Achterstand in dossiers noopt Europees Hof voor Mensenrechten tot hervormingen

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) kampt met een grote achterstand in de dossiers. Op dit moment heeft het ruim 150.000 dossiers met een gemiddelde wachttijd van 4,5 jaar. Er is vooral een vraag naar meer capaciteit, maar de Europese Raad tracht ook druk uit te oefenen op de lidstaten voor een goed werkend en onafhankelijk rechtssysteem op nationaal niveau.

Groot-Brittannië – dat de top voorzit – stelde de voorbije maanden zelf enkele maatregelen voor. De Britse premier David Cameron hekelt de achterstand van dossiers. Hij wil daarom dat nationale rechtbanken voortaan de mogelijkheid hebben om advies te vragen aan het Europees Hof en zelf beslissen welke zaken ze daartoe doorverwijzen. Bovendien trachtte Groot-Brittannië de toegang tot het Hof in te perken met een voorstel om griffierechten te heffen en juridische bijstand te verplichten. Maar die maatregelen voor een beperktere toegang zijn al opgeschort. ‘Groot-Brittannië oefende als voorzitter druk uit om ervoor te zorgen dat er minder rechtszaken naar Straatsburg gaan en meer naar Britse rechtbanken’, vertelt Nicholas Bratza, president van het EHRM.

‘Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens ondermijnt de nationale inspanningen om het immigratiebeleid te veranderen, terroristen uit te zetten en regels voor gevangenen vast te leggen’, gaf Groot-Brittannië als kritiek. De arrestatie en mogelijke uitzetting van de radicale, islamitische geestelijke Abu Qatada zorgde de voorbije maanden voor wrevel tussen Groot-Brittannië en het Europees Hof, dat zich verzette tegen een uitzetting naar Jordanië wegens de kans op foltering. Groot-Brittannië zegt dat het de belofte kreeg dat Jordanië Qatada niet zou mishandelen. Ondertussen keurde het Europees Hof wel een uitlevering aan de Verenigde Staten goed.

Mensenrechten

Verschillende mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International, verzetten zich tegen een beperking van de rol van het Europees Hof. Volgens Diogo Pinto, secretaris-generaal van de ngo European Movement International, is het Hof de laatste toevlucht voor slachtoffers om een klacht in te dienen nadat ze uitgeprocedeerd zijn in eigen land. De ngo erkent wel dat een hervorming nodig is om de werklast te verminderen.

Professor Yves Haeck van het Mensenrechtencentrum van de Universiteit Gent nuanceert en zegt dat er wellicht slechts enkele suggesties van Groot-Brittannië zullen worden aangenomen. ‘Bijvoorbeeld de tijdspanne om een klacht in te dienen bij het Hof verminderen van zes naar vier maanden, wat op tegenstand stuit bij ngo’s omdat er zo niet voldoende tijd zou zijn om een advocaat aan te stellen en een verzoekschrift voor te bereiden’, aldus Haeck.

Nationaal niveau

Professor Haeck vindt het vooral belangrijk dat de nationale rechters en overheden zich bewust zijn van de mensenrechten en het recht goed toepassen. ‘Rusland, Oekraïne, Turkije en Roemenië zijn landen waar het juridische apparaat nog niet naar behoren functioneert’, stelt hij. ‘Als er een goede nationale werking is, zijn er ook minder dossiers bij het Europees Hof.’  37.850 klachten bij het Hof zijn afkomstig uit Rusland, goed voor 25 procent van alle verzoekschriften, schrijft de website EUObserver.

Een nationaal, onafhankelijk instituut is daarom noodzakelijk, vindt professor Haeck. ‘In België is dat voorlopig nog niet het geval. Nederland is er actiever mee bezig en breidde de Commissie voor Gelijke Behandeling uit tot een Nationaal Instituut voor de Mensenrechten’, vertelt de professor. Hopelijk zet die trend zich verder, klinkt het.