Afghanistan: De Taalstrijd

De Taliban gelden in die analyse als verdedigers van de Pashtunbelangen, de Noordelijke Alliantie als bolwerk van Oezbeekse, Tadzjiekse en Hazarabelangen. Maar dat is niet terecht, zegt het Afghanistan National Human Development Report 2004: ‘Uit de verschillende etnische groepen is een Afghaanse mix ontstaan met een behoorlijk gezamenlijke cultuur, ethiek en psychologie.’

Abdul Ghafoor Liwal, directeur van het Afghanistan Regional Studies Center (ARSC) in Kaboel, vindt ook dat de etnische tegenstellingen overdreven én versimpeld worden. Al beklemtoont hij tegelijk het belang van etnisch-culturele identiteiten en taalgevoeligheden in de recente geschiedenis van zijn land. De twee officiële talen van de huidige Islamitische Republiek Afghanistan zijn Pasthtu en Dari, dat laatste is zeer nauw verwant aan het Perzisch.
‘Dari was traditioneel de taal van de stedelijke elites’, zegt Liwal. ‘Ook Pashtuns spraken het thuis en op kantoor. In de negentiende eeuw kwam er een soort taalnationalistische reactie tegen de alleenheerschappij van het Dari, waarmee de Pashtun-elite opnieuw aansluiting zocht bij hun landelijke volksgenoten. Er is tot op vandaag echter een grote kloof tussen de stedelijke cultuur en de tribale culturen op het platteland en in de bergen. De internationale interventiemacht verstaat dat niet en maakt die tegenstelling daardoor alleen maar erger.’

Het vergeten onderscheid

Een van de senior researchers van het ARSC, Saifullah Ahmadzai, vindt dat er nog een ander onderscheid over het hoofd gezien wordt. ‘Traditionele tribale waarden en islamistische idealen vallen helemaal niet samen, ook niet bij de Pastuns’, zegt Ahmadzai, die zelf een Pashtun is. Hij vindt de tribale wetten eigenlijk beschaafder dan de sharia en gelooft dat de Pashtuns in de bergen de koran volgen in zoverre die niet in tegenspraak is met de tribale codes van eer en zelfbehoud.
Ahmadzai beschuldigt de Pakistaanse overheid er ook van samen te heulen met de islamisten van de Taliban, Al Qaeda en andere bewegingen. ‘De voorbije jaren werden al 206 tribale leiders van de Pashtuns in Pakistan vermoord. Hun plaats wordt steeds ingenomen door medestanders van de jihadisten, die de snel groeiende aanwezigheid van buitenlandse militanten gedogen of zelfs stimuleren. Ik begrijp niet waarom het Westen -dat Afghanistan gelukkig bevrijdde van de gesel van de Taliban-  niet optreedt tegen de collaborerende overheid in Pakistan.’