningen die de Verenigde Staten gaf aan Haïtiaanse vluchtelingen die niet meteen terug konden keren na de aardbeving.

Daarnaast klopt het klassieke beeld van vluchtelingen in kampen ook niet meer. Meer en meer mensen gaan zich vestigen in steden. Dit maakt het echter moeilijker om hen te benaderen, omdat ze veel meer verspreid wonen en vaak in slechtere omstandigheden. Ze worden er dikwijls geconfronteerd met geweld, verkrachting, ziekte of overstromingen. Ook aan deze nieuwe situatie is hulp nog niet aangepast. Het Rode Kruis erkent zelf ook dat dit nog een pijnpunt is, waaraan zeker moet worden gewerkt. ‘Het Wereldrampenrapport 2012 toont aan dat er nood is aan meer onderzoek. Er moeten onderbouwde werkmethodes komen voor stadsmigratie. Dat is een verantwoordelijkheid van diverse hulporganisaties, waaronder het Internationale Rode Kruis’, aldus Vande veegaete.