‘Oorlog tegen Irak kan nieuwe hindernissen opwerpen voor globalisering’- ANALYSE

Tot hiertoe kwam er vanuit het Amerikaanse bedrijfsleven niet veel kritiek op de nieuwe doctrines die de regering-Bush uittekent en de ontplooiing van het Amerikaanse leger die daarmee samengaat. Onder Bush veranderde het begrotingsoverschot van enkele jaren geleden in een tekort van 300 miljard dollar dat dit jaar zelfs kan oplopen tot 400 miljard, maar de belastingverminderingen die de president in het vooruitzicht stelde, deden de bedenkingen daarbij blijkbaar als sneeuw voor de zon wegsmelten.

Met betrekking tot Irak lijken Amerikaanse ondernemers zich enkel zorgen te maken over de gevolgen van een offensief op de aanvoer en de prijs van olie. Voorspellingen daarover zijn erg optimistisch: de kans dat de oorlog beperkt blijft tot enkele dagen, de Irakese olie-infrastructuur nauwelijks beschadigt en geen grote regionale problemen meebrengt, wordt in de VS erg hoog ingeschat. Worst case-scenario’s die ervan uitgaan dat de oorlog maanden aansleept, veel slachtoffers maakt, de Irakese olie-installaties helemaal in puin legt, de olieprijzen opdrijft en de instabiliteit in de wereld verhoogt, lijken de meeste Amerikaanse experts erg onwaarschijnlijk. Analisten zien bovendien bij een dergelijke ongunstige ontwikkeling wel acute economische problemen opduiken die de herverkiezing van Bush in 2004 in gevaar brengen, maar denken niet dat de economische ontwikkeling van de VS op middellange termijn erdoor in gevaar komt.

Maar wat ontbreekt in alle analyses die dagelijks op de economiebladzijden van de Amerikaanse kranten verschijnen, is een inschatting van de economische gevolgen van het Amerikaanse beleid om zich buiten het multilaterale kader plaatsen dat na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan en tot op vandaag onder meer de internationale handel en investeringen regelt.

Als Bush en de zijnen denken dat de schade die ze aanrichten aan het multilaterale systeem - of dat nu de Wereldbank is, het Internationaal Muntfonds of zelfs de Navo - geen economische gevolgen zal hebben, zijn ze echt niet van deze wereld, liet een Wereldbankmedewerker zich dinsdag ontvallen.

Dat gevaar werd al in oktober vorig jaar geschilderd door Jeffrey Garten, de decaan van de Yale School of Management die tijdens het presidentschap van Bill Clinton ook een belangrijke functie had in het Amerikaans ministerie van Handel. In een in oktober verschenen boek argumenteert Garten dat het extreme unilateralisme van Bush de belangen van het Amerikaanse bedrijfsleven bedreigt omdat het de tegenstand tegen vrijhandel doet toenemen en het respect voor wetten en internationale afspraken ondergraaft. Als de VS zich niet houden aan de internationale rechtsorde, zet dat de deur open voor andere landen om dat ook niet meer te doen, aldus Garten. De kans is volgens hem groot dat de chaos in regio’s als het Midden-Oosten de bovenhand krijgt, terwijl tussen de industrielanden een herhaling van de handelsoorlogen van de jaren 30 mogelijk is.

Maar bij gebrek aan tegenwind van het bedrijfsleven lijkt Bush momenteel alleen maar meer olie op het vuur te gieten. De Wall Street Journal bracht aan het licht dat de Amerikaanse regering exclusief aan vier Amerikaanse ondernemingen offertes heeft gevraagd voor contracten ter waarde van één miljard dollar in verband met de toekomstige heropbouw van Irak. EU-Commissaris Christopher Patten heeft die procedure al uitzonderlijk onhandig genoemd. Intussen stijgt ook in grote multilaterale organisaties als de Wereldbank, het IMF, het VN-Ontwikkelingsprogramma en de Wereldhandelsorganisatie de ergernis over de Amerikaanse eigengereidheid.