Abbas steekt Arafat nog niet naar de kroon - analyse

Khalil Shikaki, die aan het hoofd staat van een Palestijns onderzoekscentrum, dringt al enkele jaren aan op de installatie van een premier. Shikaki stelt dat de macht in Arabische landen te veel in handen is van autoritaire leiders. Een premier die echte bevoegdheden heeft, kan een democratisering op gang zetten.

Abbas staat echter voor de onmogelijke taak verschillende partijen tevreden te houden: hij moet het vertrouwen behouden van de Palestijnse militanten, van de Israëlische regering en van de voorzitter van de Palestijnse Autoriteit, Yasser Arafat. Voor eigen volk moet hij in de eerste plaats de Palestijnse economie van de grond helpen. Zijn minister van Financiën Salam Fayyad moet de economie stroomlijnen, de corruptie bestrijden en het vertrouwen van de Palestijnse diaspora winnen zodat die opnieuw gaan investeren. Voor Israël moet Abbas de aanslagen zien te stoppen, bijvoorbeeld door een intern akkoord met de leiders van de militante groepen. Er wordt onder toezicht van Egypte al meer dan een jaar onderhandeld over een eenzijdig staakt-het-vuren voor een beperkte tijd.

Om dat te bereiken moet Abbas al zijn politiek gewicht in de schaal leggen.
De premier is lid van twee van de belangrijkste Palestijnse beleidsorganen: het centraal comité van de Fatah-beweging en het uitvoerende comité van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO.

Abbas’ grootste zwakte is zijn geringe populariteit bij de Palestijnen zelf. Uit de jongste opiniepeiling kwam hij niet boven de tien procent uit. De premier doet weinig aan zijn imago: hij geeft bijna nooit interviews en vertoont zich zelden in het openbaar. Daar zou binnenkort verandering in komen. Volgens zijn naaste medewerkers wil Abbas zijn aanwezigheid in de Palestijnse en Israëlische media opvoeren.

Maar Abbas, ook wel Abu Mazen genoemd, gedraagt zich meer als een ambtenaar dan een charismatisch leider. Als dusdanig is hij niet de plaatsvervanger van Arafat, een rol die de Israëlische premier Ariël Sharon en de Amerikaanse president George Bush de gematigde premier graag willen toedichten.

Het zal de Amerikanen en Israëli’s ook niet lukken om Yasser Arafat politiek te nekken via Mahmoud Abbas, bijvoorbeeld door een vertrouwensstemming in het parlement. Het is niet de eerste keer dat het hoofd van de PLO politiek dood wordt verklaard en gesterkt uit de strijd komt. Bovendien zal Abbas, zo voorspellen waarnemers, op dezelfde lijn zitten als Arafat als hij rond de tafel gaat zitten met Sharon. Hij mag de afgelopen maanden met Arafat in de clinch gelegen hebben over de samenstelling en de bevoegdheden van de nieuwe regering, beiden zijn het eens over het Palestijnse eisenpakket en wat de Palestijnen willen slikken. Veel Palestijnse waarnemers verwachten dat het duo een extremere standpunten zullen innemen bij de nakende onderhandelingen.