Aardbeving doet kritiek op China verstommen

Amper dagen na de aardbeving in Sichuan bracht het Chinese populaire weekblad “Zuidelijk Weekend” een hele pagina nieuws over de ellende onder de slachtoffers van de cycloon Nargis. Vreemd genoeg liet het artikel geen Birmaanse overheidsambtenaren aan het woord, maar werden de klachten van dorpelingen in Birma breed uitgesmeerd. De titel alleen al, “De moeilijkheden van de Birmaanse aanpak van noodhulp”, is opvallend in de Chinese staatsmedia, waar verhalen over Birma doorgaans nauwkeurig gecontroleerd worden.

Het artikel ging niet zover om de Chinese overheid op te roepen om haar nauwe banden met de Birmaanse junta te gebruiken om meer buitenlandse hulp het land binnen te krijgen. Maar de sterk contrasterende foto’s van de verschillende manieren waarop de landen omgaan met de noodhulp na een natuurramp, spraken boekdelen.

Verschillende aanpak

De Chinese Premier Wen Jiabao was enkele uren na de aardbeving in de Chinese provincie Sichuan al ter plaatse. Hij beval meteen 100.000 soldaten om “levens te redden tegen elke kost”. Peking bedankte de buitenwereld voor de steun, accepteerde noodhulp en verwelkomde zelfs buitenlandse reddingsteams.

De Birmaanse junta deed precies het omgekeerde. De generaals weigerden dagenlang buitenlandse hulp, terwijl tienduizenden inwoners van het gebied gevaar lopen door een gebrek aan zuiver drinkwater, voedsel, medicijnen en onderdak.

De snelle en open respons van China op de aardbeving is mogelijk voor een deel het gevolg van de wereldwijde verontwaardigde reactie op de weigerachtige houding van Birma.

“Peking moet meer doen”

China slaagde er weliswaar in om door stille diplomatie een vijftig man sterk medisch team naar Birma te sturen met 32 ton voedsel, water en medicijnen. Maar mensenrechtenorganisaties vinden dat Peking veel meer had moeten doen. Het land had gebruik moeten maken van de nauwe banden met de Birmaanse regering om de junta te overtuigen internationale hulp te aanvaarden.

Maar Peking is terughoudend om een grotere diplomatieke rol te spelen in de druk op het Birmaanse regime. Chinese bedrijven hebben enorme investeringen lopen in Birma, terwijl Peking voor financiële en politieke steun zorgt. Peking blokkeerde een Frans voorstel om het principe van “de verantwoordelijkheid om te beschermen” in te roepen en zo hulp voor de slachtoffers te forceren.

Toch denken diplomaten dat de aardbeving in Sichuan er mogelijk voor gezorgd heeft dat Peking meer open staat voor de internationale druk. “Als Peking vasthoudt aan hun ‘handen af’-positie, zou dat niet consistent zijn met het imago van competente en meevoelde macht dat de Chinese overheid de laatste dagen getoond heeft”, zegt een buitenlandse diplomaat in Peking die niet bij naam genoemd wil worden.