Afghaanse journalisten vrezen voor hun leven

De voorbije drie maanden werden in Afghanistan drie journalisten vermoord, waarvan twee vrouwen. De 35-jarige Zakia Zaki werd op 5 juni in bed doodgeschoten, terwijl ze aan het slapen was met haar jongste zoon. De bekende journaliste en mensenrechtenactiviste stond aan het hoofd van de door de VS gefinancierde Peace Radio in de provincie Parwan ten noorden van Kaboel.
Zaki’s dood volgde vijf dagen na de moord op een andere vrouwelijke journaliste, de 22-jarige Sanga Amach die het nieuws presenteerde op de private televisieomroep Shamshad TV.
Op 9 augustus verdween Kamran Mir Hazar, de editor van een populaire nieuwssite in Kaboel en reporter voor het radiostation Salam Watander. De journalist werd meegenomen door mannen van het Afghaanse Directoraat voor Nationale Veiligheid, een geheime dienst met een slechte reputatie inzake mensenrechten. Het ministerie van Informatie wil over zijn arrestatie niets kwijt.
Niet alleen de journalisten lopen gevaar, ook de mensen die voor hen werken. Op 8 april maakten de Taliban bekend dat ze Ajmal Naqshbandi hadden omgebracht, die als gids en vertaler werkte voor buitenlandse verslaggevers. Hij werd samen opgepakt met een Italiaanse journalist en een Afghaanse chauffeur aan een checkpoint van de Taliban in de zuidelijke provincie Helmand. De Taliban vermoordden de twee Afghanen en lieten de Italiaanse journalist uiteindelijk vrij in een gevangenenruil.
Sinds in 2001 de regering van president Hamid Karzai met Amerikaanse steun aan de macht kwam, floreren de media in Afghanistan als nooit tevoren. Het land heeft acht televisiestations, een veertigtal private radiostations en ongeveer 300 kranten en tijdschriften.
De journalisten krijgen het echter steeds moeilijker om hun werk te doen, omdat ze constant moeten vrezen voor represailles, zowel van de Taliban als van machtige figuren binnen het politieke apparaat. Om moeilijkheden te voorkomen passen ze voortdurend zelfcensuur toe. Dat doet bijvoorbeeld Rohulla Mojadidi, de eindredacteur van een tweemaandelijkse nieuwsbrief in het noorden van Afghanistan.
“Er zijn heel wat gebreken in onze samenleving die ik graag aan de kaak zou willen stellen, maar dat gaat niet zonder mijn leven op het spel te zetten”, zegt Mojadidi. “Ik bracht ooit een artikel over de krijgsheren en hun bezittingen. De volgende dag kwamen er tientallen telefoontjes binnen waarin ik met de dood werd bedreigd. Zelf had ik geen schrik, maar ik vrees voor mijn familie. Ook nu nog telefoneren ze regelmatig om me te waarschuwen.”
Sommige journalisten overwegen ernstig uit het beroep te stappen. “Ik bespreek bijzonder controversiële onderwerpen in mijn programma”, zegt Naqibullah Hejran, die een politieke uitzending samenstelt voor de televisieomroep Arzu TV, “Onlangs had ik het over fundamentalisme en kreeg ik heel wat telefoontjes en doodsbedreigingen. Ik weet niet of ik ontslag moet nemen of met dit risico blijven leven.”
Vrouwelijke journalisten worden extra geviseerd. De jonge Tamana heeft haar job bij een private televisieomroep in Mazar-e-Sharif opgegeven. “Ik presenteerde het nieuws vanonder een hoofddoek, maar toch kreeg ik anonieme doodsbedreigingen. Ze stuurden me smsjes om te zeggen dat ik ontslag moest nemen of aanvaarden dat ik zou sterven.”
Negin Parsa werkt als reporter bij Arzu Radio maar probeert haar beroep te verbergen voor haar vrienden en familie. “Mijn familie is ertegen”, zegt ze gepassioneerd, “Ze denken dat de Taliban me op een dag zullen vermoorden. Ik denk dat het op een dag misschien aan mijn zal zijn, maar ik vind mijn job zo boeiend dat ik er graag voor zou willen sterven.”