Actie tegen satelliettelevisie schrikt Iraniërs niet af

In 1994 nam Iran een wet aan die het bezit van schotelantennes verbiedt. Die weerhield de bevolking er echter niet van om ze aan te schaffen. Een maand geleden kregen Iraniërs het verzoek de illegale apparatuur in te leveren. Omdat die oproep massaal werd genegeerd, volgde vorige week een politieactie. Die verliep tamelijk mild: de politie verwijderde alleen schotels van huizen en drong de huizen niet binnen om ontvangers in beslag te nemen.

Veel distributeurs helpen hun klanten bij het hacken van decoders, zodat mensen gratis toegang krijgen tot honderden in Iran illegale zenders. De recente politieacties hebben de distributeurs echter schuw gemaakt; veel van hen blijken per mobiele telefoon niet meer bereikbaar.

“Eigenlijk maakt het niet zoveel uit dat ze de schotels in beslag nemen”, zegt Zahra Amani, een gepensioneerde onderwijzer. Bij hem in de buurt wordt de ontvangst zondanig gestoord dat ze bijna niets kunnen zien. Opvallend genoeg geldt dat niet voor de pornokanalen, maar vooral voor Farsi-talige zenders gerund door dissidenten. “In het begin dacht ik dat er iets mis was met mijn ontvanger. Ik heb de distributeur gebeld, maar die zei dat iedereen in de buurt hetzelfde probleem had.”

“De Iraanse staatstelevisie is vreselijk saai”, zegt een jonge student. “De muziek is niet leuk, er wordt niet gedanst en het nieuws is altijd gecensureerd.” De Farsi-talige, buitenlandse zenders zijn volgens hem veel interessanter, door de muziek, het nieuws en de films die ze uitzenden.

De Farsi-talige zenders zijn particulier eigendom, tenzij het propagandazenders zijn zoals Voice of America. Een aantal zenders is in handen van Iraanse dissidenten met een politieke agenda. Er is zelfs een christelijke zender te ontvangen die bekering tot het christendom propageert, iets waarop in Iran de doodstraf staat.

Dat de zenders populair zijn, blijkt uit het feit dat ze niet alleen inkomsten verwerven uit reclame voor buitenlandse producten en diensten, maar ook uit Iraanse. Onlangs heeft de Iraanse overheid bedrijven in het land gewaarschuwd niet te adverteren via illegale zenders. Overheidsfunctionarissen en academici kregen het advies niet mee te werken aan tv-programma’s of interviews te geven op die zenders.

“We willen weten wat er gebeurt in de wereld. In Iran zijn geen particuliere tv-zenders of radiostations. We zien alleen dat wat de overheid wil dat we zien. Het logisch dat mensen dan naar andere mogelijkheden gaan zoeken”, zegt Negar, een student medicijnen aan de Universiteit van Teheran. Haar familie kijkt al jaren naar satelliet-tv. Telkens als een politieactie wordt aangekondigd, wordt de apparatuur tijdelijk opgeborgen.

Voor liefhebbers als Negar biedt DTH-satelliet (Direct-to-Home), waarbij een kleine schotel binnenshuis wordt geplaatst, in toekomst wellicht nieuwe mogelijkheden. De ‘culturele commissie’ van het door hardliners gedomineerde Iraanse parlement wil de wet uit 1994 aanpassen, zodat particuliere providers DTH kunnen aanbieden aan het publiek.

“De aanleiding voor de actie van vorige week kan liggen in het toenemende aantal Farsi-talige zenders en het steeds groter wordend diversiteit in inhoud. Dat kan grote sociale en politieke gevolgen hebben”, zegt een politieke analist die niet met naam genoemd wil worden. “We krijgen binnenkort verkiezingen voor de ‘vergadering van deskundigen’ en de gemeenteraad. De hardliners willen die verkiezingen per se winnen. Ze zijn minder verenigd dan bij de vorige verkiezingen en daardoor nu kwetsbaarder.”

Voorafgaand aan de verkiezingen van vorig jaar pleitte Mehdi Kalhor, cultureel adviseur van president Mahmoud Ahmadinejad, voor meer vrijheid op het gebied van satelliet-tv. “Ahmadinejad distantieert zich kennelijk van zijn adviseurs”, zegt de politieke analist.

“Ik heb mijn apparatuur tijdelijk opgeruimd”, zegt Reza (34), een overheidsfunctionaris, optimistisch. “Deze oefening hebben we al honderden keren doorstaan. Alleen al in Teheran hebben honderdduizenden mensen schotelantennes. Hoe moet de politie die allemaal uitschakelen?” (JS/ADR)